ច្រើនឆ្នាំមកនេះ របាយការណ៍របស់អង្គការអន្តរជាតិមួយ បានបង្ហាញជាបន្តបន្ទាប់ថា អំពើពុករលួយនៅកម្ពុជា នៅតែជាប់លំដាប់ថ្នាក់អាក្រក់ បើប្រៀបធៀបនឹងប្រទេសជាង១០០ផ្សេងទៀតលើពិភពលោក បើទោះបីកម្ពុជា បង្កើតឲ្យមានស្ថាប័នពិសេសមួយប្រយុទ្ធប្រឆំាងនឹងអំពើពុករលួយក៏ដោយ។
អង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិបានចេញរបាយការណ៍ថ្មីទៀតបង្ហាញថា ជាង៤ឆ្នាំមកនេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនបានធ្វើឲ្យប្រសើពីការទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយឲ្យមានប្រសិទ្ធភាពទេ ដោយអង្គការនោះវាយតម្លៃថា «កម្ពុជានៅតែជាប្រទេស មានអំពើពុករលួយខ្ពស់ដដែល» បើប្រៀបធៀបនឹងប្រទេស១៧៦ ដែលគេថាបានសិក្សាស្រាវជ្រាវ។
របាយការណ៍នោះបញ្ជាក់ថា ឆ្នាំ២០១២ កម្ពុជាទទួលបានពន្ធុ២២ ក្នុងចំណោមពន្ទុល្អឬខ្ពស់បំផុត១០០។
ឆ្នាំ២០១៣កម្ពុជាទទួលបាន២០ពន្ធុនិងឆ្នាំ២០១៦អង្គការនោះ បានដាក់ពន្ទុកម្ពុជាត្រឹម២១។ របាយការណ៍បានលើកឡើងថា ការដាក់ពិន្ទុទៅលើចំណាត់ថ្នាក់នេះ បានសិក្សាផ្អែកលើកម្រិតនៃអំពើពុករលួយក្នុងវិស័យសាធារណៈថ្នាក់ក្រោមជាតិ ស្ទង់មតិពីពលរដ្ឋ និងសិក្សាពីអំពើពុករលួយនៅថ្នាក់ជាតិ។
បើទោះបីជារដ្ឋាភិបាល ធ្លាប់ប្រកាសច្រានចោល របាយការណ៍នោះ ច្រើនដងរួចមកហើយក៏ដោយ ប៉ុន្តែប្រធានបទដែលយើងលើកយកមកវិភាគនៅថ្ងៃនេះ យើងចង់ដឹងថា តើអ្នកតាមដាននិងអ្នកវិភាគយល់យ៉ាងណាពីការរីកដុះដាលនៃអំពើពុករលួយនៅកម្ពុជានេះ?
ហើយក៏ចង់ដឹងដែរថាតើអ្វីជាឫសគល់នៃបញ្ហា ដែលធ្វើឲ្យកម្ពុជា មិនទទួលបានពន្ទុល្អ ពីការកំចាត់អំពើពុករលួយនេះ?
អ្នកវិភាគ និងអ្នកតាមដាន បានបង្ហាញការយល់ឃើញ ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាថា កម្ពុជាពិតជានូវមានអំពើពុករលួយចាក់ស្រះ និងថាបញ្ហាទាំងនោះ បង្កឡើងពីកត្តាធំៗពីរ រារាំងដល់ប្រសិទ្ធភាពនៃការទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយនេះ គឺកត្តាបក្ខពួកនិយម ឃុបឃិតគ្នាជាប្រព័ន្ធ និងការជ្រៀតជ្រែកផ្នែកនយោបាយ ទៅលើស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ព្រាប កុល បានបញ្ជាក់បន្ថែម លើរបាយការណ៍នោះថា តាមការសិក្សា និងចុះសម្ភាសពលរដ្ឋជាង១ពាន់នាក់ រកឃើញថា អំពើពុករលួយ ថ្នាក់ក្រោមជាតិ ទាក់ទិននឹងការផ្តល់សេវាផ្សេងៗ បានថយចុះ៥០ភាគរយ។
ប៉ុន្តែលោក ព្រាប កុល លើកឡើងថា អំពើពុករលួយធំៗ នៅថ្នាក់ជាតិវិញ មិនថយចុះទេ ដែលលោកថាដូចជាស្ថាប័នតុលាការ ប៉ូលីស និងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ដែលលោកសំដៅដល់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាល ដែលលោកវិភាគថា បញ្ហានេះ ជាចរន្តរាំងស្ទះដល់ប្រសិទ្ធភាពនៃការទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយ។
លោកថា៖ «ការវិនិយោគធំៗ ការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ ហើយនឹងការគ្រប់គ្រងថវិការជាតិ ការដេញថ្លែធ្វើលទ្ធកម្មសាធារណៈដែលមានទឹកលុយធំៗ ការប្រមូលពន្ធ ការកត់ត្រាពន្ធនាំចេញ នាំចូលអាធំៗហ្នឹងគឺនៅមិនទាន់ល្អប្រសើគួឲ្យកត់សម្គាល់ទេ»។
លោក ព្រាប កុល វិភាគទៀតថា ដើមចមមួយទៀត រារាំងដល់ប្រសិទ្ធភាពនៃការទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយ នោះលោកថា ជាអំពើពុករលួយបែបក្ខពួក និងគ្រួសារនិយម ដែលលោកអះអាងថា ពុករលួយប្រភេទនេះ មិនងាយបែកធ្លាយ ឯកសារពាក់ព័ន្ធ សម្រាប់មន្ត្រីជំនាញ ប្រមូលធ្វើជាសំអាងផ្លុវច្បាប់ ដើម្បីចាត់វិធានការផ្លូវច្បាប់នោះទេ។
បើតាមលោក ព្រាប កុល ឫសគល់នៃការរាំងដល់ប្រសិទ្ធិភាពនៃការទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយនោះគឺការធ្វើច្បាប់បើកឱកាសឲ្យឥទ្ធិពល នយោបាយ ចូលជ្រៀតជ្រែក លើស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់ ។
លោកថា៖ «នៅប្រទេសយើងច្បាប់មានអន្តរកម្មរវាងក្រសួងយុត្តិធម៌នឹងតុលាការ។ អញ្ចឹងបើយើងនិយាយពីឯករាជ្យរបស់តុលាការពិបាកនិយាយពីឯករាជ្យពិតប្រាកដ ពីព្រោះអីក្រសួងយុត្តិធម៌គាត់មានអំណាចក្នុងការដាក់ពិន័យចៅក្រម ដោះដូរចៅក្រម។ អញ្ចឹងក្រសួងយុត្តិធម៌ស្ថិតនៅក្រោមទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីជាផ្នែកមួយនៃរដ្ឋាភិបាល អញ្ចឹងវានៅប្រទាញប្រទង់គ្នា យើងមើលឃើញទាំងអស់គ្នាពិតប្រាកដអញ្ចឹង។ ប៉ុន្តែបើយើងមានឆន្ទៈមុះមុត ធ្វើឲ្យតុលាការឯករាជ្យ ខ្ញុំគិតថា ទាំងអ្នកនយោបាយ ទាំងរដ្ឋាភិបាល ទាំងរដ្ឋសភា ទាំងព្រឹទ្ធសភា អាចនាំគ្នារៀបចំយន្តការធ្វើម៉េចធានានូវឯករាជ្យភាព របស់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ធ្វើឲ្យស្ថាប័នធំៗហ្នឹងមានស្វ័យភាពធ្វើឲ្យមានឯករាជ្យភាពរៀងៗខ្លួនទៅ ខ្ញុំគិតថាទៅរួចហើយ»។
ទោះជាយ៉ាងណា ក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣ និងបន្ទាប់ពីមានការិះគន់យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់អង្គការសង្គមស៊ីវិល បក្សប្រឆាំង និងម្ចាស់ជំនួយ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ត្រូវបានមជ្ឈដ្ឋានទូទៅយល់ថា បានខិតខំយ៉ាងច្រើន ក្នុងការធ្វើកំណែទម្រង់ស្ថាប័នរដ្ឋមួយចំនួន ដូចជាក្រសួងអប់រំ ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងជុំវិញការផ្ដល់សេវាសាធារណៈជាដើម។
សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា លើកឡើងថា ថ្មីត្បិតរដ្ឋាភិបាលខំប្រឹងប្រែងធ្វើកំណែទម្រង់ខ្លះក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែលោកវិភាគថា ការអនុវត្តជាក់ស្តែងទាំងស្ថាប័នតុលាការ និងអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ លោកថា ហាក់បានផ្តល់ជំនឿតិចតួចដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា វិភាគទៀតថា ភាពទន់ជ្រាយនៃប្រព័ន្ធអនុវត្តច្បាប់ របស់ស្ថាប័នទាំងពីនេះ លោកថាជា ឫសគល់មួយទៀត ធ្វើឲ្យវិធានការទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយបន្តធ្លាក់ចុះ និងអាចធ្វើឲ្យជនខិលខូចមួយចំនួន ប្រព្រឹតអំពើពុករលួយដោយមិនបារម្ភពីចំណាត់ការច្បាប់ និងធ្វើឲ្យចំណាត់ថ្នាក់របស់កម្ពុជានៅតែស្ថិតនៅបាតតារាងដដែល។
លោកថា៖ «កម្ពុជាមានច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ក៏ប៉ុន្តែអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយនេះ ស្ថិតនៅក្រោមនីតិប្រតិបត្តិ [រដ្ឋាភិបាល] មិនមែនជាស្ថាប័នឯករាជ្យ អាចត្រួតពិនិត្យនាយករដ្ឋមន្ត្រី ឬរដ្ឋមន្ត្រីណាដែលពុករលួយ ឬក៏ត្រួតពិនិត្យទៅលើស្ថាប័ននីតិបញ្ញអីបានទេត្រូវមានការអនុញ្ញាតិពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី។ អញ្ចឹងស្ថាប័ននេះ អត់ទាន់មានឯករាជ្យភាពនៅឡើយទេ។ អញ្ចឹងវាមិនអាចធ្វើការឲ្យមានប្រសិទ្ធភាពដើម្បីបម្រើប្រយោជន៍ជាតិឲ្យបានពេលសក្តានុពលទេ វាបានតែត្រឹមកម្រិតមួយនៅទាប បើយើងគិតទៅលើការចំណាយថវិការរដ្ឋ ហើយនឹងសក្តានុពលនៃការប្រើប្រាស់វានូវមានកម្រិត»។
យ៉ាងនេះក្តី អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ធ្លាប់បានចាប់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួន ដាក់ពន្ធនាគារទាក់ទិនអំពើពើពុករលួយ។ធ្លាប់ចាប់ខ្លួន អតីតព្រះរាជអាជ្ញាខេត្តពោធិ៍សាត់ លោក តុច័ន្ធ សេរីវុធ និងអតីប្រធានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក អាំង មាលតី ខណៈការចាប់ខ្លួនមន្ត្រីការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក៤រូប និងមន្ត្រី គជប លោក នី ចរិយា រងការរិះគន់ថាជារឿងនយោបាយច្រើនជាងអនុវត្តន៍ច្បាប់ប្រឆាំងពុករលួយ។
ប៉ុន្តែអ្នកវិភាគយល់ថា បើអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ និងតុលាការ មិនឯករាជ្យទេ ពួកគេថា ចំណាត់ការ របស់ស្ថាប័នសំខាន់ៗទាំងពីរនេះ នឹងមិនបម្រើដល់ប្រយោជន៍សាធារណទេ ពោលគឺវិធានការទាំងអស់នឹងធ្វើតាមបញ្ចា របស់អ្នកនយោបាយដែលមានឥទ្ធិពល៕
