«សំឡេង»
នេះជាការសម្ដែងបទ «មាន់ស្រែ» របស់ក្រុមនិស្សិតខ្មែរនិងបរទេស ក្នុងកម្មវិធីវប្បធម៌មួយដែលរៀបចំនៅសាកលវិទ្យាល័យមួយនៅប្រទេសចិន។ ថ្វីបើ ពេលនោះពួកគាត់ ក៏បានសម្ដែងរបាំប្រពៃណីផ្សេងទៀតក៏ដោយ ក៏ពួកគេនៅតែជៀសមិនផុតពីការរិះគន់របស់អ្នកប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមហ្វេសបុកមួយចំនួន។ អ្នករិះគន់ទាំងនោះ បានចោទរិះគន់ខ្លាំងថា ហេតុអ្វីបាននិស្សិតខ្មែរដែលមានចំណេះដឹងរៀនដល់បរទេស បែរជាយកចង្វាក់បែកញាក់ញ័រយ៉ាងនេះ ទៅសម្ដែងបង្ហាញអ្នកទស្សនាទៅវិញ។
ក្រៅពីបទចម្រៀងខាងលើ ក៏មានបទចម្រៀងមួយចំនួនទៀត ដែលកំពុងទទួលការរិះគន់ស្រដៀងគ្នា ដែលថាមានលក្ខណៈបែកមិនសមរម្យ ឬដែលគេនិយមហៅថា«ស្លុយ» នោះ។ បទចម្រៀងទាំងនោះ រួមមាន បទរាំបិទគូទ បីឆ្កែចូលរាំ ស្រលាញ់អូនស្លៀកខោរហែក និងរាំក្បាច់ក្ងោកជាដើម។
ជុំវិញការរិះគន់ទៅលើបទចម្រៀងទាំងនោះ មតិខ្លះយល់ថា ការរិះគន់ជារឿងល្អ ប៉ុន្តែអ្នកខ្លះទៀតយល់ថាការរិះគន់ក៏អាចប៉ះពាល់អារម្មណ៍ផលិតករបទចម្រៀង ហើយវាអាចនឹងក្លាយជារនាំងមួយសម្រាប់ការនិពន្ធនូវអ្វីដែលថ្មីសម្រាប់កូនចៅខ្មែរជំនាន់ក្រោយ។
កំពុងអង្គុយញ៉ាំទឹកអំពៅនៅលើសួនច្បារមុខសាកលវិទ្យាល័យជាតិគ្រប់គ្រង យុវជន ដាណូ ជាមន្រ្តីរាជការនៅក្រសួងកសិកម្មរុក្ខាប្រមាញ់និងនេសាទបាន ប្រាប់ VOD ថា ខ្លួនមិនចូលចិត្តស្ដាប់ចម្រៀងបែប បែកញាក់ញ័រមិនសមរម្យទាំងនេះទេ។
«សម្រាប់ខ្ញុំបទចម្រៀងចូលឆ្នាំសម័យឥលូវគឺថា អត់ចូលចិត្តតែម្ដង។ បទចម្រៀងគាត់តែងមក វាអត់សូវមានអត្ថន័យទាក់ទាញ។ បើបទចម្រៀងចូលឆ្នាំពីមុនមក នៅតែអាចប្រើបាន ប៉ុន្តែបើឥលូវខ្ញុំគិតថា អាចមានមនុស្សមួយចំនួនគេអាចទទួលយកបាន ប៉ុន្តែមនុស្សមួយចំនួនហ្នឹងដដែលទៅស្ដាប់មួយឆ្នាំក្រោយក៏ស្ដាប់លែងបានដែរ។ តែបើចម្រៀងពីដើមយើងយកមកប្រៀបធៀបគ្នាមើល យកមកឥលូវនៅតែស្ដាប់បាន បទចម្រៀងរាំវង់ចូលឆ្នាំអីអញ្ចឹង។»
ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរដែលថា ការរិះគន់អាចជារនាំងដល់ការផលិតនូវអ្វីដែលថ្មីសម្រាប់កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយ យុវជន ដាណូបានឆ្លើយថា៖ «រិះគន់សម្រាប់យកមកឲ្យគាត់គិតពិចារណា បើគេរិះគន់អញ្ចឹង វាសមអត់? បើថាសមយើងយកវាទៅកែច្នៃឲ្យបានល្អប្រសើរទៅ មិនមែនថា រិះគន់ដើម្បីបង្អាក់គាត់លែងឲ្យគាត់មានគំនិតច្នៃប្រឌិតទេ រិះគន់ដើម្បីស្ថាបនា»។
ចំពោះ ស្រីល័ក្ខ និស្សិតសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ មានទស្សនប្រហាក់ប្រហែលទៅនឹងការលើកឡើងរបស់ដាណូដែរ ដោយថា បទទាំងនោះមិនសាកសមនឹងពេលចូលឆ្នាំឡើយ។
«រដូវកាលនេះ ជារដូវកាលចូលឆ្នាំ។ ដូច្នេះ ហើយគួរតែចេញបទប្រពៃណីទំនៀមទំលាប់ខ្មែរដូចកាលពីមុនមកដូចមានរាំវង់ សារ៉ាវ៉ាន់ ឡាំលាវអីអញ្ចឹង។ ឃើញថាផលិតកម្មមួយៗ ចេញសុទ្ធតែបទបែកស្លុយៗ អញ្ចឹងមក។ ដល់អញ្ចឹងវាមានអារម្មណ៍ថាវាពង្វក់ទឹកចិត្តរបស់យុវជនឲ្យទៅតាមហ្នឹងដែរ។»
ស្រីលក្ខណ៍យល់ថា ការរិះគន់ទៅលើបទចម្រៀងទាំងនោះមិនមានចេតនាអាក្រក់ណាមួយដើម្បីបន្តុះបង្អាប់លើស្នាដៃរបស់អ្នកនិពន្ធបទទាំងនោះឡើយ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញការរិះគន់ទាំងនោះវានឹងជួយដល់អ្នកនិពន្ធទាំងនោះយកទៅ ពិចារណាកែតម្រូវបន្ថែមនូវចំណុចដែលខ្លួនខ្វះខាត។
ងាកមក យុវតីឆវី ជានិស្សិតផ្នែកគ្រប់គ្រងនៃសាកលវិទ្យាល័យមួយ ហាក់យល់ផ្ទុយ ដោយថា ការផលិតបទចម្រៀងទាំងនោះ មិនមានអ្វីប៉ះពាល់ដល់វប្បធម៌ប្រពៃណីនោះទេ ក្រៅពីឲ្យអ្នកស្ដាប់បានសប្បាយរីករាយតែប៉ុណ្ណោះ។
«ការរិះគន់ដូច ខ្ញុំនិយាយមុនហ្នឹងអញ្ចឹង ការរិះគន់មួយដើម្បីជាន់ពន្លិច ហើយការរិះគន់មួយទៀតគ្រាន់តែថាដើម្បីស្ថាបនាឲ្យគាត់ធ្វើអ្វីដែលល្អៗ។»
តារាចម្រៀងនិងជាអ្នកនិពន្ធម្នាក់ប្រចាំផលិតកម្មហង្សមាស លោក ងួន ចាន់ដេវីត កាលពីចុងខែមីនា បានសរសេរនៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុកដោយប្រតិកម្មតបនឹងការរិះគន់ទៅលើការផលិតបទចម្រៀងរបស់ខ្លួនថា ជាការជាន់ពន្លិចតាមគ្នា ដោយមិនបានពិចារណាត្រឹមត្រូវ។ ទោះជាយ៉ាងណា ដេវីត ក៏បានសំណូមពរឲ្យមហាជនទូទៅទទួលស្គាល់ការច្នៃប្រឌិតរបស់ខ្លួន ហើយរួមគ្នាជាធ្លុងមួយជួយគ្នាបង្កើតនូវអ្វីដែលថ្មី ដើម្បីឲ្យអន្តរជាតិគេស្គាល់ថានេះជាស្នាដៃខ្មែរ។
ប្រធានអង្គការសម្មភាពសិល្បៈខ្មែរ លោក សួង សុភ័ក្រ ចាត់ទុកថាអ្នករិះគន់ជាគ្រូដ៏ល្អសម្រាប់ផលិតករទូទៅ។
«នៅពេលដែលបងធ្វើល្ខោន ពេលដែលបងធ្វើកុន បងធ្វើអីក៏ដោយ បងតែងតែយក Professional ខាងផ្នែកជំនាញមួយ ហើយនិង Audience (ប្រិយមិត្តអ្នកស្ដាប់ឬអ្នកទស្សនា)មកមើល ហើយយើងសួរគាត់ទាំងពីរនាក់។ មួយគេតិះទៀនក្នុងបច្ចេកទេស មួយតិះទៀនក្នុងនាមជា Audience អញ្ចឹងណា។ អញ្ចឹងទៅយើងបានទាំងអស់។»
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ លោក ថៃ នរៈសត្យា ទទួលស្គាល់ថាបទចម្រៀងសម្រាប់ចូលឆ្នាំខ្មែរឆ្នាំនេះ បទមួយចំនួនពិតជាត្រូវបានគេតិះទៀនថា មានលក្ខណៈបែកញាក់ញ័រពិតប្រាដកមែន ប៉ុន្តែ ថា ផលិតកម្មទាំងនោះក៏បានផលិតចម្រៀងបែបប្រពៃណីច្រើនដែរ។
«ខ្ញុំគិតថា វាមិនជាអីដែលធ្វើឲ្យយើង […] និយាយឲ្យចំទៅអ្នកខ្លះវាអាចរំខាន វាអាចធ្វើអោយអាប់អោនដល់វប្បធម៌ប្រពៃណីជាតិ ខ្ញុំថាវាមិនដល់ថ្នាក់ហ្នឹងទេ។»
លោកបានបន្ថែមថា ករណីនេះវាបង្ហាញពីភាពចម្រុះនៃបទចម្រៀង ពោលគឺមានទាំងចង្វាក់បែបប្រពៃណីនិងបែបសម័យ។
«នេះគ្រាន់តែជាការគួបផ្សំជាមួយនឹងអាជីវកម្មផង ជាមួយនឹងការច្នៃប្រឌិតផង។ ប្រសិនបើយើងគិតទៅថាវា មាន តែចង្វាក់រាំវង់ រាំក្បាច់ សារ៉ាវ៉ាន់ […]ម៉ាស៊ីឌី ម៉ាវ៉ុលទៅ ជួនកាលខ្លះវាមានទៅជាការតិះទៀនថាអត់មានរំលេចជាមួយការច្នៃប្រឌិត អត់មានរំលេចជាមួយនឹងប្រឌិតវិញ្ញាណដែលថ្មីៗដែលអាចទាញការចាប់អារម្មណ៍ឲ្យដើរទាន់សម័យទំនើបខ្លះ។»
ជុំវិញការរិះគន់លើបទចម្រៀងទាំងនោះ លោក នរៈសត្យា មានប្រសាសន៍ថា ប្រសិនបើផលិតករនោះ ត្រូវគេស្តីបន្ទោស ហើយពួកគាត់មិនបានគិតវែងឆ្ងាយវានឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់អារម្មណ៍របស់ពួកគេក្នុងការគិតផលិតនូវអ្វីដែលថ្មី។
«បើកាលណាគាត់បាក់ទឹកចិត្ត យើងតិះទៀនថែមទៀតថាមិនចេះធ្វើអ្វី មិនចេះធ្វើនេះមិនចេះធ្វើនោះ គ្រាន់តែប៉ុណ្នឹងក៏បាក់ទឹកចិត្តដែរ។ បានន័យថាការតិះទៀនក៏ជាលំអរមួយនៅក្នុងសង្គមបរិយាកាសនៃការរស់នៅរបស់មនុស្សផងដែរ។ ពូមិនយល់ថាការតិះទៀនទាំងអស់ហ្នឹងវាអាក្រក់ពេកទេ ប៉ុន្តែពូក៏មិនគាំទ្រចំពោះការតិះទៀនណាមួយដែលវាប្រកបទៅដោយទុទិដ្ឋិនិយមដែរ»។
ទោះជាយ៉ាងណា ក៏ដោយទាំងអ្នករិះគន់ ទាំងអ្នកមិនរិះគន់បានយល់ស្របដូចគ្នាថា អ្នកនិពន្ធបទចម្រៀងមិនត្រូវភ្លេចនូវអ្វី ដែលជាវប្បធម៌របស់ខ្លួនឡើយ ពោលគឺថែរក្សានូវអ្វីដែលជារបស់ដូនតាបានបន្សល់ទុក។
លោក ថៃ នរៈសត្យា បានលើកទឹកចិត្តដល់ផលិតករទាំងអស់បន្តការច្នៃប្រឌិតបន្ថែមដោយរួមផ្សំគំនិតខ្មែរខ្លះ បរទេសខ្លះ ហើយបង្កើតនូវអ្វីដែលជាវណ្ណកម្មថ្មីមួយជារបស់ខ្មែរយ៉ាងពិតប្រាកដ៕