នៅថ្ងៃទី១៤ខែឧសភានេះ ជាថ្ងៃដែល គ.ជ.ប. ឈប់ទទួលពាក្យចុះបញ្ជីគណបក្សនយោបាយ សម្រាប់ចូលរួមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ នីតិកាលទី៦។
ប៉ុន្តែ គិតត្រឹមរសៀលថ្ងៃបិទបញ្ជីនេះ អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលតុលាការរំលាយចោលកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៧នោះ គ្មានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីឈរឈ្មោះថ្មី ដើម្បីចូលរួមប្រកួតប្រជែងទេ។
បើគ្មានអ្វីប្រែប្រួលទេ គណបក្សប្រឆាំងដ៍ធំមួយនេះ នឹងបាត់ឱកាសចូលរួមប្រកួតប្រជែងដណ្តើមអំណាចពីដៃគូដ៏មានឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
ប៉ុន្តែ បើគេក្រឡេកទៅមើលជ្រុងមួយរបស់ក្រុមប្រទេសលោកសេរី បានហៅចំណាត់ការនេះថា ជាចេតនានយោបាយរបស់បក្សកាន់អំណាច រុញកម្ពុជាឲ្យដើរចេញពីគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ បន្តគ្រប់គ្រងអំណាច។
ក្រៅពីថ្កោលទោស ក្រុមប្រទេសលោកសេរី មានសហរដ្ឋអាមេរិក និងសភាពអឺរ៉ុបផងនោះ បានគំរាមថា នឹងពិចារណាផ្តាច់ទំទាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនបើកផ្លូវឲ្យបក្សប្រឆាំង បានចូលរួមប្រកួតការបោះឆ្នោតឡើងវិញនោះ។ ប៉ុន្តែ មហាអំណាចចិន បានប្រកាសគាំទ្រចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាល។
ខណៈដែលមហាអំណាចកុម្មុយនីស្តចិន និងមហាអំណាចលោកសេរី បង្ហាញជំហរផ្ទុយគ្នាពីកម្តៅនយោបាយនៅកម្ពុជានេះ គេសង្កេតឃើញស្ថានការណ៍នយោបាយមកដល់ពេលនេះ គ្មានសញ្ញាណាមួយបង្ហាញថា វិលទៅរកស្ថានភាពដើម ដើម្បីស្តារប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញតាមការចង់បានរបស់ប្រទេសលោកសេរី ដែលចង់ឃើញបក្សប្រឆាំងបានប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតឡើងវិញនោះទេ។
តើអ្វីជាកត្តារារាំងដល់ការវិលត្រឡប់របស់បក្សប្រឆាំង?
អ្នកវិភាគវ័យក្មេង លោក ហង្ស វិទូ វិភាគថា មានបញ្ហាចម្បងពីរ ដែលជំរុញឲ្យបក្សកាន់អំណាចទប់ស្កាត់មិនឲ្យអតីតបក្សប្រឆាំងបានចូលរួមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតអាណត្តិទី៦នេះ។
លោក ហង្ស វិទូ វិភាគថា ការកើនឡើងប្រជាប្រិយភាពរបស់បក្សប្រឆាំង នៅឆ្នាំ២០១៣ និងឆ្នាំ២០១៧ ជាសញ្ញាភ័យខ្លាចមួយរបស់បក្សកាន់អំណាចក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨។ លោកថា រលកប្រជាធិបតេយ្យនេះ ជាស្រមោលភ័យខ្លាចរបស់បក្សកាន់អំណាច ជំរុញឲ្យមេដឹកនាំបក្សនោះរកវិធីទប់ស្កាត់ មិនឲ្យមានវត្តមានបក្សប្រឆាំងនៅលើទីលានប្រកួត។
លោក ហង្ស វិទូ វិភាគទៀតថា ការដែលរដ្ឋាភិបាលយកមហាអំណាចចិនធ្វើជាបង្អែកខ្លាំង ក៏ជាកត្តាមួយទៀតរារាំងដល់ការជំរុញប្រជាធិបតេយ្យដែរ ដោយថា ពេលរដ្ឋាភិបាលមានបង្អែកចិន រដ្ឋាភិបាលក៏អាចទប់ទល់នឹងឥទ្ធិពលមហាអំណាចលោកសេរីបានដែរ ដោយមិនសូវខ្វល់ពីការដាក់សម្ពាធ ហើយងាកមកបន្តប្រើឥទ្ធិពលក្នុងស្រុក យកប្រៀបលើដៃគូប្រកួតបានតាមយុទ្ធសាស្ត្រឈ្នះ។
លោកថា៖ «គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក៏ដូចជារដ្ឋាភិបាល គាត់មិនឈឺក្បាល ឬក៏មិនខ្វល់អីទេ ពីព្រោះអីចិនជាមហាអំណាចដ៏ធំ។ ប៉ុន្តែ អ្វីដែលគួរឲ្យសោកស្តាយ គឺចិនមិនដែលខ្វល់ពិសិទ្ធិមនុស្ស មិនដែលខ្វល់ពីប្រជាធិបតេយ្យនិតិរដ្ឋអីទេ ឲ្យតែបានប្រយោជន៍ដល់គេ គេគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលហើយ មិនថា ពលរដ្ឋកើតទុក្ខ និងរងគ្រោះយ៉ាងម៉េចទេ។ នេះជារឿងមួយដែលយើងសោកស្តាយមែនទែន»។
ប៉ុន្តែ លោក ហង្ស វិទូ វិភាគថា ស្នៀតចុងក្រោយនេះ បក្សកាន់អំណាចនឹងឈ្នះទៀតក្នុងរយៈពេលខ្លី ដោយថា ព្រោះការបោះឆ្នោតមិនបានគោរពឆន្ទៈពលរដ្ឋពាក់កណ្តាលប្រទេស។ លោកថា ពេលនោះវិបត្តិផ្ទៃក្នុង និងសម្ពាធពីសហគមន៍អន្តរជាតិនឹងកើតឡើង។
លោកថា៖ «មិនមែនត្រឹមអ្នកនយោបាយសម័យនេះទេ អ្នកនយោបាយពីដើម ដែលគាត់ក្រាញអំណាច គាត់ចង់បានអំណាចហ្នឹង គាត់តែងតែប្រើល្បែងនយោបាយប្រជាធិបតេយ្យ ជាពិសេសសម័យនេះតែម្តង រដ្ឋធម្មនុញ្ញខ្មែរ មានចែងពីប្រជាធិបតេយ្យ គាត់យកអាល្បែងប្រជាធិបតេយ្យហ្នឹងយកមកលេងតែម្តង។ តាមពិតទៅការគ្រប់គ្រងអំណាចកន្លងទៅ ខ្ញុំឃើញថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គេក្តោបអំណាចតែក្នុងដៃគេ។ គេមិនដែលខ្វល់ពីគណបក្សប្រឆាំងទេតាំងពីដើមមក»។
ប៉ុន្តែ សម្រាប់មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច និងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីផងនោះ លោក ហ៊ុន សែន អះអាងក្នុងពិធីជួបកម្មករកាលពីចុងសប្តាហ៍មុនថា ការទប់ស្កាត់ក្រុមប្រឆាំង គឺដើម្បីការពារសន្តិភាព ដែលកម្ពុជារកបានដោយកម្រ។
លោកថា៖ «ពួកប្រឆាំងទាំងប៉ុន្មានប្រមូលផ្តុំគ្នាវាយពូទាំងអស់ដោយសារពូរារាំងនូវសកម្មភាពបំផ្លាញជាតិរបស់គេ»។
សម្រាប់អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា លោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត បានសម្ដែងកង្វល់យ៉ាងខ្លាំងពីរបត់នយោបាយដែលឈានទៅរឹតត្បិតលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងការចូលរួមក្នុងសកម្មភាពនយោបាយ នៅមុនការបោះឆ្នោតជាតិនៅខែកក្កដាខាងមុខ ដោយអំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ជ្រើសរើសដើរតាមមាគ៌ាសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញ។
លោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា
អ្នកជំនាញអន្តរជាតិរូបនេះ បានរិះគន់ទៅលើការអនុម័តច្បាប់វិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនាពេលថ្មីៗនេះថា មិនស្របនឹងច្បាប់អន្តរជាតិនោះទេ។
សរុបជារួមអ្នកវិភាគ និងអ្នកឃ្លាំមើលថា ការដែលប្រព័ន្ធច្បាប់មិនឯករាជ្យ បង្អែកពីមហាអំណាចចិន កម្លាំងប្រដាប់អាវុធមិនទាន់ជាមនុស្សអព្យាក្រឹត និងការភ័យខ្លាចចាញ់ឆ្នោតរបស់បក្សកាន់អំណាច ជាដើមចមរារាំងដល់ការវិលត្រឡប់របស់បក្សប្រឆាំងក្នុងការចូលរួមប្រកួតការបោះឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ៕
អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា
- ២០១៥ – បច្ចុប្បន្ន ៖ អ្នកស្រី Rohna Smith (អង់គ្លេស)
- ២០០៩ – ២០១៥ ៖ លោក Surya Prasad SUBEDI (នេប៉ាល់)
- ២០០៥ – ២០០៨ ៖ លោក Yash GHAI (កេនយ៉ា)
- ២០០០ – ២០០៥ ៖ លោក Peter LEUPRECHT (អូស្ត្រាលី)
- ១៩៩៦ – ២០០០ ៖ លោក Thomas HAMMARBERG (ស៊ុយអ៊ែត)
- ១៩៩៣ – ១៩៩៦ ៖ លោក Michael KIRBY (អូស្ដ្រាលី)
គេហទំព័រ៖ http://www.ohchr.org