«ការងារស្រ្តី វាច្រើនណាស់ ការងារផ្ទះផង ការងាររដ្ឋាភិបាលផង ហើយអប់រំកូនចៅទៀត ការងារច្រើនផ្នែកណាស់ ខ្ញុំមានពេលជួបគាត់តិចណាស់»
បើទោះបីជារដ្ឋាភិបាល បានដាក់ចេញពីគោលនយោបាយ លើកកម្ពស់សិទ្ធិស្ត្រីក្នុងការអភិវឌ្ឍជាតិក៏ដោយ ប៉ុន្តែគេសង្កេតឃើញមានស្ត្រីតិចតួចបំផុត ដែលពួកគេ បានសម្រេចចិត្ត ចូលប្រទ្បូក ក្នុងវិស័យនយោបាយ។
សមាជិកក្រុមប្រឹក្សា ជាស្ត្រីមួយចំនួន ដែលយើងបានចុះសម្ភាសន៍ គាត់អះអាង ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាថា មានកត្តាជាច្រើន ដែលគាត់ថា ជាឧបសគ្គ រារំាងដល់ស្ត្រី មិនអាចជំរុញឲ្យស្ត្រីភាគច្រើនហក់ចូលធ្វើនយោបាយនោះ។
ចៅរងទី១ សង្កាត់ដង្កោ ខណ្ឌដង្កោ រាជធានីភ្នំពេញ លោកស្រី ឆេង សូត្រ បានប្រាប់យើង នៅកន្លែងធ្វើការថា ការដែលលោកស្រីមានថ្ងៃនេះ ដោយសារតែមានការលើកទឹកចិត្តខ្ពស់ពីប្តី និងថា បានចំណាយទាំងពេលវេលា ទាំងថវិកាផ្ទាល់ខ្លួន ដើម្បីចុះធ្វើសកម្មភាពនយោបាយ។
និយាយបានប៉ុន្មាននាទី ការសន្ទនាបានផ្អាក រយៈពេលខ្លី ខណៈមនុស្សមួយក្រុម បានកាន់ឯកសារចូលមកដល់ក្នុងបន្ទប់សម្ភាសន៍។
ក្រោយពីចាប់ប៊ិច ចុះហត្ថលេខា លើឯកសាររួច ស្ត្រីជាចៅសង្កាត់រងទី១ រូបនេះ បាននិយាយបន្តថា ក្រៅពីបំពេញតួនាទីជាក្រុមប្រឹក្សា គាត់ត្រូវចំណាយពេល មើលថែកូន រៀបចំបាយទឹក សម្រាប់គ្រួសារ ទៀតផង ។
លោកស្រីថា៖ «ខ្ញុំព្រលឹមឡើង ក្រោកពីយប់បន្តិច រៀបចំផ្ទះឲ្យហើយ ចានឆ្នាំងអី រៀបចំទុកដាក់ឲ្យហើយ។ ថ្ងៃហ្នឹង ខ្ញុំដាំបាយទុកថ្ងៃទៀត ទៅវិញខ្ញុំធ្វើតែម្ហូបរួចហើយ។ ជួនកាលប្តីគាត់ទំនេរ គាត់ទៅទិញទៅ។ ជួនកាលគាត់រវល់ ខ្ញុំចេញពីធ្វើការ ខ្ញុំទៅទិញទៅ ទាល់តែធ្វើអញ្ចឹងបានកើត»។
និយាយដល់ត្រង់ចំនុចនេះ លោកស្រី ឆេង សូត្រ បានចោលភ្នែក សម្លឹងក្រុមការងារ ដែលអង្គុយក្បែរនោះ រួចនិយាយ ហាក់បង្កប់នូវស្នាមញញឹមថា ការធ្វើនយោបាយ បើទោះបីជាបាត់ឱកាស ទំនុកបំរុងគ្រួសារ ខ្លះមែន ប៉ុន្តែគាត់ថា អាចជួយពលរដ្ឋ បានច្រើនពាន់នាក់ តាមរយៈ ជំរុញអភិបាលកិច្ច លើការបញ្ជាក់ឯកសារនានា ក្នុងសង្កាត់នេះ។
លោកស្រីថា៖ «ខ្ញុំបានប្រកាសប្រាប់គាត់ថា ឥឡូវនេះបងប្អូនចង់មានការអីមកដល់សង្កាត់ផ្ទាល់ខ្លួនឯងមក។ កុំឲ្យពឹងពាក់គេ គេយកលុយហើយ។ ដល់មកសង្កាត់ខ្លួនឯង សេវាខ្លះគេអត់យកលុយទេ។ យកលុយក៏តិចដែរ ដូចថាយើងខ្វីលុយគេយកតែ៥ពាន់រៀលទេ ហើយបើឲ្យគេរត់ការគេយក១០ដុល្លារ១៥ ពេលខ្លះរហូត២០ដុល្លារអីអញ្ចឹងទៅ អាហ្នឹងឯកសារខ្ចីលុយ។ ឯកសារអីក៏ដោយ បើគេរត់ឲ្យគេ [អ្នករត់ការណ៍] យកលុយហើយ។ ខ្ញុំប្រាប់គាត់ហើយ មកម្នាក់ ខ្ញុំប្រាប់ម្នាក់ ឲ្យមកផ្ទាល់ៗមក ចំណែកការបញ្ជាក់ទីលំនៅអីក៏ដោយ បញ្ជាក់ទីលំនៅគេអត់យកលុយទេ ធ្វើសំបុត្រកំណើតក៏អត់យកដែរ។ ហើយជូនលេខទូរសព្ទគាត់ទៀត មានការអីទាក់ទងមក»។
មិនខុសគ្នាប៉ុន្មានពីចៅសង្កាត់រងទី១នេះទេ ចៅរងទី២នៅសង្កាត់ប្រទះឡាង ឯណោះវិញ គឺលោក ស្រី ជុំ សុខា បាននិយាយដែរថា គាត់បានចូលប្រលូកធ្វើជាក្រុមប្រឹក្សានេះបាន ដោយសារតែការតាំងចិត្តខ្លួនឯងផង មានការលើកទឹកចិត្តពីស្វាមីផង រួមផ្សំនឹងកត្តាជីវភាពធូធាមធ្យមផងដែរ។
លោកស្រីថា៖ «ផលប្រឈម របស់ស្រ្តី ដូចជារូបខ្ញុំផ្ទាល់ មុនចេញទៅធ្វើការត្រូវរៀបចំបាយទឹកកូនចៅអីឲ្យហើយ ត្រូវក្រោកតាំងពីម៉ោង៤។ ក្រោមម៉ោង៤អញ្ចឹងបោសសំអាតក្នុងផ្ទះរួចហើយ ព្រលឹមឡើងរៀបចំបាយទឹកគ្របទុកឲ្យចៅទៅរៀនទៅអីអញ្ចឹងទៅ ហើយបានទៅធ្វើការ។ មកពីធ្វើការវិញរៀបចំបាយទឹកទៀត។ រៀបចំបាយទឹករួច បានគិតការងារផ្ទាល់ខ្លួន ត្រូវមានមានការងារចុះតាមផ្ទះចុះអី ឆ្លៀតឱកាសពេលហ្នឹង ពេលទំនេរ ១ម៉ោង ២ម៉ោងឆ្លៀតឱកាសហ្នឹងហើយ ឆ្លៀតទៅរួចចេះទៅៗ»។
ស្ត្រីអាយុ ៦០ឆ្នាំរូបនេះនិយាយទៀតថា បើមានស្ត្រីភាគច្រើនត្រូវបានគេដាក់បញ្ជូល ឲ្យធ្វើជាថ្នាក់ដឹកនាំទាំងថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ លោកស្រីថា ការប្រកួតប្រជែងផ្នែកនយោបាយ អាចកាត់បន្ថយបញ្ហាហិង្សាបានច្រើន ទាំងថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ ដោយថាស្រ្តីមានភាពអត់ធ្មត់ ច្រើនជាងបុរស។
លោកស្រីថា៖ «ខ្ញុំថាបើសិនជាស្ត្រីដឹកនាំវិញ ខ្ញុំថាមិនអាចប្រទ្រុះប្រទ្រះគ្នាដល់ថ្នាក់ហ្នឹងពេលទេ អាចថាត្រជាក់មិនឡើងកម្តៅអញ្ចឹងពេកទេ។ ស្រ្តីដូចខ្ញុំថា អញ្ចឹងទី១ចេះអត់ធ្មត់ ទី២ចេះសាមគ្គីគ្នាទី៣គឺចេះពិភាក្សាយោគយល់គ្នា មិនចេះប្រើហិង្សាតផ្តេសតាផ្តាសទេ។ ស្ត្រីមិនចេះប្រើហិង្សាផ្តេសផ្តាសទេ មុនធ្វើអីគេគិតវែងឆ្ងាយណាស់ ខុសពីបុរសៗ ឲ្យបានស្រាម៉ាក្អឹកចូលពោះនិយាយលែងស្តាប់គ្នាហើយ នារីអត់ទេ»។
តាមលទ្ធផលផ្លូវការនៃការចុះបញ្ជីបេក្ខជននៃគណបក្សនយោបាយសម្រាប់ឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ អាណត្តិទី៤ឆ្នាំ២០១៧ បង្ហាញចំនួនស្ត្រីដែលគណបក្សធំៗពីរ គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានដាក់ជាបេក្ខជនឈរឈ្មោះតាមឃុំ សង្កាត់ នៅទូទាំងប្រទេស ចំនួនស្ត្រីនៅតែតិចជាងបុរសឆ្ងាយ។
បើតាមតារាងរាយនាមដែល គ.ជ.ប ចេញប្រកាស នាថ្ងៃទី១៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានដាក់បេក្ខជនជាង២ម៉ឺន៧ពាន់នាក់( ២៧១១៤) ស្ត្រី ៦០១៧នាក់ ក្នុងចំណោម១៦៤៦ឃុំ សង្កាត់។ ចំណែក គណបក្សសង្គ្រោះជាតិវិញ បានដាក់បេក្ខជនជាង២ម៉ឺន៦ពាន់នាក់(២៦៤៨៧)ស្ត្រីមាន៤០៩១នាក់ក្នុងចំណោម១៦៤៦ឃុំ សង្កាត់ ដូចគ្នា។
បើគេសរុបទាំងពីរគណបក្សនេះ ចំនួនស្ត្រី ដែលគេដាក់បញ្ចូលចូលក្នុងវិស័យនយោបាយ មានតែជាង១៨ភាគរយប៉ុណ្ណោះ បើប្រៀបធៀបនឹងចំនួនបុរស នេះមិនទាន់គិតពីអ្នកត្រូវឈរលេខរៀងទី១ដែលត្រូវជាប់ជាប្រធានក្រុប្រឹក្សា ដើម្បីក្លាយជាអ្នកដឹកនាំនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិនោះទេ។
នាយិកាប្រតិបត្តិអង្គការយែនឌ័រ និងអភិវឌ្ឍន៍ដើម្បីកម្ពុជា លោកស្រី រស់ សុភាព លើកឡើងថា បញ្ហាមួយទៀត ដែលធ្វើឲ្យស្ត្រីមានចំនួនតិច ក្លាយជាអ្នកដឹកនាំនៅថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិនោះ លោកស្រីថា មកពីឆន្ទះនយោបាយ ។
លោកស្រីថា៖ «ជាទូទៅស្ត្រីកាលណាគាត់ចូលប្រឡូកមានតួនាទីជាអ្នកដឹកនាំ គាត់ច្រើនផ្តោតទៅលើការលុបបំបាត់អំពើហិង្សា ឬជាការធ្វើឲ្យមានការចូលរួមច្រើនជាង គាត់អត់ចូលចិត្តធ្វើការទាក់ទងទៅនឹងការប្រឈម នឹងការទាស់ទែងគ្នាទេ។ អញ្ចឹងគណបក្សនយោបាយគាត់អាចមិនជឿទុកចិត្តទៅលើស្ត្រី ខ្លាចស្ត្រីហ្នឹងគាត់មានការត្រូវរូវគ្នា ហើយខ្លាចបាត់បង់ការទទួលបានសំឡេង។ ខ្ញុំគិតថានេះជាចំនុចខ្សោយ របស់គណបក្សនយោបាយទៅវិញ»។
បើតាមលោកស្រី រស់ សុភាព ស្ត្រីដែលក្លាយជាតំណាងរាស្ត្រក្នុងសភា សម្រាប់អាណត្តិទី៥នេះ មានតែ២០ភាគរយប៉ុណ្ណោះ បើប្រៀបធៀនទៅនឹងតំណាងរាស្ត្រជាបុរស។
លោកស្រី រស់ សុភាព បន្តថា បញ្ហាចំបងមួយទៀត បិទផ្លូវស្រ្តី មិនឲ្យពួកគេក្លាយជាអ្នកនាំនៅថ្នាក់ជាតិបាននោះ គឺការទម្លាប់បង់លុយឲ្យបក្ស ដើម្បីបានឈរលេខរៀងអាចជាប់ជាតំណាងរាស្ត្រ ដែលលោកស្រីថា ការចំណាយបែបនេះ ស្ត្រីភាគច្រើន សុខចិត្តទុកថវិកាទាំងនោះផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារវិញ។
បើគេងាកទៅមើលយុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណ របស់រដ្ឋាភិបាលវិញ បានចាត់ទុកថា ស្ដ្រី គឺជាឆ្អឹងខ្នងនៃសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម។ ហើយ គោលនយោបាយដដែល ថា រដ្ឋាភិបាលខិតខំប្រឹងប្រែង ដើម្បីជួយលើកស្ទួយ ឋានៈរបស់ស្ដ្រី តាមរយៈការបន្ដអនុវត្ដនូវផែនការយុទ្ធសាស្ដ្រនារីរតនៈ។
រដ្ឋាភិបាលផ្ដល់អាទិភាពខ្ពស់ទៅការលើកកម្ពស់តួនាទី និងស្ថានភាពសង្គមរបស់ស្ដ្រី ដោយយកចិត្ដទុកដាក់ជម្រុញការអនុវត្ដ យុទ្ធសាស្ដ្រយេនឌឺ ការកសាងសមត្ថភាពស្ដ្រី គ្រប់ផ្នែក ដើម្បីឲ្យស្ដ្រី មានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ ក្នុងការចូលរួមយ៉ាងសកម្ម និងដោយស្មើភាពក្នុងដំណើរការកសាងប្រទេស។
ប៉ុន្តែសម្រាប់លោកស្រី រស់ សុភាព វិញ អះអាងថា ក្លឹមសារខ្លះដែលបានសរសេរក្នុងកម្មវិធីនយោបាយ គ្រាន់តែជាផ្នែកមួយបង្ហាញពីចក្ខុវិស័យ របស់គណនយោបាយមួយប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែថា អ្វីដែលជួយបង្កើនចំនួនស្ត្រី ឲ្យពួកគេក្លាយជាមេដឹកនាំពិតប្រាកដនោះ គេត្រូវការកម្មវិធីនយោបាយមួយជាក់លាក់ជាងនេះ។
លោកស្រីថា៖ «បើសិនជាយើងចែងថា យ៉ាងតិចឲ្យមានស្ត្រីប៉ុន្មានភាគរយ អញ្ចឹងគួរតែចែងថា បើមានបុរស៧នាក់ ឲ្យមានស្ត្រី៣នាក់។ បើមាន៩នាក់ ឲ្យមានស្ត្រី៥នាក់អញ្ចឹងទៅ ឬក៏៦០ភាគរយ ស្ត្រី៤០ភាគរយ អញ្ចឹងទៅ ឬក៏៥០ ទល់ ៥០ភាគរយ។ អាហ្នឹងខ្ញុំគិតថាធនធានរបស់យើងមិនមែនដូចពី១០ឆ្នាំមុនទេ ឥឡូវនិស្សិត និងស្ត្រីវ័យក្មេងពូកែៗច្រើនណាស់»៕
