អ្នកជំនាញការអន្ដរជាតិលើកឡើងថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិមនុស្ស និងការគោរពឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋមានសារសំខាន់ណាស់ សម្រាប់អនាគតរបស់សមាគមអាស៊ាន។
ក្នុងពិធីបើកវេទិកាស្ដីពីអាស៊ានក្រោមប្រធានបទ «ក្ដីស្រម៉ៃរបស់អាស៊ាន» នៅថ្ងៃពុធទី១០ឧសភា ឆ្នាំ២០១៧ នារាជធានីភ្នំពេញ អ្នកជំនាញការអន្ដរជាតិផ្នែកសហគ្រាស និងជំនួញលើកឡើងថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និការគោរពឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋ មានសារសំខាន់ណាស់ក្នុងសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឬហៅកាត់ថា «អាស៊ាន»។
ឆ្លើយនឹងសំណួររបស់អ្នកសម្របសម្រួលវេទិកា ពាក់ព័ន្ធបញ្ហាប្រជាធិបតេយ្យ និងសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋក្នុងការជ្រើសរើសមេដឹកនាំ ប្រធាននាយកប្រតិបត្ដិក្រុមហ៊ុន Air Asia ម៉ាឡេស៊ី លោក Tony Fernandes លើកឡើងថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមានសារសំខាន់បំផុតសម្រាប់បណ្ដាប្រទេសជាសមាជិក និងអនាគតរបស់អាស៊ាន ដោយថា វាជម្រុញឲ្យមានតម្លាភាព មតិរិះគន់ការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល ការប្រកួតប្រជែង ភាពច្នៃប្រឌិត និងតុល្យភាពអំណាច។
លោកថា៖ «ខ្ញុំគិតថាប្រជាធិបតេយ្យ គឺសំខាន់ណាស់ដូចខ្ញុំបានលើកឡើង ការបើកឲ្យមានការរិះគន់ ខ្ញុំគិតថាប្រជាធិបតេយ្យជម្រុញឲ្យមានការប្រកួតប្រជែង នាំឲ្យមានការរិះគន់ នាំឲ្យមានតុល្យភាពអំណាច ហើយខ្ញុំគិតថា មិនមានអាថ៌កំបាំងអីទេ ដែលប្រទេសសេរីគេមានភាពច្នៃប្រឌិតច្រើន និងការបើកជំហរ។ដូច្នេះខ្ញុំគិតថាប្រជាធិបតេយ្យ គឺសំខាន់ណាស់ ការត្រួតពិនិត្យអំណាច ផ្ដល់ឲ្យនាំការប្រកួតប្រជែង ហើយខ្ញុំគិតថា អាស៊ានគួរតែបើកជំហរឲ្យមានការរិះគន់ ហើយឆ្ពោះទៅមុខបន្ដទៀត»។
ក្រៅពីបញ្ហាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ លោក Tony Fernandes សង្ឃឹមថា អាស៊ានក៏នឹងបង្កើនថវិកាបន្ថែម បង្កើនជំនាញ ពង្រឹងការគោរពសិទ្ធមនុស្ស ការរួមជាសំឡេងតែមួយ និងថា អាស៊ានគួរផ្ដោតសំខាន់លើសុខទុក្ខ និងផលប្រយោជន៍របស់ពលរដ្ឋ មុនគិតគូរពីបញ្ហាផ្សេងទៀត។
ក្នុងវេទិកាបើកនេះ អ្នកចូលរួមបានសួរពីបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ការធ្វើទុក្ខបុក្ខម្នេញលើអ្នកប្រឆាំង និងការរិតត្បិតសិទ្ធិបញ្ចេញមតិនៅកម្ពុជា។
ឆ្លើយនឹងសំណួរនេះ លោក កៅ គឹមហួន រដ្ឋមន្ដ្រីអមនាយករដ្ឋមន្ដ្រីកម្ពុជា ថ្លែងបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាជាប្រទេសបើកជំហរឲ្យមានការរិះគន់ការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល ប៉ុន្ដែលោកថា ការរិះគន់ទាំងនោះ មិនគួរបំពានព្រំដែនកំណត់ដោយច្បាប់ទេ។
លោក កៅ គឹមហួន មានប្រសាសន៍ថា បើគ្មានការគោរពច្បាប់ទេ ប្រជាធិបតេយ្យនឹងក្លាយជា «អនាធិបតេយ្យ» ហើយ។ លោកថា កម្ពុជាក៏បើកឲ្យមានការផ្សាយព័ត៌មានដោយសេរី និងថា បើសិនមានការដាក់ទោសនរណាម្នាក់ គឺតុលាការបានផ្ដល់នូវការជម្រះក្ដីដោយយុត្តិធម៌ និងត្រឹមត្រូវផងដែរ។
លោកថា៖ «កម្ពុជាគឺជាប្រទេសបើកជំហរ មានមនុស្សជាច្រើនដែលបានរិះគន់លើរដ្ឋាភិបាល ពួកគេបានរិះគន់ជាបន្ដរហូតមក ប៉ុន្ដែគឺមានច្បាប់ ដែលកំណត់ត្រឹមកម្រិតណា ដែលអ្នកអាចរិះគន់ អ្នកមិនអាចរិះគន់ដោយគ្មានភស្ដុតាង។ សង្គមសេរី ប៉ុន្ដែយើងមានច្បាប់ត្រូវគោរពផងដែរ»។
សូមជំរាបថា វេទិកាបើកស្ដីពីអាស៊ាននេះធ្វើឡើងស្របពេលការប្រារព្ធវេទិកាពិភពលោកស្ដីពីអាស៊ាន ដែលកម្ពុជាជាម្ចាស់ផ្ទះ សម្រាប់រយៈពេល៣ថ្ងៃ ពីថ្ងៃទី១០ ដល់ថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៧៕