ក្នុងបន្ទប់ដែលតុបតែងសុទ្ធតែវាំងននទាំងដំបូលនិងជញ្ជាំងនៅផ្នែកខាងក្រៅជាប់មាត់ទន្លេនៃសណ្ឋាគារមួយ ក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ មនុស្សជាច្រើនជាតិសាសន៍ប្រហែល១៥០នាក់ ភាគច្រើនជាយុវជនខ្មែរ កំពុងអង្គុយស្តាប់ការជជែកពិភាក្សាសាធារណៈ និយាយជាភាសាអង់គ្លេស អំពីប្រធានបទទាក់ទងនឹងការចូលរួមរបស់យុវជនក្នុងវិស័យនយោបាយ ដែលរៀបចំឡើងដោយអង្គការអាល្លឺម៉ង់ ខុនរ៉ាដ។
លោក ប៊ិន សុជាតិ នាយកប្រតិបត្តិក្លឹបអ្នកកាសែតកម្ពុជា ដែលសហការសម្របសម្រួល យុវជនអ្នកសារព័ត៌មានមកចូលរួមក្នុងកម្មវិធីនេះប្រាប់ថា គោលបំណងសំខាន់ គឺស្វែងយល់ ពីសំឡេងយុវជនក្នុងវិស័យនយោបាយនៅប្រទេសកម្ពុជាដែលកំពុងតែខ្លាំងនិងមានចំនួនច្រើន តែតំណាងសំឡេងទាំងនោះនៅរប៉ាត់រប៉ាយនៅឡើយ៖ «កម្មវិធីនេះមិនត្រឹមតែធ្វើបង្ហាញអំពីទិដ្ឋភាពនៅស្រុកខ្មែរទេ គឺយើងនាំអ្នកជំនាញមកពីក្រៅប្រទេសដែលនៅក្នុងបរិបទអាស៊ីដូចគ្នា ធ្វើរឿងយុវជនដូចគ្នា ហើយយើងចង់ឲ្យគេបង្ហាញថាតើយុវជនរបស់គេដែលចូលរួមក្នុងវិស័យនយោបាយចាប់អារម្មណ៍ទៅលើអី? គេចង់បានអំណាច ដោយសារផលប្រយោជន៍ ឬក៏ចង់ផ្លាស់ប្តូរអីមួយក្នុងសង្គម…»។
វាគ្មិនជនជាតិឥណ្ឌា លោកបណ្ឌិត សានឌីប ស្សាទ្រី ជាអ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម និងអប់រំ ពន្យល់ពីតួនាទីយុវជនក្នុងវិស័យនយោបាយនៅតំបន់អាស៊ីខាងត្បូងថា អាស៊ីខាងត្បូងបច្ចុប្បន្នជា សង្គមមួយមានវ័យចំណាស់ ដែលសម្បូរដោយមនុស្សវ័យក្មេង។
នៅពេលដែលមនុស្សវ័យក្មេងច្រើនរស់នៅក្នុងបែបបទសង្គមចាស់ វាធ្វើឲ្យមានទស្សននយោយបាយខុសគ្នារវាងអ្នកនយោបាយសង្គមចាស់និងយុវជនក្មេងៗ។ លោកថា ការប្រែប្រួលនៃសម្លេងយុវជនក្នុងវិស័យនយោបាយនៅអាស៊ីខាងត្បូងមានទំនាក់ទំនងទៅនឹងចំណុចបីសំខាន់ៗ គឺទីមួយលំហូរនៃមនុស្សវ័យក្មេងចូលមកទីក្រុងកាន់តែច្រើនឡើងៗ ទីពីរភាពគ្មានការអត់ធ្មត់ចំពោះដំណាក់កាលនៃបំរែបំរួលរបបនយោបាយ និងទីបីទំនាក់ទំនងរវាងអាយុ និងការអប់រំទៅនឹងឥរិយាបទរបស់យុវជនចំពោះនយោបាយ។
វាគ្មិនមួយរូបទៀតលោកស្រីបណ្ឌិត ខៃ ពីងហួង សាស្រ្តាចារ្យមកពីសកលវិទ្យាល័យជាតិតៃវ៉ាន់ បានធ្វើការពន្យល់ពីឥរិយាបទរបស់យុវជនចំពោះនយោបាយនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងអាស៊ីបូរពា ថាជាទូទៅអត្រានៃយុវជនដែលបានទៅបោះឆ្នោតមានចំនួន១០ភាគរយ តិចជាងអត្រាបោះឆ្នោតរបស់មនុស្សចាស់ ដែលនេះជាសញ្ញាមួយដែលត្រូវព្រួយបារម្ភ។
លោកស្រីបន្តថាកត្តាសំខាន់មួយក្នុងចំណោមកត្តាសំខាន់ៗ ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការចូលរួមរបស់យុវជនក្នុងឆាកនយោបាយ គឺបរិយាកាសនយោបាយ។
លោកស្រីបញ្ជាក់ថា ទោះជាបែបណាក៏ដោយ ការដែលយុវជនមិនចាប់អារម្មណ៍ទៅបោះឆ្នោតមិនមែនសញ្ញាដាច់ខាតមួយក្នុងការសន្និដ្ឋានថាពួកគេមិនមានចំណាប់អារម្មណ៍ក្នុងកិច្ចការនយោបាយនោះទេ។
ប្រសិនបើយើងងាកទៅមើលសកម្មភាពរបស់ពួកគេនៅតាមទីសាធារណៈ និងតាមបណ្តាញសង្គមនោះ យើងនឹងឃើញភាពខុសគ្នា។ យុវជនក្មេងៗនៅប្រទេសមួយចំនួនដូចជា ជប៉ុន តៃវ៉ាន់ និងកូរ៉េខាងត្បូង មិនសូវចាប់អារម្មណ៍ក្នុងការបោះឆ្នោតតែពួកគេចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងការធ្វើបាតុកម្មតវ៉ាតាមផ្លូវសាធារណៈទាមទារអោយមានការផ្លាស់ប្តូរគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាល ។
នៅពេលបញ្ចប់ការបង្ហាញរបស់បណ្ឌិតទាំងពីរ អ្នកចូលរួមមកពីប្រទេសផ្សេងៗដូចជាឥណ្ឌា ហ្វីលីពីនឡើងមានសំណួរនិងចែករំលែកបទពិសោធន៍ តែអ្វីដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍គឺយុវជនម្នាក់មកពីឥណ្ឌូនេស៊ីប្រាប់ពីមូលហេតុដែលខ្លួនចូលរួមបក្សនយោបាយ៖ «បើសួរខ្ញុំថា តើណែនាំយុវជនឲ្យចូលរួមបក្សនយោបាយទេ? ចម្លើយគឺបាទ! ព្រោះសំរាប់ខ្ញុំ ខ្ញុំពិតធុញនឹងការតវ៉ាតាមផ្លូវ ខ្ញុំពិតជាធុញនឹងការរិះគន់រដ្ឋាភិបាល អញ្ចឹងខ្ញុំសំរេចចិត្តចូលបក្សនយោបាយទៅ ងាយ!»។
យុវនារីម្នាក់មានរូបរាងស្រស់ស្អាត ប្រាប់ថាឈ្មោះ លាភ លក្ខិណា ជានិស្សិតសេដ្ឋកិច្ចព័ត៌មានវិទ្យាមកពីសកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្ត្រ ហើយក៏ជាយុវជនស្ម័គ្រចិត្តរបស់បណ្តាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) ចូលរួមយោបល់ថា ការចូលរួមសកម្មភាពនយោបាយ គឺជាការតាមដាន ជាការស្តាប់ព័ត៌មានផ្សេងៗដូចជា ព័ត៌មានថវិការជាតិ ព្រំដែន ចរាចរណ៍ដើម្បីឲ្យដឹងពីការដឹកនាំប្រទេស។
កញ្ញាលើកពីឧទាហរណ៍ដែលធ្លាប់ចូលរួមតស៊ូមតិក្នុងបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សកន្លងមកថា៖ «យើងត្រូវគិតថាហេតុអីបានជាប្រទេសខ្ញុំ អ្នកជួយមនុស្ស អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សត្រូវគេចាប់ដាក់គុក? អញ្ចឹងយើងត្រូវចូលរួមតស៊ូមតិដើម្បីឲ្យមានការដោះលែងអ្នកទាំងអស់ហ្នឹង វាគឺជាការចូលរួមរបស់យើងមួយដែរ ប៉ុន្តែមិនមែនមានន័យថាយើងចូលរួមខាងបក្សប្រឆាំងទេ។ រឿងខ្លះមានចន្លោះខ្វះខាត យើងត្រូវធ្វើឲ្យវាល្អជាងហ្នឹង ហើយក៏មិនមែនមានន័យថាយើងចោលការសិក្សារបស់យើងដែរ ឧទាហរណ៍ថាទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ គឺជាថ្ងៃឈប់ទេ!»។
ព្រះអង្គព្រះនាម និមល សព្វថ្ងៃរៀននៅភ្នំពេញ ព្រះអង្គសម្តែងមតិថា ព្រះសង្ឃមានសិទ្ធិចូលររួមវិស័យនបាយដែរដូចជាព្រះសង្ឃមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត គ្រាន់តែអាណត្តិនេះគេមិនសូវផ្សព្វផ្សាយទាក់ទងនឹងព្រះសង្ឃឲ្យផុសផុលទេ៖ «មិនធ្លាប់ដើរតាមបាតុកម្មអីទេ ប៉ុន្តែធា្លប់ទៅបោះឆ្នោត។ កាលណាចេញខ្លាំងពេកក៏វាមិនសូវល្អដែរព្រោះជាព្រះសង្ឃ។ VOD: អត់ធ្លាប់គិតថា សឹកទៅធ្វើនយោបាលទេ? តេជគុណ និមល: អត់ទៀង អាចដែរ…»។
ចំពោះលោក វណ្ណៈ គឺជាប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញធម្មតានៅភ្នំពេញ។ លោកថា នយោបាយ គឺជាដំណើរការកសាងជាតិមួយឲ្យខ្លាំងឲ្យទំនើប គឺត្រូវតែមានការចូលរួមពីយុវជន។ យើងមិនអាចពឹងលើបារមីអ្នកដឹកនាំបានទេ ព្រោះជាធម្មជាតិគេគិតពីប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ចឹងមានតែពលរដ្ឋចូលរួមទេទើបមានតម្លាភាព រលូន ហើយជីវភាពពលរដ្ឋមានការឆ្លើយតបដែរ។ដើម្បីកុំឲ្យក្លាយជាឈ្នាន់ ឬឧបករណ៍នយបាយ លោកថាយុវជនត្រូវ៖ «ចូលរួមតាមដានឲ្យសកម្មទៅនឹងការកើតឡើងក្នុងដំណើរនយោបាយ។ យើងត្រូវដឹងថាតើមានអ្វីកើតឡើង អ្វីដែលជាតម្រូវការរបស់យើង យើងត្រូវតាមដានព័ត៌មានឲ្យគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ»។
មាឌធំក្រអាញ ភ្នែកតឹង ពាក់អាវធំ លោក តាំង សំអឿន គឺជាតំណាងយុវជនមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោកថាឱកាសល្អរបស់យុវជនគឺកំណែទម្រង់ផ្នែកអប់រំរបស់រដ្ឋាភិបាល ដែលធ្វើឲ្យពួកគេដឹងពីសមត្ថភាពនៅពេលគេប្រឡងជាប់។
ចំណែកឧសគ្គវិញគឺការផ្តល់ឱកាសនិងការចូលរួមរបស់យុវជននៅមានកំរិតនៅឡើយ។ ឆ្លើយនឹងកង្វល់ពីបក្សពួក ឬគ្រួសារនិយមជាឧបសគ្គរបស់យុវជនដែលចង់ចូលរួមជាមួយបក្សនយោបាយ លោកថា៖ «ខ្ញុំគិថា ការកសាងសមត្ថភាពខ្លួនយើង ចំណេះដឹងរបស់យើងឲ្យបានរឹងមាំសិន។ ទាក់ទងនឹងថាគេអាងមានបងប្អូនឬមួយក៏ខ្សែដែលគេអាចឡើងហ្នឹង យុវជនអត់ត្រូវការផ្តោតទៅលើហ្នឹងខ្លាំងពេកទេ…»។
សំឡេងស្អកៗ មាឌធំខ្ពស់ ពាក់អាវធំដែរ លោក ជុំ ចាន់ដារិន តំណាងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិថា យុវជនមានការផុសផុលច្រើនជាក់ស្តែងដូចឃើញកាលពីឆ្នាំ២០១៣ ហើយគណបក្សលោកកំពុងបញ្ចូលយុវជនទៅក្នុងតំណែងឃុំសង្កាត់។
ចំពោះបញ្ហាប្រឈមគឺរបៀបដែលយុវជនគិត របៀបដែលសង្គមគិត និងអាណាព្យាបាលគិត៖ «ត្រូវហ៊ាន ក្លាហានក្នុងការបំបែកការគិតហ្នឹង! គាត់ត្រូវចូលរួមដោយមានតម្លៃមួយ ហើយអ្វីដែលគុណតម្លៃពួកយើងបណ្តុះគឺ គុណតម្លៃសេរីភាព គុណតម្លៃប្រជាធិបតេយ្យ គុណតម្លៃនៃការចង់បានសិទ្ធិស្មើគ្នានៅក្នុងសង្គម»។
អ្នកស្រី ចក់ សុភាព នាយិកាមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាដែលជាវាគ្មិនម្នាក់ដែរចាប់អារម្មណ៍ថាការចូលរួមរបស់យុវជនមានការកើនឡើងជាពិសេសតាមរយៈបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គមដូចជា Facebook។
ចំពោះឧសគ្គវិញលោកស្រីផ្តោតទៅលើលំហរប្រជាធិបតេយ្យដែលកាន់រួមតូច ដូចជាមានព្រឹតិការណ៍ចាប់សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស ឬគណបក្សនយោបាយ ការបាញ់សម្លាប់អ្នកវិភាគ នឹងធ្វើឲ្យមានឥទ្ធពលដល់យុវជនដែលទើបតែចូលរួមឆាកនយោបាយ៖ «ខ្ញុំគិថា ការធានាឲ្យមានមជ្ឈដ្ឋានមួយដែលល្អប្រសើរសំរាប់ការចូលរួមរបស់យុវជនគឺសំខាន់មែនទែន ជាសចៀងដែលយើងត្រូវចាប់ចង ចោទប្រកាន់ដែលបង្អាក់ដំណើរយុវជន យើងគួរតែនាំគ្នាលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងដល់យុវជន ដើម្បីធានាថាពួកគាត់អាចចូលរួមយ៉ាងសកម្ម ហើយចូលរួមប្រកបដោយអត្ថន័យ…»។