ជាញឹកញាប់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន តែងតែព្រមានជាសាធារណៈទៅលើក្រុមអ្នកនយោបាយឬអង្គការណាដែលលោកចាត់ទុកថា ជាអ្នកប្រឆាំងនោះ ឲ្យមើលពីមេរៀននៃការធ្វើ«បដិវត្តន៍ពណ៌»នៅមជ្ឈឹមបូព៌ា។ជាផ្លាស់ប្តូរដែលមកដល់ពេលនេះ ប្រទេសទាំងនោះមិនទាន់មានស្ថេរភាពនៅឡើយ។
ក្រៅតែពីព្រមានអ្នកមិនគាំទ្រខ្លួននៅក្នុងប្រទេស លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានឌឺដងដាក់ប្រទេសមហាអំណាចមួយចំនួនពិសេសសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលលោកថាជាអ្នកនៅពីក្រោយចលនាផ្លាស់ប្តូរមេដឹកនាំដែលកាន់អំណាចយូរមួយចំនួនលើពិភពលោក។
អ្នកតាមដានសង្គមកត់សំគាល់ថា ការលើកឡើងដដែលនេះ ដោយទំនងជាលោក ហ៊ុន សែន មើលឃើញពីនិន្នាការផ្លាស់ប្តូរកាន់តែច្រើនទៅៗនៅកម្ពុជា ទើបលោកត្រៀមកម្លាំងប្រដាប់អាវុធនិងបានទប់ស្កាត់ចលនាបញ្ចេញមតិរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងសកម្មជនដីធ្លីជាច្រើន ដែលរដ្ឋាភិបាលចាត់ទុកថាជាការ«ប៉ុនប៉ងផ្តួលរំលំ»រដ្ឋាភិបាល។
ជាក់ស្តែងនៅសប្តាហ៍នេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបញ្ចេញរថយន្ត២០គ្រឿងទៅឲ្យស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ ដោយថាដើម្បីទប់ស្កាត់ចលនាដែលអាជ្ញាធរចាត់ទុកថាជា«ធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌និងយុទ្ធនាការអាវខ្មៅ»។ យុទ្ធនាការថ្ងៃចន្ទពណ៌ខ្មៅ ត្រូវបានសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សធ្វើឡើងជារៀងរាល់សប្តាហ៍ដោយទាមទារឲ្យដោះលែងមន្រ្តីសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក៤រូបនិងលោក នី ចរិយា អគ្គលេខាធិការង គ.ជ.ប។
ក្នុងរបាយការណ៍របស់ស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញបានអះអាងថា ខ្លួនបានទទួលជោគជ័យក្នុងការទប់ស្កាត់បដិវត្តន៍ពណ៌និងយុទ្ធនាការអាវខ្មៅ ដោយឃាត់ខ្លួនមនុស្ស៤៥នាក់ដែលរដ្ឋាភិបាលចាត់ទុកថា ជាយុទ្ធនាការមួយមានការគាំទ្រពីអង្គការសង្គមស៊ីវិលគោលដៅផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល។ ប៉ុន្តែអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួន បានចាត់ទុកថា នេះជាលាបពណ៌របស់រដ្ឋាភិបាលមកលើអ្នកតស៊ូមតិដោយសន្តិវិធី។
លោកបណ្ឌិត ចាន់ វិបុល ជំនាញអភិបាលកិច្ច និងប្រជាធិតេយ្យយល់ថា ការដែលរដ្ឋាភិបាលចោទថា អ្នកតស៊ូមតិប៉ុនប៉ងធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌នោះ គឺមិនសមហេតុផលតាមនិយមន័យពិតនៃពាក្យបដិវត្តន៍នោះទេ។ លោកមានប្រសាសន៍ថា «អ្វីដែលខ្ញុំមើលឃើញហាក់ដូចជាមិនមែនទម្រង់បដិវត្តន៍ពណ៌ទេ ប៉ុន្តែជាទម្រង់នៃការតស៊ូមតិ ពីព្រោះយើងបានដឹងហើយថា ការតវ៉ាម្តងជាពីរដងដែលបងប្អូនរៀបចំករណីថ្ងៃចន្ទពណ៌ខ្មៅនេះមិនមែនជាទម្រង់នៃបដិវត្តន៍ពណ៌ទេ។ នេះគឺធ្វើការតស៊ូមតិដើម្បីដោះលែងសកម្មជនដីធ្លីបឹងកក់ សិទ្ធិមនុស្ស និងលោក នី ចរិយា ហើយស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនលោក កែម ឡី»។
លោក ចាន់ វិបុល យល់ថាការតវ៉ាទាំងអស់នោះ គឺគ្រាន់តែទាមទាររកយុត្តិធម៌ប៉ុណ្ណោះ តែរដ្ឋាភិបាលបែរជាចោទប្រកាន់ការតស៊ូមតិដែលត្រូវបានធានានៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះ ថាជាប៉ុនប៉ងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល ហើយគេចវេសពីការដោះស្រាយបញ្ហារបស់ពលរដ្ឋដែលកំពុងជួបប្រទះ។
លោកយល់ថា «នេះជាយន្តការមួយដែលរដ្ឋាភិបាលរឹតបន្តឹងសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ការជួបជុំរបស់សហគមន៍ អ្នកដែលចង់ស្វែងរកសច្ចធម៌ឬក៏យុត្តិធម៌សង្គម។ ខ្ញុំដូចជាមិនឃើញហេតុផលផ្សេងពីនេះទេ។ កាលឆ្នាំ២០១៤ មានមហាបាតុកម្មជាច្រើនលើក… យើងឃើញថារដ្ឋាភិបាលតែងតែបង្រ្កាប ហើយពេលនោះមិនបានបញ្ចេញថាបង្រ្កាបបដិវត្តន៍ពណ៌ទេ។ ពេលនោះមានការមិនសប្បាយចិត្តច្រើន។ យើងឃើញថារដ្ឋាភិបាលអាចយកឱកាសនេះដើម្បីលាបពណ៌ក្រុមទាំងអស់នោះ»។
បើតាម លោក ចាន់ វិបុល កម្ពុជាមិនអាចមានបដិវត្តន៍ពណ៌កើតឡើងបានទេ។ លោកថាបដិវត្តន៍ដែលកើតឡើងកន្លងមក គឺដោយតែប្រទេសមហាអំណាចប្រជែងឥទ្ធិពលគ្នា តែកម្ពុជាលោកថាមិនឃើញមានសញ្ញានេះកើតឡើងទេ។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ យល់ថា ការបង្ក្រាបលើអ្នកតវ៉ាទាមទារសិទ្ធិសេរីភាព ដែលរដ្ឋាភិបាលតែងតែយកលេសថាអ្នកទំាងនោះធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌នោះ លោកថារដ្ឋាភិបាលធ្វើផ្ទុយនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ វិភាគថា បើរដ្ឋាភិបាលនៅតែបន្តធ្វើបែបនេះ នឹងធ្វើឲ្យបាត់បង់ការគំាទ្រពីពលរដ្ឋម្ចាស់ឆ្នោត។ លោកវិភាគថា «ខ្ញុំថាជាកម្សោយថែមទៀត នៃអំណាចរបស់រដ្ឋាភិបាលគឺខ្វះការគំាទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋ បើសិនជាមានការស្រលាញ់ ហើយការគំាទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែច្រើនចំាបាច់ទៅប្រើប្រាស់កំលំាង និយាយស្តាប់គ្នាបាន»។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ (Human Rights Watch) កាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០១៥ បានចេញរបាយការណ៍មួយកម្រាស់ជាង៧០ទំព័រដែលនិយាយពីការដឹកនាំរបស់ លោក ហ៊ុន សែន ដោយបានចាត់ទុកការដឹកនាំ៣០ឆ្នាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន ពោរពេញទៅដោយហិង្សា ការគាបសង្កត់និងអំពើពុករលួយ។ ប៉ុន្តែលោក ហ៊ុន សែន តែងតែអះអាងថា ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកគឺមានសន្តិភាព និងការរីកចម្រើន ដោយព្រមានផងដែរថា បើគណបក្សរបស់លោកចាញ់ឆ្នោតនឹងកើតមានសង្គ្រាមទៀតផង។
ទោះជាយ៉ាងណា ក្រុមអ្នកវិភាគ បានអះអាងថា សង្រ្គាមនឹងមិនអាចកើតឡើងទៀតទេ ដោយសារតែកម្ពុជាផ្លាស់ប្តូរមេដឹកនាំតាមរយៈការបោះឆ្នោត៕
