(តពីភាគទី១)
ដើម្បីឱ្យជ្រះស្រឡះ ខ្សែអាត់ទម្លាយដោយគណនីហ្វេសប៊ុកឈ្មោះ ‘សីហា’ កាលពីថ្ងៃទី៥ មីនា ២០១៧, បានផ្តល់តម្រុយជាច្រើនពន្យល់អំពីទំនាក់ទំនងត្រីកោណរវាង សែន-ខា-ស៊ី, ផ្តល់ជាភស្តុតាងគាំទ្រទស្សនៈដែលថា លោក កឹម សុខា ជាបន្លាក្នុងកែវភ្នែករបស់លោក ហ៊ុន សែន, ជាពិសេស សារៈសំខាន់នៃខ្សែអាត់នេះទាមទារការវិភាគពិស្តារអំពីចំណុចសំខាន់នីមួយៗដែលយើងនឹងអត្ថាធិប្បាយដូចតទៅនេះ ៖
ក. សុពលភាពនៃខ្សែអាត់
សំណួរដំបូងបំផុតដែលត្រូវចោទសួរ តើខ្សែអាត់នេះពិតឬក្លែងក្លាយ? ចម្លើយនៃសំណួរនេះសំខាន់ ព្រោះបើក្លែងក្លាយ ឬពិតតែភាគខ្លះ វានឹងពិបាកយកធ្វើជាភស្តុតាងមកពន្យល់អំពីចិត្តគំនិតនិងសកម្មភាពអ្នកនយោបាយទាំងបី។ អត្ថបទផ្សាយដោយ Cambodia Daily មានចំណងជើងថា ‘In Leaked Audio, Hun Sen Advises Kem Sokha’ ទោះមិនបានសន្និដ្ឋានអំពីសុពលភាពនៃខ្សែអាត់នេះក៏ដោយ ត្បិតអត្ថបទសារព័ត៌មានដែលអព្យាក្រឹត្យ អ្នករាយការណ៍មិនបញ្ចេញមតិវាយតម្លៃដោយខ្លួនឯងទេ ក៏ប៉ុន្តែរចនាសម្ពន្ធនៃខ្លឹមសារអត្ថបទបានជួយភ្ជាប់ព្រឹត្តិការណ៍ក្នុងខ្សែអាត់និងព្រឹត្តិការណ៍ពិត បញ្ជាក់ប្រយោលថា ខ្សែអាត់បែកធ្លាយនេះស៊ីគ្នានឹងព្រឹត្តិការណ៍ជាក់ស្តែងដែលបានកើតឡើងដំណាលគ្នានិងក្រោយមក ទាំងសកម្មភាពលោក ហ៊ុន សែន, សម រង្ស៊ី, កឹម សុខា និងកូនស្រី កឹម មនោវិទ្យា។ មូលហេតុតែមួយគត់ដែលអាចពន្យល់ពីភាពស៊ីគ្នានេះបាន នោះគឺ ខ្សែអាត់នេះអាចពិត។ យើងនឹងតេស្តសម្មតិកម្មនេះជូន ឱ្យអស់សង្ស័យ។
ខ. កាលបរិច្ឆេទនៃខ្សែអាត់
ទំព័រ ‘សីហា’ បានឱ្យដឹងថា ការសន្ទនាតាមទូរសព្ទនេះកើតឡើងនៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៥ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៦។ សម្តីរបស់លោក ហ៊ុន សែន បានឱ្យតម្រុយខ្លះៗដល់កាលបរិច្ឆេទ៖ «មើល អេង ឆៃអ៊ាង និយាយមើលក្នុង Cambodia Daily កាលពីថ្ងៃសុក្រ មើលចុះ! […] រង្ស៊ី ចាប់ផ្តើមចេញមកទៀតហើយ។ ខ្ញុំថា ឱ្យឈប់បាញ់! ឥឡូវ វាយមកទៀតហើយ។ […] សូម្បីតែម្សិលមិញ ថ្ងៃសុក្រ ខ្ញុំថា សុំឱ្យក្នុងគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ហើយនៅក្នុងគណបក្សប្រជាជន គឺឱ្យនៅស្ងៀមរង់ចាំមើល!» សម្តេចមិនមែនចេះតែនិយាយទេ ពិតជាមានអត្ថបទមួយចុះផ្សាយនៅក្នុងកាសែតនេះ បានដកស្រង់សម្តី អេង ឆៃអ៊ាង មែន នៅថ្ងៃសុក្រ ទី២៣ ២០១៦ មានចំណងជើង ‘Hun Sen Declares Fragile Political ‘Cease-Fire’ With CNRP’ ដែលក្នុងនោះ លោក ហ៊ុន សែន បានប្រកាសបទឈប់បាញ់នឹងបក្សប្រឆាំង ថ្លែងនៅក្នុងពិធីប្រគល់សញ្ញាបត្រមួយនៅថ្ងៃទី២២ ខែកញ្ញា នាឱកាសពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ។ គេអាចសន្និដ្ឋានថា កាលបរិច្ឆេទពិតប្រាកដនៃការសន្ទនានៅក្នុងខ្សែអាត់ ទំនងជាថ្ងៃសៅរ៍ ទី២៤ មិនមែនថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៥ ទេ ដោយសំអាងលើពាក្យ ‘ម្សិលមិញ’ ហើយក៏អាចទៅរួចដែរ បើថាការសន្ទនាកើតឡើងរំលងអធ្រាត្រថ្ងៃទី២៤ ចូលដល់ថ្ងៃទី២៥ ដែលអាចយកមកពន្យល់ពីមូលហេតុខុសគ្នាមួយថ្ងៃនៃកាលបរិច្ឆេទក្នុងការសន្ទនានិងកាលបរិច្ឆេទដែលទំព័រ ‘សីហា’ បានអះអាង។ ថ្វីត្បិតតែការសន្ទនាពេលយប់ជ្រៅ ពិបាកជឿបន្តិច តែយ៉ាងហោចណាស់ ក៏អាចជាសម្មតិកម្មដែរ ត្បិតលោក កឹម សុខា កាលណោះ កំពុងសំងំក្នុងទីស្នាក់ការបក្ស ត្រូវការរក្សាការសម្ងាត់ទើបហៅទូរសព្ទពេលយប់ ឬមួយក៏លោក ហ៊ុន សែន ជាអ្នកហៅចូលមកមុន ក៏យើងពុំអាចដឹងដែរ ត្បិតអីភាគីដែលចាំថត មានទំនោរហៅមុន ដើម្បីត្រៀមអ្នកបច្ចេកទេសចាំថត ឬនិយាយម្យ៉ាងទៀត ហៅ ‘អាសីហា’ មកសិន។ ពុំចាំបាច់ស្មុគស្មាញដល់ម្លឺងទេ ត្រឹមដឹងថា កាលបរិច្ឆេទសន្ទនាពិតប្រាកដនៅចុងខែកញ្ញា គឺគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីធ្វើជាកាលកំណត់ធៀបនឹងព្រឹត្តិការណ៍ដែលកើតឡើងក្រោយមក។
គ. អត្តសញ្ញាណនៃទំព័រ ‘សីហា’
មានការអះអាងមិនទំនងមួយថា គណបក្សប្រជាជន ឬលោក ហ៊ុន សែន មិនមែនជាអ្នកនៅពីក្រោយទេ ព្រោះវាដូចជាងាយពេកហើយ អ្នកធ្វើអំពើល្មើសច្បាប់មិនបង្ហាញត្រង់ៗបែបនេះទេ។ គេគប្បីពិចារណា មានហេតុផលច្រើនប៉ុណ្ណាទៅដែលបញ្ជាក់ថា ពួកគេខ្លាចការចោទប្រកាន់ថានៅពីក្រោយការទម្លាយខ្សែអាត់ដោយខុសច្បាប់នេះ ផ្ទុយទៅវិញ មិនត្រឹមតែមិនខ្លាចទេ ថែមទាំងមិនបានថ្កោលទោសការលួចថតសំឡេងលោកនិងលោក កឹម សុខា ដោយខុសច្បាប់ហើយ សរសើរការងារថតចម្លងសំឡេងរបស់សីហានេះដាក់កញ្ចក់ទូរទស្សន៍ថែមទៀត។ ដូច្នេះហេតុផលថា គណបក្សប្រជាជនឬលោក ហ៊ុន សែន មិនបង្ហាញត្រង់ៗ គឺជាការយល់ខុសតែម្តង។
សាធារណជនមួយចំនួនមានចម្ងល់អំពីអត្តសញ្ញាណរបស់ សីហា គឺថា ម្តេចក៏ដឹងរឿងច្រើនម្ល៉េះ? យោលតាមសម្តីសរសើររបស់សម្តេច គេអាចប៉ាន់ស្មានបានដោយងាយថា សីហា ជាមនុស្សធ្វើការឱ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហើយនាម ‘សីហា’ ប្រហែលគ្រាន់តែជារហស្សនាមតំណាងក្រុមបច្ចេកទេសថតឬកែច្នៃសំឡេងតែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះអ្នកធ្វើការបែបនេះច្រើនលាក់អត្តសញ្ញាណ, ជាក្រុម មិនមែនបុគ្គលក៏អាចថាបាន ព្រោះការងារនេះមិនទំនងជាអាចធ្វើទៅបានដោយបុគ្គលម្នាក់នោះឡើយ។ សាធារណជន រួមទាំងសង្គមស៊ីវិលនិងអ្នកវិភាគ មិនរំពឹងថាមានការស៊ើបសង្កេតរកអត្តសញ្ញាណអ្នកបង្កើតទំព័រ ‘សីហា’ នេះឡើយ ទោះបីទម្លាយការសន្ទនាឯកជនដោយគ្មានការអនុញ្ញាតពីសាមីខ្លួនជាទង្វើខុសច្បាប់ក៏ដោយ ប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនដឹងថា ឱ្យតែធ្វើការជូនបក្សកាន់អំណាច មិនចេះខុសច្បាប់ឡើយ, បើក្នុងករណីរងទោសទណ្ឌក៏ត្រូវបានសម្រាល ដូច្នេះ មិនទំនងជាមានការវែកមុខអ្នកនៅពីក្រោយរឿងនេះនោះទេ ទោះជាគេនោះប្រកាសក្តែងៗតាមទូរទស្សន៍ក៏ដោយ ដែលអ្នកលេងហ្វេសប៊ុកនិយមប្រើពាក្យហៅបញ្ឈឺថា ‘ឪអាសីហា
ឃ. លោក ហ៊ុន សែន មិនខ្លាចអន្តរាគមន៍យោធាអាមេរិកនិងសង្គ្រាមស៊ីវិល
ខ្លឹមសារមួយក្នុងចំណោមសម្តីក្នុងខ្សែអាត់ដែលសារព័ត៌មានចាប់អារម្មណ៍ច្រើនសម្តីរបស់សម្តេចអំពីសង្គ្រាមស៊ីវិលឬអន្តរាគមន៍យោធាអាមេរិក៖ «ទោះបីថា អាមេរិកលើកទ័ពចូលស្រុកខ្មែរ សាកល្បងលោមើលទៅ! ខ្ញុំអត់ខ្លាចទេ! ក៏ប៉ុន្តែ បញ្ហានៅត្រង់ថា ខ្ញុំមិនចង់ធ្វើបាបអ្នកណាទាំងអស់។…តើអាចទ្រទាំងពីរបានទេ? ខ្ញុំថាប៉ុន្មានក៏បានដែរ។ ខ្ញុំអត់មានត្រូវការខ្លាចអ្នកណាទេ! បើចង់ប្រទេសនេះ ចង់កើតសង្គ្រាមស៊ីវិលឡើងវិញ ខ្ញុំដាក់មួយបាន ឱ្យបោសសម្អាតឱ្យស្អាតឱ្យម្តង!» ត្រង់ចំណុចការលើកទ័ពរបស់អាមេរិកនិងសង្គ្រាមស៊ីវិល បើសួរអ្នកវិភាគខ្លះ គេទំនងជាទទួលបានចម្លើយថា លោក ហ៊ុន សែន គ្រាន់សម្ញែងថាមិនខ្លាចអន្តរាគមន៍ឬសម្ពាធអន្តរជាតិប៉ុណ្ណោះ តាមពិតទៅ លោកក៏ខ្លាចដែរ។ បើពិចារណាឱ្យជ្រៅនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីមិនទំនងជាកុហកទេ ពីព្រោះលោកគឺជាអតីតកងទ័ពខ្មែរក្រហម មានបទពិសោធយោធាជោកជាំ បើអាមេរិកលើកទ័ពចូលស្រុកឬកើតសង្គ្រាមស៊ីវិលមែន នោះកងកម្លាំងរដ្ឋនឹងការពាររដ្ឋាភិបាលពីការរំលោភអធិបតេយ្យពីខាងក្រៅ ក្រោមអគ្គមេបញ្ជាការផ្កាយប្រាំផុតលេខដែលបានផ្តួលខ្មែរក្រហមដោយជោគជ័យ មិនមែនទើបតែរៀនធ្វើសង្គ្រាមម្សិលមិញទេ។ អន្តរាគមន៍យោធា ពេលខ្លះ អាចហុចលទ្ធផលផ្ទុយទៀតផង ពោលគឺ ផ្ទុយពីគោលដៅចង់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលលើកតម្កើងសេរីភាព សិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ, ក្រោយមានការគំរាមកំហែងយោធា រដ្ឋាភិបាលប្រើលេសនេះ ដាក់ប្រទេសក្នុងភាពអាសន្ន រួចពង្រីកដែនអំណាចរបស់ខ្លួន បង្ក្រាបមិនរើសមុខក្រុមប្រឆាំង ចាប់អ្នកនយោបាយនិងសកម្មជនប្រឆាំងដាក់គុក ដោយគ្រាន់តែចោទប្រកាន់ក្រុមនោះថារណបបរទេស ជាលទ្ធផល អន្តរាគមន៍យោធាមានតែធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលកាន់តែរំលោភសិទ្ធិប្រជាពលរដ្ឋនិងរឹតត្បិតសេរីភាពទៅវិញទេ។ ឧ. តាំងពីសម័យអាណានិគមបារាំងមកម្ល៉េះ ខ្មែរចោទគ្នាថាបម្រើបរទេស, រដ្ឋអំណាចចូលចិត្តចោទក្រុមប្រឆាំងនឹងខ្លួនថាមានបរទេសនៅពីក្រោយដើម្បីយកលេសបង្ក្រាបឬចាប់ខ្លួនពួកគេដាក់គុក សូម្បីតែសម័យសង្គមរាស្ត្រ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យបានរងការចោទពីសម្តេចតាថាបម្រើបារាំងដូចគ្នា។ មិនខុសពីយោធាដែលឈរខាងរដ្ឋ ប្រជាជនដែលកំពុងតែស្ថិតក្នុងស្ថានភាពចលាចលទំនងជារត់ទៅជ្រកខាងរដ្ឋាភិបាល ជាជាងក្រុមប្រដាប់អាវុធឬក្រុមយោធាបរទេស ដើម្បីបានទទួលសន្តិសុខផ្ទាល់ខ្លួនដូចគ្នាដែរ, ណាមួយ ប្រឈមនឹងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ យោធារដ្ឋគ្មានជម្រើសអ្វីក្រៅពីប្រយុទ្ធដើម្បីរស់ជីវិតនោះទេ ទោះបីមិនមែនពួកគេទាំងអស់សុទ្ធតែគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលក៏ដោយ។ ទោះបីមានយោធាខ្លាំងនិងសព្វាវុធទំនើប អាមេរិកកំពុងឈឺក្បាលនឹងសង្គ្រាមស៊ីវិលនៅមជ្ឈឹមបូព៌ា ពិបាកនឹងជឿថា អាមេរិកនឹងបែរមកធ្វើសង្គ្រាមឥណ្ឌូចិនម្តងទៀតដូចនៅទសវត្ស១៩៧០ ណាស់, ជាក់ស្តែង រដ្ឋាភិបាលរបស់ប្រធានាធិបតីថ្មីអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ មិនបង្ហាញការចាប់អារម្មណ៍លើអាស៊ីអាគ្នេយ៍នោះទេ។ កាលពីសម័យសង្គ្រាមវៀតណាម អាមេរិកបានចាញ់សង្គ្រាម ដោយសារបរាជ័យផ្នែកនយោបាយ ទោះមិនចាញ់ផ្នែកយោធា ជាមេរៀនមួយសម្រាប់អាមេរិក ដែលហ៊ានវាយប្រហារប្រទេសដែលខ្លួនមិនដែលស្គាល់, លើកទ័ពវាយកម្ពុជាអាចពិបាករកមូលដ្ឋានស្របច្បាប់ផ្នែកនយោបាយនិងភស្តុតាងគាំទ្រ ថាតើអន្តរាគមន៍យោធាអាចជួយសង្គ្រោះប្រជាធិបតេយ្យនិងលើកតម្កើងសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាដូចម្តេច បើសង្គ្រាមរំដោះប្រទេសពីរបបផ្តាច់ការនោះឯងជាគ្រឿងជំរុញឱ្យមានការបំពានសិទ្ធិមនុស្សរឹតតែខ្លាំង និងរមែងហុចលទ្ធផលផ្ទុយពីគោលដៅប្រជាធិបតេយ្យ ពោលគឺ របបដែលកើតក្រោយសង្គ្រាមស៊ីវិលឬអន្តរាគមន៍យោធាបញ្ចប់ជាទូទៅមានលក្ខណៈផ្តាច់ការដដែល។
បើសម្លឹងពីផ្នែកយុទ្ធសាស្ត្រវិញ រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន នឹងស្ថិតនៅក្នុងសភាពការពារ ក្នុងករណីអាមេរិកលើកទ័ពវាយប្រហារ ដែលនាំឱ្យកម្លាំងទ័ពលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីទទួលបានផលប្រយោជន៍ចេញពីការរក្សាជំហរការពារទៅតាមយុទ្ធសាស្ត្រយោធា។ លោក ខាល់ វុន ខ្លោវសឺវិតស៍ (Carl von Clausewitz) អ្នកយុទ្ធសាស្ត្រសង្គ្រាមដ៏មានឥទ្ធិពល, នៅក្នុងស្នាដៃ ‘អំពីសង្គ្រាម’ មានទស្សនៈជម្រៅមួយអំពីទ្រឹស្តីធ្វើសឹក ពោលគឺ ការពារប្រសើរវាយប្រហារ ដោយសារទទួលបានផលប្រយោជន៍ ៤ ប្រការ៖
១. ការប្រើប្រាស់លក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ (terrain)
២. មានវាលប្រតិបត្តិការ (theater of operation) ដែលមានការរៀបចំនិងមានសណ្តាប់ធ្នាប់ [វាលប្រតិបត្តិការ ទីដែលមានការប៉ះទង្គិចកើតឡើង]
៣. ការគាំទ្រពីប្រជាជនទាំងឡាយ [ដែលឋិតនៅក្នុងដែនដីដែលរងការវាយប្រហារ]
៤. ផលប្រយោជន៍ចេញពីការឋិតនៅភាគីដែលរង់ចាំ។
ការវាយប្រហារប្រទេសដទៃគឺស្ថិតនៅក្នុងដែនដី ឬ ដែនអធិបតេយ្យរបស់ភាគីការពារ ដែលភាគីវាយប្រហារមិនប្រាកដជាស្គាល់ភូមិសាស្ត្រដូចម្ចាស់ស្រុកឡើយ, ការរក្សាជំហរការពារគឺទទួលបានផលប្រយោជន៍ខាងពេលវេលានិងការបម្រុងទុក ដែលអ្នកវាយប្រហារមិនចេះតែវាយប្រហារគ្រប់ពេលទេ ប៉ុន្តែត្រូវការពេលវេលាចល័តកងទ័ព ស្បៀង អាវុធ, កសាងមូលដ្ឋានទ័ព, រៀបចំផែនការវាយប្រហារ, ចំណាយពេលស្វែងយល់ពីទីតាំងឬអាកាសធាតុដែលខ្លួនជ្រើសរើសជាសមរភូមិ និងចំណុចលម្អិតជាច្រើនទៀត ផ្ទុយទៅវិញ អ្នកការពារ ជាទូទៅ មានសភាពរួចរាល់នូវកត្តាទាំងនេះ និងអាចរៀបចំខ្សែការពារដោយចំណាយពេលតិចជាង ពីព្រោះតែឋិតនៅក្នុងទឹកដីរបស់ខ្លួន មិនឋិតឆ្ងាយពីគ្រឿងផ្គត់ផ្គង់របស់ខ្លួននិងជាទូទៅ ក៏មិនពិបាកដឹកជញ្ជូនប៉ុន្មានឡើយ, រចនាសម្ពន្ធរដ្ឋបាលសម្រាប់សម្រួលឋានានុក្រមនិងដំណើរការយោធាក៏មានស្រាប់, សមរភូមិកាន់តែរីកធំនៅពេលភាគីវាយប្រហារតាមវាយប្រហារកាន់តែឆ្ងាយ ដែលធ្វើឱ្យភាគីវាយប្រហារស្រន់កម្លាំង ភាគីការពារវិញអាចវាយបកមកគ្រប់ពេល នឹងអាចបង្កការភ្ញាក់ផ្អើល។ល។ សេចក្តីពន្យល់សង្ខេបនេះបញ្ជាក់ថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីមានប្រៀបច្រើនក្នុងករណីអាមេរិកលើកទ័ពចូលកម្ពុជា ទោះយោធាកម្ពុជាមិនខ្លាំងដូចអាមេរិក ក៏មានសម្ពន្ធមិត្ត ចិននិងវៀតណាមចាំជួយរបបលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងករណីការវាយប្រហារពីអាមេរិក ដូច្នេះមានអ្វីដែលលោក ហ៊ុន សែន ត្រូវខ្លាច! គេអាចមើលស្រាលសមត្ថភាពអភិវឌ្ឍប្រទេសរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលបណ្តោយឱ្យមានអំពើពុករលួយ, វិសមភាពសង្គម, ការរំលោភសិទ្ធិពលរដ្ឋ, រំលោភច្បាប់…ប៉ុន្តែគេមិនអាចមើលស្រាលសមត្ថភាពធ្វើសឹកសង្គ្រាមរបស់លោកនោះទេ។
ង. លោក ហ៊ុន សែន, អ្នកបំបែក, អ្នករកដៃគូ ឬ អ្នកបង្កើតអាយ៉ង
«កុំយកសម្តីខ្ញុំទៅ ថាខ្ញុំជាអ្នកបំបែក! […] តែកាលណាលើក [ទោស]ឱ្យ ខា ឯង គឺ ខា ឯងទៅផ្គុំកម្លាំងជាមួយអារង្ស៊ី។ អញ្ចឹងខ្ញុំនេះ អត់បានទេ។ ហើយ មិនចង់វាយម្តងមួយគូទេ ប៉ុន្តែ បើសិនជាចាំបាច់ កុំថាឡើយ១គូ សូម្បី១០គូក៏ខ្ញុំវាយដែរ។ […] ខ្ញុំមិនបំផ្លាញសង្គ្រោះជាតិចោលទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំរកដៃគូនៅក្នុងសង្គ្រោះជាតិ។ ហើយខ្ញុំសម្រួចឃើញថា ខា ឯង អាចធ្វើការជាមួយខ្ញុំបាន។ […] ខ្ញុំអស់និស្ស័យជាមួយ រង្ស៊ី ហើយ, ខ្ញុំប្រាប់ឱ្យច្បាស់ចឹងហ្មង។ ហើយខ្ញុំអត់លើកលែងបានទេ។ ប៉ុន្តែរឿងបញ្ហាហ្នឹង គឺថា…ខា ឯង ក្តាប់យកកម្លាំង, ពេលហ្នឹង ខា យក, យកបាន, ខា ឯង យកបក្សហ្នឹងបាន។ […] បើសិន ខា ឯង នៅតែភ្ជាប់ខ្លួនជាមួយ រង្ស៊ី ខា ឯង ក៏គ្រោះថ្នាក់ដែរ។ កុំថា ១ ២, ៥ ក៏ខ្ញុំលេងដែរ។ […] ខ្ញុំត្រូវការឱ្យ ខា ឯង ផ្ទុះអាវុធនៅខាងណោះ [គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ] គេហៅថា ផ្តល់សញ្ញាពីខាងណោះមកវិញ។ ដើម្បីខ្ញុំ ព្រោះខ្ញុំសូម្បីតែម្សិលមិញ ឥឡូវឃើញ រង្ស៊ី ចេញមកហើយ ដើម្បីបំផ្លាញ។ គោលដៅរបស់គេច្បាស់លាស់គឺធ្វើយ៉ាងម៉េច ព្រោះរង្ស៊ី បានសេចក្តីថា រួចខ្លួននៅខាងក្រោយហើយ។ ឡាក់ថានី រួចខ្លួនរត់ចេញទៅខាងក្រៅហើយ។ អ្នកដែលនៅសេសសល់ដែលថា ដូចជា នៅក្នុងក្អម គឺនៅ ខា ឯង។ ចឹងគេចង់ធ្វើម៉េច គឺដើម្បីរុញសភាពការណ៍មួយដែលទៅថ្ងៃក្រោយ គេរុញឱ្យខ្ញុំដោះស្រាយ ខា ឯង តែម្តង។ ចឹងឥឡូវ ខ្ញុំមិនចង់ដោះអាណឹងទេ។…ខ្ញុំត្រូវការមានការជឿទុកចិត្តមួយ ដើម្បីខ្ញុំធានាជាមួយគណបក្សរបស់ខ្ញុំថា វាមិនខូចខាតទេ អំពីការយឹតយោងរបស់ខ្ញុំជាមួយនឹង ខា ឯង។»
លោក ហ៊ុន សែន មិនចង់ឱ្យគេហៅលោកថាជា ‘អ្នកបំបែក’ ប៉ុន្តែភស្តុតាងមិនចាំបាច់សម្លឹងមើលឆ្ងាយឡើយ សម្តីនៅក្នុងខ្សែអាត់នេះខ្លួនឯងបញ្ជាក់ថា លោកកំពុងតែព្យាយាមបំបែក។ លោកនិយាយអាក្រក់ពីលោក សម រង្ស៊ី ប្រាប់លោក កឹម សុខា ដើម្បីរុញលោក កឹម សុខា ទៅឈ្លោះនឹងលោក សម រង្ស៊ី, រួចហើយលោកបើកដៃឱ្យគេទម្លាយខ្សែអាត់នេះចេញ ដើម្បីឱ្យឮដល់លោក សម រង្ស៊ី រួចទៅឈ្លោះនឹងលោក កឹម សុខា វិញម្តង៖ «ផែនការហ្នឹង ខា ឯងត្រូវយល់។ ហេតុអីបានសុខៗ គេធ្វើចឹង បានសេចក្តីថា…គោលដៅរបស់គេ [សម រង្ស៊ី] គឺគេចង់ឱ្យខ្ញុំចាប់ ខា ឯងទាល់តែបានហ្នឹង។ […] ច្បាស់ណាស់រឿងហ្នឹង! ខ្ញុំច្បាស់ជាងគេត្រង់ថា អ្វីដែលជាការដែលស្ងាត់ស្ងៀមៗ គេបង្កើតរឿងឱ្យមានរឿងបញ្ហា! គោលដៅដើម្បីអី ដើម្បីឱ្យខាងនេះ មិនអាចទប់ចិត្តបាន គឺត្រូវអនុវត្តផ្លូវច្បាប់។ អញ្ចឹង គឺ គោលដៅរបស់គេ គឺគេប្រើដៃរបស់ខ្ញុំ ដើម្បីកម្ចាត់ ខា ឯង! […] គេបំផ្លាញ ខា ឯង ដោយមិនចាំបាច់ប្រើដៃរបស់គេបំផ្លាញ!»
លោក ហ៊ុន សែន ថាអាចទ្រទាំងគូបាន ប៉ុន្មានក៏បាន, កុំថាឡើយវាយ ១គូ ១០គូ ក៏វាយ, កុំថា ១ ២, ៥ ក៏លេង, ចុះបើលោកខ្លាំងដល់ម្លឹងមែន ម្តេចក៏លោកបែរជាថាមិនចង់ឱ្យលោក កឹម សុខា ទៅផ្តុំកម្លាំងនឹងលោក សម រង្ស៊ី ម៉េចមិនវាយទាំងគូដូចសម្តីទៅ, ចង់ឱ្យលោក កឹម សុខា ដាល់លោក សម រង្ស៊ី, ចង់លោក កឹម សុខា ផ្ទុះអាវុធឬបង្កបញ្ហានៅក្នុងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ, គំរាមលោក កឹម សុខា ថានឹងគ្រោះថ្នាក់ បើនៅតែភ្ជាប់ខ្លួននឹងលោក សម រង្ស៊ី រួចបែរជាទម្លាក់ទៅលើលោក សម រង្ស៊ី ថាចង់កម្ចាត់លោក កឹម សុខា ទៅវិញ តាមពិតគឺលោកខ្លួនឯងដែលចង់កម្ចាត់លោក កឹម សុខា។ ជាសកម្មភាពវិញ រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បានហាមបិទអាកាសចរណ៍មិនឱ្យលោក សម រង្ស៊ី ចូលស្រុក ក្រោយពេលលោក កឹម សុខា ប្រកាសចង់ឱ្យលោក សម រង្ស៊ី មកនៅជាមួយលោក ដើម្បីកុំឱ្យមេបក្សទាំងពីររួមរួបគ្នា អាចធ្វើការជាមួយគ្នាបានឡើយ។ គេអាចដោះសាថា លោក ហ៊ុន សែន នៅតែខ្លាំង ព្រោះលោកឈ្លាសវៃ ដោយមិនវាយប្រហារទាំងគូ បំបែកឱ្យមេបក្សទាំងពីរនៅដាច់ពីគ្នាសិន មានផលប្រយោជន៍ជាង ប៉ុន្តែការដែលលោកព្យាយាមបំបែកឱ្យគូប្រជែងចុះខ្សោយជាមុន ចៀសមិនផុតពីការវាយតម្លៃថា លោក ហ៊ុន សែន មិនខ្លាំងរហូតដល់អាចទប់ទល់ទាំងពីរនោះទេ គឺបានតែមាត់តែប៉ុណ្ណោះ។ ជារួម មិនពិបាកមើលឃើញឡើយ លោក ហ៊ុន សែន កុហក និងបានតែពោលក្អេងក្អាងតែប៉ុណ្ណោះ គឺលោកនៅតែព្យាយាមបំបែក, ការដែលលោកមិនចង់ឱ្យគេហៅលោកថាជាអ្នកបំបែក ព្រោះវាជាការពិត ដែលលោកមិនចង់ឱ្យលោក កឹម សុខា ជឿ និងចង់បោកលោក កឹម សុខា ឱ្យជឿថា លោកចង់រកដៃគូទៅវិញ តែតាមពិត គឺលោកចង់បង្កើតអាយ៉ងនោះទេ ដូចដែលសម្តីរបស់លោកខ្លួនឯង ក្រោយទម្លាយខ្សែអាត់ ចាត់ទុកលោក កឹម សុខា ជាអាយ៉ងរបស់លោកដូច្នោះ។
កំលុងពេលរដូវភ្ជុំបិណ្ឌ ដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីអំពាវនាវឱ្យមានភាពស្ងប់ស្ងាត់ និងជំរុញឱ្យលោក កឹម សុខា ប្រកាសបែបនេះដូចគ្នា, ផ្ទុយទៅវិញ លោក សម រង្ស៊ី បែរជាវាយប្រហារលោក ហ៊ុន សែន និងគណបក្សប្រជាជន ជាបន្តបន្ទាប់ ករណីមួយដែលធ្វើឱ្យសម្តេចក្តៅក្រហាយបំផុតគឺការចោទភរិយារបស់លោកជាប្រពន្ធអតីតមេដឹកនាំវៀតណាមនិងថាកូនរបស់លោកជាកូនយួន។ ឱ្យតែនៅក្រៅប្រទេស រដ្ឋាភិបាលមិនអាចរករឿង ពេលលោកស្នាក់នៅបរទេស, លោក សម រង្ស៊ី រមែងរិះគន់មិនសំចៃមាត់ មិនមានអ្វីចម្លែកទេ។ ក្នុងខ្សែអាត់ លោក កឹម សុខា យល់ថាវាជាចរិតរបស់លោក សម រង្ស៊ី ដែលចូលចិត្តនយោបាយវាយប្រហារគ្នាបែបនេះ សូម្បីលោកក៏ឃាត់មិនឈ្នះដែរ៖ «ល្ងាចមិញ ខ្ញុំប្រាប់គាត់ទៀត។ ខ្ញុំប្រាប់គាត់ ហើយខ្ញុំប្រាប់ប្រពន្ធគាត់ទៀត។…ប្រពន្ធគាត់ក៏ប្រាប់ទៅដែរ។…សម្តេចជ្រាបស្រាប់ហើយ ខ្ញុំក៏ដឹង[ពីចរិតគាត់]ដែរ។» ផ្ទុយទៅវិញ សម្តេចមិនយល់អ៊ីចឹងទេ លោកយល់ថាវាជាល្បិចរបស់លោក សម រង្ស៊ី ចង់ធ្វើបាបលោក កឹម សុខា ដោយខ្ចីដៃរបស់លោក ហើយលោក កឹម សុខា បានឆ្លើយ បាទៗ រហូត តបនឹងសម្តេច បញ្ជាក់ពីការយល់ស្រប (ឬធ្វើជាស្រប?) អំពីការវិនិច្ឆ័យនេះ។
មានហេតុផលមួយចំនួនគាំទ្រការអះអាងរបស់លោក ហ៊ុន សែន អំពីបំណងរបស់លោក សម រង្ស៊ី ចំពោះលោក កឹម សុខា៖ ១. បទពិសោធត្រូវបានសម្តេចក្រមព្រះក្បត់សម្ពន្ធភាពកាលពីអាណត្តិមុនៗ កន្លងមក អាចនៅតែតាមលងលោក សម រង្ស៊ី បារម្ភខ្លាចលោក កឹម សុខា ក្បត់លោក រួចចូលដៃនឹងលោក ហ៊ុន សែន ពោលគឺ ខ្លាចលោក កឹម សុខា ធ្វើបក្សប្រហារ។ ២. លោក សម រង្ស៊ី មិនទំនងជាមិនដឹងថា ការរិះគន់របស់លោកអាចដុតកំហឹងលោក ហ៊ុន សែន ធ្វើឱ្យស្ថានភាពកាន់តែតានតឹងនោះឡើយ ស្របពេលមានព្រឹត្តិការណ៍ប៉ុនប៉ងចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា, លោកនៅតែបន្តវាយប្រហារ ដោយមិនខ្វល់ពីសុវត្ថិភាពលោក កឹម សុខា បញ្ជាក់ថា វាជាបំណងរបស់លោក ចង់ធ្វើឱ្យលោក កឹម សុខា លំបាក។ ៣. ការសម្រេចចិត្តនៅក្នុងប្រទេសរបស់លោក កឹម សុខា ធ្វើឱ្យជំហរនិរទេសរបស់លោក សម រង្ស៊ី ត្រូវបានចោទសួរក្នុងកម្រិតមួយធ្ងន់, រាល់លើក លោកនិរទេសម្នាក់ឯង គ្មានបញ្ហា, លើកនេះ លោកមានដៃគូដែលប្រកាន់ជំហរផ្ទុយពីលោក ផ្ទុយពីសម្តីរបស់លោក សម រង្ស៊ី ខ្លួនឯងដែលថា រង្សី សុខា ជាមនុស្សតែម្នាក់, ការធ្វើនយោបាយជើងមិនជាប់ដីរងការរិះគន់ខ្លាំងជាងករណីនិរទេសមុនៗ នាំឱ្យលោក សម រង្ស៊ី នៅតែត្រូវបានគេហៅថា កំសាក, លោក កឹម សុខា វិញត្រូវគេហៅថាហ៊ានប្រឈម ទទួលយកគុណសម្បត្តិតែម្នាក់ឯង, ថាមិនបាន លោកអាចអន់ចិត្តនឹងលោក កឹម សុខា អំពីរឿងនេះ។
ហេតុផលបន្តិចបន្តួចនេះ ទោះមិនច្រើន ក៏ពិបាកនឹងបញ្ចៀសការសន្និដ្ឋានថា លោក សម រង្ស៊ី មានអារម្មណ៍មិនសូវស្រួល ពេលលោក កឹម សុខា និងលោក ហ៊ុន សែន ខិតជិតគ្នា, សូម្បីតែបន្ទាប់ពីមានការលើកលែងទោសលោក កឹម សុខា ហើយ ក៏លោកនៅតែបន្តវាយប្រហារ ដោយមិនខ្វល់ថា ករណីលើកទោសនេះអាចសម្រួលដល់ការដោះលែងសង្គមស៊ីវិលនិងអគ្គលេខាធិការង គ.ជ.ប. បើមិនត្រូវបានធ្វើឱ្យល្អក់កករដោយសារការរិះគន់របស់លោកនាកាលណោះអំពីថ្ងៃ ៧ មករា, ផែនការក៥, និងការត្រៀមបង្ក្រាបកងឧទ្ទាមគណបក្សប្រជាជនក្នុងករណីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឈ្នះឆ្នោត។ល។
ច. ល្បិចទល់ល្បិច, បំបែកអ្នកបំបែក
បក្សកាន់អំណាចព្យាយាមបំបែកបក្សប្រឆាំង ឬនិយាយម្យ៉ាងទៀត លោក ហ៊ុន សែន ខិតខំបំបែក គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ពីរផ្លូវ៖ ផ្លូវទី១ ដំបូងបំបែកលោក សម រង្ស៊ី ពី កឹម សុខា, ល្បួងលោក សម រង្ស៊ី ដឹកនាំបក្សចូលសភា ទោះបី កឹម សុខា ជំទាស់ និងបំបែកមេបក្សទាំងពីរតាមរយៈវប្បធម៌សន្ទនាតែជាមួយលោក សម រង្ស៊ី, ផ្លូវទី២ ក្រោយមកទៀត បំបែក កឹម សុខា ពី សម រង្ស៊ី តាមរយៈសន្ទនាសម្ងាត់និងដោះដូរនយោបាយលើកលែងទោសឱ្យ កឹម សុខា។ ប៉ុន្តែ ក្នុងខ្សែអាត់ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានឱ្យដឹងថា លោក សម រង្ស៊ី ក៏ព្យាយាមបំបែកខាងលោកវិញដែរ៖ «បើនិយាយពីណោះវិញ ប៉ុន្មានថ្ងៃនេះ គេ [រង្ស៊ី] សង្ឃឹមរឿងខ្ញុំបែកទៅវិញ! ទៅ! សង្ឃឹមទៅ! សង្សឹមថា ខ្ញុំខាងណេះ មានបញ្ហាអញ្ចេះ មានបញ្ហាអញ្ចុះ!» បើគេមិនជឿលើការវិនិច្ឆ័យរបស់លោក ហ៊ុន សែន នេះទេ, គេអាចសម្លឹងមើលភស្តុតាងដទៃទៀតបាន។ ក្រោយពីមរណភាពលោក ជា ស៊ីម ដែលជាគូប្រជែងក្នុងគណបក្សប្រជាជននឹងលោក ហ៊ុន សែន, លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីត្រូវរៀបចំសម្រួល មិនឱ្យខ្សែខាងលោក និងខ្សែដែលនៅសេសសល់ពីលោក ជា ស៊ីម ពិសេសគឺលោក ស ខេង មានភាពមិនចុះសម្រុងនឹងគ្នា។ ឆ្លៀតឱកាសនេះ គណបក្សប្រឆាំង ទាំងលោក សម រង្ស៊ី និងទាំងលោក កឹម សុខា បង្ហាញសមានចិត្តដែលមានជាយូរហើយទៅលើលោក ស ខេង, មានចេតនាបង្កប់មួយនៅក្រោយសកម្មភាពនេះ គឺចង់បំបែកលោក ស ខេង ពីលោក ហ៊ុន សែន, ចង់ឱ្យលោក ហ៊ុន សែន មើលឃើញថា បក្សប្រឆាំងត្រូវរ៉ូវគ្នាជាមួយនឹងលោក ស ខេង មិនមែនលោក ហ៊ុន សែន។ បក្សប្រឆាំងធ្លាប់ពោលគាំទ្រការអះអាងរបស់លោក ស ខេង អំពីបដិវត្តន៍ពណ៌ ដែលថា កើតចេញពី ‘ភាពអសកម្មនៃការគ្រប់គ្រង’ របស់រដ្ឋាភិបាល។ ជាការពិត លោក ស ខេង មានប្រសាសន៍ត្រឹមត្រូវ បក្សប្រឆាំងគាំទ្រប្រសាសន៍របស់លោកមិនមានអ្វីខុសទេ ប៉ុន្តែវាក៏មិនមែនជាការចៃដន្យដែរ ដែលបក្សប្រឆាំងជារឿយៗបង្ហាញភាពចុះសម្រុងនឹងលោក ស ខេង។
ឆ្លើយតបនឹងមតិរបស់មន្ត្រីបក្សកាន់អំណាច ដែលថា បក្សប្រឆាំងគ្មានចេតនាចង់បន្តសន្ទនាឬវប្បធម៌សន្ទនា ដោយចេះតែធ្វើពហិការមិនចូលប្រជុំសភា មិនចូលជួយកែច្បាប់គណបក្សនយោបាយ, លោកស្រី មូ សុខហួរ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃបក្សប្រឆាំង នៅថ្ងៃទី២១ កុម្ភៈ ២០១៧ បានអះអាងថា សំណើរបស់ពួកគេពុំត្រូវបានបក្សកាន់អំណាចទទួលយកឡើយ ពីព្រោះតែឥទ្ធិពលរបស់លោក ហ៊ុន សែន៖ «យើងចូលទៅជជែកនៅក្នុងអចិន្ត្រៃយ៍ហើយ ទោះបីមួយឃ្លាក៏មិនយកដែរ! យើងជជែកមិនមែនដើម្បីការពារយើងទេ យើងជជែកសុំឲ្យមុននឹងដាក់ចូលការប្រជុំសភា សូមឲ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិល សុំឲ្យគណបក្សដទៃទៀតសុំឲ្យគេមានយោបល់ផង។ ជជែកម៉េច! បើសម្តេចនាយកនិយាយមិនដល់ ២សប្តាហ៍ផង ចេញមកតាមអ្វីដែលជាប្រសាសន៍សម្តេច ហើយមិនទាន់ទៅអ្វីដែលគណកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍ គណៈកម្មាពិសេសគ្រាន់តែមើលមិនទាន់បានពីរថ្ងៃផង ចេញមកកោះប្រជុំទៅហើយ យើងយល់ថាមិនមែនជាឆន្ទៈរបស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែរទេ»។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីធ្លាប់បានអះអាងថា លោក កឹម សុខា ជាអ្នកធ្វើឱ្យរាំងស្ទះការចរចា ផ្ទុយទៅវិញ បក្សប្រឆាំងចាត់ទុកលោក ហ៊ុន សែន ជាអ្នកធ្វើឱ្យរាំងស្ទះការចរចាវិញម្តង។
ដោយ ទេព រ៉ានិត
