អ្នកវិភាគពីបញ្ហាសង្គមនិងអ្នកឃ្លាំមើលពីការបោះឆ្នោត ថាសេរីភាពនិងយុត្តិធម៌នៃការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខមិនអាចធានាបានត្រឹមត្រូវនោះទេ បើស្ថានការណ៍នយោបាយនៅតែមានកម្តៅដូចពេលចុងក្រោយនេះ។
ខណៈដែលការបោះឆ្នោតឃុំ សង្កាត់អាណត្តិទី៤ និងការបោះឆ្នោតសភានៅឆ្នាំ២០១៨ខាងមុខនោះ កាន់តែជិតចូលមកដល់ កម្តៅនយោបាយ និងស្ថានភាពសង្គម នៅកម្ពុជាក៏ហាក់កាន់តែកើនឡើងទៅតាមនោះដែរ រាប់ចាប់តាំងពីរការលុបចោលមតិសំឡេងភាគតិចនិងភាគច្រើននៅក្នុងសភា ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីបក្សនយោបាយ ការលាលែងពីតំណែងប្រធានគណបក្សរបស់លោក សម រង្ស៊ី ការលើកឡើងពីសង្គ្រាម និងប្តឹងអ្នកវិភាគដោយលោក ហ៊ុន សែនផងនោះ បានឲ្យធ្វើឲ្យអ្នកវិភាគ និងអ្នកឃ្លាំមើលពីការបោះឆ្នោតសម្តែងការព្រួយបារម្ភ ថាការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខគឺពិបាកក្នុងការទទួលយកថាមានភាពត្រឹមត្រូវ។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត លោក គល់ បញ្ញា មើលឃើញថាច្បាប់ស្តីពីបក្សនយោបាយដែលត្រូវបានរដ្ឋសភាអនុម័តរួចហើយនោះ កំពុងត្រៀមក្លាយជាឧបករណ៍មួយក្នុងការបំបាត់សំឡេងបក្សនយោបាយណាមួយក្នុងការរុញច្រានបក្សនោះចេញពីការប្រកួតប្រជែងជាមួយបក្សកាន់អំណាច។ រូបភាពនេះហើយដែលលោកចាត់ទុកថាវាអាចធ្វើឲ្យបាត់សំឡេងប្រឆាំង នឹងនាំឲ្យការបោះឆ្នោតខាងមុខមិនអាចធានាបាននូវភាពសេរី និងយុត្តិធម៌ទេ។
លោកថា៖ «ការចាត់ចែងការបោះឆ្នោតយើងឃើញមានការចាត់ចែងបច្ចេកទេសឃើញមានការរីកចំរើនខ្លះ ជាពិសេសឃើញមានការចាត់ចែងការបទបញ្ជារ គ.ជ.ប នោះ ប៉ុន្តែបរិយាកាសដែលនាំឲ្យមានការបោះឆ្នោតបានត្រឹមត្រូវនោះ យើងនៅមានស្ថានភាពមួយដែលនៅមិនអាចធានាការបោះឆ្នោតបានសេរីត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ទេ។ … ការប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតប្រហាក់ប្រហែលនឹងកីឡាដែរការប្រកួតហ្នឹងគេត្រូវមានបេក្ខជនដែលមានសក្តានុពលហ្នឹង គេត្រូវការពារសិទ្ធិគោរពសិទ្ធិគេ ដើម្បីឲ្យគេបានចូលរួមពេញលេញបេក្ខជនដែលមានសក្តានុពល ទាំងគណបក្សកាន់អំណាច និងគណបក្សប្រឆាំង»។
សម្រាប់នាយកប្រតិបត្តិអង្គការនិកហ្វិក លោក សំ គន្ធាមី មានប្រសាសន៍ថា ខណៈដែលការបោះឆ្នោតកាន់តែខិតជិតចូលមកដល់នោះប្រធានបក្សប្រជាជនកម្ពុជាគឺលោកហ៊ុន សែន បានបញ្ចេញសារជាច្រើនពីសង្គ្រាមប្រសិនពុំមានវត្តមានលោកដឹកនាំប្រទេស។ លោកគន្ធាមី យល់ថានេះជាការបំបាក់ស្មារតីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងធ្វើឲ្យការបោះឆ្នោតខាងមុខមានការភ័យខ្លាចច្រើន ធ្វើឲ្យពលរដ្ឋដែលមានគំនិតខ្លាចពីសង្គ្រាមនោះមិនអាចធ្វើការសម្រេចចិត្តបោះឆ្នោតបានដោយសេរីនោះទេ។
លោកថា៖ «បើគាត់នៅតែប្រើភាសារបស់គាត់ដដែលៗវានឹងប៉ះពាល់ដល់ការភ័យខ្លាច Free Choice របស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ សារដូចថាវាអាចមានសង្គ្រាមដូចអីទៅណាប្រសិនជាបក្សប្រជាជនចាញ់ឆ្នោត ឃើញថាគាត់មានប្រសាសន៍អញ្ចឹងណា»។
អ្នកស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍសង្គមលោក ប៊ូ បញ្ញា ថាលោកមិនមានជំនឿទៅលើលទ្ធផលឆ្នោតនាពេលខាងមុខប៉ុន្មានទេ ព្រោះបរិយាកាសនៅមុនការបោះឆ្នោតនៅពេលនេះគឺកំពុងមានឥទ្ធិពលទៅលើការសម្រេចចិត្តរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខហើយ។ លោកលើកឡើងបែបនេះព្រោះការថ្លែងសារពីសង្គ្រាមដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីបក្សនយោបាយ បូករួមទាំងស្ថានភាពរុញច្រានថ្មីៗទៅលើបក្សប្រឆាំងនោះ បានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការគិត និងការសម្រេចរបស់ប្រជាពលរដ្ឋរួចហើយ។
លោកថា៖ «ប្រសិនជាលទ្ធផលចេញហើយ ទ័ពនៅគេអីនៅគេ គេលើកមកដាក់ គេបិទ សួរថារឿងហ្នឹងអាចកើតឡើងទេ? ខ្ញុំមើលទៅថាវាអាចកើតឡើង សេណារីយ៉ូហ្នឹងអាចកើតឡើង ហើយដូចជាអ្នកវិភាគគាត់លើកឡើងថា កាលណានាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន នៅកាន់អំណាចគ្មានទេការបោះឆ្នោតដោយសេរីត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ហើយចំណែកខ្ញុំៗក៏មើលឃើញអញ្ចឹងដែរ វាគ្មានទេការបោះឆ្នោតដោយសេរីត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ក៏ប៉ុន្តែគ្រាន់តែវាអាចវិវត្តន៍ទៅល្អប្រសើរជាងមុន ព្រោះដោយសារអី ព្រោះយើងបានធ្វើកំណែទំរង់ក្បាលម៉ាស៊ីនគ.ជ.ប ខ្ញុំមើលឃើញថាវាជារឿងល្អជាងមុនហើយ តែខ្ញុំមើលឃើញថាមានភាពប្រសើរជាងមុន តែចំពោះការបោះឆ្នោតសេរី និងយុត្តិធម៌ និងផ្ទេរអំណាចដោយសន្តិវិធី គឺពិបាកមែនទែនករណីហ្នឹង»។
លោកថាអ្នកនយោបាយគួរធ្វើយ៉ាងណាឲ្យស្ថានការណ៍នយោបាយនៅមុនការបោះឆ្នោតនេះមានភាពស្ងប់ស្ងាត់ ជាពិសេសប្រសិនជាអាចចរចារគ្នាដើម្បីបន្ថូរបន្ថយបរិយាកាសនាពេលនេះបានវាជាការដែលល្អប្រសើរ ព្រោះបរិយាកាសនាមុនពេលបោះឆ្នោតនោះវាសំខាន់ណាស់ទាក់ទងទៅនឹងជំនឿ និងការសម្រេចរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
ការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់អាណត្តិទី៤ នឹងប្រពឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី៤ មិថុនា ឆ្នាំ២០១៧នេះ។
សហគមន៍ជាតិនិងអន្តរជាតិបាននាំគ្នាសំដែងប្រតិកម្មជាបន្តបន្ទាប់ ក្រោយពីសមាជិករដ្ឋសភាមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលកំពុងកាន់អំណាចបានលើកដៃអនុម័ត «ច្បាប់ដ៏ចម្រូងចម្រាស់និងប្រញាប់ប្រញាល់មួយ» នោះគឺការកែច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ។ ពួកគេ រិះគន់ថាច្បាប់ថ្មីនេះបាន «ផ្តល់អំណាចដ៏លើសលប់ដល់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការរំលាយគណបក្សណាមួយហើយឈានទៅរករបបឯកបក្ស»។ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ប្រតិកម្មថា ប្រទេសទាំងនោះកំពុងជ្រៀតជ្រែកកិច្ចរបស់កម្ពុជា៕
