បើគេក្រឡេកមើលត្រឹមរយៈពេល ៣ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ឥស្សរជននយោបាយ ឬបុគ្គលសំខាន់ៗមិនក្រោម ៥រូបទេ បានទទួលមរណភាពដោយសារជំងឺ ឬដោយសារជរាពាធ និងរឹតតែគួរឲ្យសង្វេគនោះ គឺបុគ្គលសំខាន់ខ្លះ ត្រូវបានខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់យ៉ាងសហាវ នៅកណ្ដាលទីក្រុងភ្នំពេញ។
នៅខាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលកំពុងកាន់អំណាច និងដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលនោះ ពួកគេបានបាត់បង់ឥស្សរជនសំខាន់ៗដែលជាក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំ ដូចជា ប្រធានគណបក្សកាន់អំណាច លោក ជា ស៊ីម តំណាងរាស្ត្រមណ្ឌលខេត្តតាកែវ និងជាអតីតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងប្រៃសនីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍ លោក សូរ ឃុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងធម្មការ និងសាសនា លោក មិន ឃិន ហើយថ្មីៗនេះ ពួកគេបាត់បង់លោក សុខ អាន ដែលជាតំណាងរាស្ត្រមណ្ឌលខេត្តតាកែវ ជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី។ មិនត្រឹមតែជាមនុស្សសំខាន់ម្នាក់នៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយបក្សកាន់អំណាចទេ លោក សុខ អាន ក៏ជាដន្លងជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ផងដែរ។
ចំណែកខាងគណបក្សប្រឆាំងវិញ ពួកគេបានបាត់បង់តំណាងរាស្ត្រម្នាក់ គឺលោក ប៉ែន សុវណ្ណ ដែលបានទទួលមរណភាពកាលពីចុងខែតុលាឆ្នាំមុន បន្ទាប់ពីទ្រាំទ្រនឹងជំងឺអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ។ មិនត្រឹមតែជាតំណាងរាស្ត្រនោះទេ លោក ប៉ែន សុវណ្ណ ក៏ជាអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជានៅក្រោយការដួលរលំទៅនៃរបបខ្មែរក្រហមផងដែរ ពោលគឺជាអតីតមេដឹកនាំនៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ន។
ក្រៅពីឥស្សរជននយោបាយនៅក្នុងគណបក្សទាំងពីរនេះ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវបញ្ហាសង្គម និងជាអ្នកវិភាគនយោបាយដ៏ល្បីល្បាញ លោក កែម ឡី ក៏បានស្លាប់នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៦កន្លងមកនេះ ប៉ុន្តែ មិនមែនស្លាប់ដោយសារជំងឺ ឬជរាពាធនោះឡើយ នោះក៏ព្រោះតែការបាញ់ប្រហារពីខ្មាន់កាំភ្លើង អំឡុងពេលលោកពិសារកាហ្វេនៅក្នុងម៉ាត ស្ថិតក្នុងការ៉ាស់សាំងកាល់តិច ម្ដុំស្តុបបូកគោ។
ជាការពិត កើតចាស់ឈឺស្លាប់ គឺជាដំណើរវិឌ្ឍន៍តាមធម្មជាតិរបស់មនុស្សជាតិទៅហើយ ប៉ុន្តែ មរណភាពរបស់ឥស្សរជននយោបាយ ឬបុគ្គលសំខាន់ៗ បានក្លាយទៅជាប្រធានបទលេចធ្លោនៅលើទំព័រសារព័ត៌មាន ឬក៏ក្លាយទៅជាប្រធានបទជជែកវែកញែកនៅក្នុងចំណោមអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍សង្គម និងនយោបាយប្រទេសជាតិ។
ឥស្សរជននយោបាយ ឬបុគ្គលសំខាន់ៗទាំងនោះ បានលាចាកលោកទៅហើយ ប៉ុន្តែ អ្វីដែលជាបញ្ហាដ៏ចម្រូងចម្រាស់នោះ គឺថា មរណភាពអ្នកទាំងនោះ ត្រូវបានអ្នកនៅរស់រានមានជីវិតប្រើប្រាស់ដើម្បីវាយប្រហារ លាបពណ៌ និងបង្កាច់បង្ខូចគ្នាទៅវិញ។
ជុំវិញការប្រើប្រាស់មនុស្សស្លាប់សម្រាប់វាយប្រហារគ្នាទៅវិញទៅមកនេះ សាស្ត្រចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក សូរ ចន្ថា បានកត់សម្គាល់ឃើញថា វាពិតជាបានកើតឡើងនៅក្នុងសង្គមនយោបាយកម្ពុជា មិនថានៅពេលឥស្សរជននយោបាយបក្សកាន់អំណាច ឬបក្សប្រឆាំង ឬបុគ្គលល្បីឈ្មោះណាមួយ ទទួលមរណភាពនោះទេ។
លោក សូរ ចន្ថា បញ្ជាក់ថា៖ “ជុំវិញការប្រមាថ ឬការលាបពណ៌គ្នាទៅវិញទៅមកនៅកម្ពុជាយើងនេះ យើងឃើញថា មិនមែនមានតែឥស្សរជននយោបាយនៃគណបក្សនីមួយៗនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ មានទាំងស្រទាប់ពលរដ្ឋតាំងពីថ្នាក់មូលដ្ឋានរហូតដល់ថ្នាក់ជាតិ មានការលាបពណ៌គ្នា”។
គេអាចនៅចាំបានថា បន្ទាប់ពីត្រូវបានខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦កន្លងមក លោក កែម ឡី ត្រូវបានមហាជនយ៉ាងច្រើនសម្ដែងការសោកស្ដាយ និងបានតម្រង់ជួរគ្នាទៅអុជធូបអុជទាន ព្រមទាំងគោរពសពអ្នកវិភាគនយោបាយដ៏ល្បីល្បាញរូបនេះ ប៉ុន្តែ មនុស្សមួយក្រុមទៀត បែរជានិយាយវាយប្រហារ និងបន្តុះបង្អាប់លើអ្នកវិភាគរូបនេះ។
ខណៈដែលប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើន សោកស្ដាយ និងថ្កោលទោសលើឃាតកម្មដ៏សហាវទៅលើសារព័ត៌មាន Fresh News ដែលគេដឹងថាគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានោះ បានចុះផ្សាយអត្ថបទជាបន្តបន្ទាប់ ជុំវិញឃាតកម្មលើលោក កែម ឡី។ សារព័ត៌មាននេះ បានចោទជាសំណួរថា តើអ្នកណាត្រេកអរទទួលបានផលពីឃាតកម្មនេះ ហើយក៏បានឆ្លើយផងដែរថា គឺមានតែគណបក្សប្រឆាំងទេ។ អត្ថបទរបស់សារព័ត៌មាននេះ បានព្យាយាមលាតត្រដាងថា លោក កែម ឡី ត្រូវបានគណបក្សប្រឆាំងរៀបចំធ្វើឃាត ដោយបានភ្ជាប់ខ្មាន់កាំភ្លើងឈ្មោះ អឿត អាង ហៅ ជួប សម្លាប់ នោះ ថា ជាអង្គរក្សម្នាក់ដែលលោក ឡុង រី ជួលឲ្យការពារលោក កឹម សុខា។
ជាងនេះទៅទៀត សារព័ត៌មានដើមអម្ពើលរបស់លោក សយ សុភាព បានចុះផ្សាយថា លោក កែម ឡី មានប្រពន្ធ ២នាក់ទៀត ព្រមទាំងកូន ៣នាក់ទៀតនៅឯខេត្តតាកែវ។ សារព័ត៌មាននេះ បានចុះផ្សាយបន្តថា អ្នកវិភាគរូបនេះ គឺជាស្វាមីចិត្តដាច់ ចុះចោលក្រុមគ្រួសារទាំងគ្មានពាក្យ “លែងលះ” ឬពាក្យ “លា” និងមិនបានជួយទំនុកបំរុងកូនៗទាំងនោះទេ។
ក្រៅពីយុទ្ធនាការខាងលើនេះ អាជ្ញាធររាជធានីភ្នំពេញ បានចាត់ទុកការពន្យាពេលដង្ហែសពលោក កែម ឡី ទៅបញ្ចុះទៅស្រុកកំណើតរបស់លោកថា ជាការកេងប្រវ័ញ្ចនយោបាយពីសំណាក់ក្រុមមនុស្សមួយក្រុម និងអ្នកនយោបាយខ្លះទៅវិញ។ ក្រៅពីមិនចង់ឲ្យតម្កល់សពធ្វើបុណ្យដើម្បីឲ្យពលរដ្ឋចូលទៅគោរពនោះ សាលារាជធានីក៏បានហាមឃាត់ការដង្ហែសពលោក កែម ឡី ដោយថ្មើជើងពីសង្កាត់ជ្រោយចង្វា ទៅកាន់ខេត្តតាកែវផងដែរ។
ខណៈដែលរឿងរ៉ាវចម្រូងចម្រាស់ជុំវិញសពលោក កែម ឡី ហាក់បានស្ងប់ស្ងាត់ទៅវិញខ្លះ ការប្រើប្រាស់សពដើម្បីកេងចំណេញនយោបាយ បានផ្ទុះឡើងជាថ្មីម្ដងទៀត បន្ទាប់ពីលោក ប៉ែន សុវណ្ណ បានទទួលមរណភាពកាលពីខែតុលាមុន។ ស្របពេលដែលបក្សប្រឆាំងកំពុងកាន់ទុក្ខ និងរៀបចំបុណ្យសពតំណាងរាស្ត្ររូបនេះ ជាថ្មីម្ដងទៀត សារព័ត៌មាន Fresh News បានចុះផ្សាយការបែកធ្លាយសំឡេងសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទរវាងលោក ប៉ែន សុវណ្ណ និងនារីមិនស្គាល់អត្តសញ្ញាណម្នាក់ បន្ទាប់ពីទំព័រហ្វេសប៊ុកឈ្មោះ “រឿងពិត CNRP” បានបង្ហោះនូវសំឡេងសន្ទនានោះ ដោយដាក់ចំណងជើងថា “លោកតា ប៉ែន សុវណ្ណ បំផ្លាញអនាគតក្មេងស្រីបម្រើក្នុងផ្ទះដែលជាអនីតិជន”។
ជុំវិញមរណភាពលោក ប៉ែន សុវណ្ណ នេះដែរ សារព័ត៌មាន Fresh News បានចុះផ្សាយអត្ថបទជាទស្សនមិត្តអ្នកអានថា បក្សប្រឆាំងកំពុងធ្វើអាជីវកម្មនយោបាយលើសពលោក ប៉ែន សុវណ្ណ។ អត្ថបទនោះ បានចោទទៅបក្សប្រឆាំងថា បានយកសពមនុស្សស្លាប់ មានដូចជា សពលោក ជា វិជ្ជា លោក កែម ឡី ជាដើម ធ្វើជាល្បែងនយោបាយ ដើម្បីកេងចំណេញប្រជាប្រិយភាព។
នៅក្នុងជម្លោះជាមួយអ្នកស្លាប់នេះ បក្សប្រឆាំងបានស្នើបូជាសពលោក ប៉ែន សុវណ្ណ នៅមុខវត្តបទុមវតី ដើម្បីឲ្យសមនឹងតម្លៃនឹងអតីតនាយករដ្ឋខ្មែរដំបូងគេនៅក្រោយរបបខ្មែរក្រហមរូបនេះ ប៉ុន្តែ រដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយបក្សកាន់អំណាច បានបដិសេធ ដោយថា ទីនោះសម្រាប់តែបូជាសពឥស្សរជនជាន់ខ្ពស់។ ទីបំផុតទៅ សពលោក ប៉ែន សុវណ្ណ ស្ទើតែរកវត្តសម្រាប់បូជាមិនបានទៅវិញ បន្ទាប់ពីដង្ហែត្រឡប់មកពីខេត្តតាកែវ។
បញ្ហាចម្រូងចម្រាស់ជុំវិញមរណភាពឥស្សរជននយោបាយនេះ បានរំលងទៅមិនបានយូរទេ វាបានវិលត្រឡប់មកចូលក្នុងរង្វង់ទំនាស់នយោបាយកម្ពុជាជាថ្មីម្ដងទៀត បន្ទាប់ពីលោក សុខ អាន ដែលជាថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់មួយរូបរបស់បក្សកាន់អំណាច បានទទួលមរណភាពកាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែមីនានេះ។ តាមពិតទៅ សូម្បីតែដំណឹងនៃមរណភាពរបស់លោក សុខ អាន ក៏បានក្លាយជារឿងមិនស៊ីសង្វាក់គ្នាទៅហើយ បន្ទាប់ពីពាក្យចរចាមអារ៉ាម ត្រូវបានគេចែកចាយតគ្នានៅបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុកថា លោក សុខ អាន បានទទួលមរណភាពប៉ុន្មានថ្ងៃមុន នៅឯប្រទេសបារាំង។ ពាក្យចរចាមអារ៉ាមនេះ ត្រូវបានលោក ផៃ ស៊ីផាន ចេញមកបដិសេធ និងចាត់ទុកថា ជាការប្រមាថអាយុជីវិតឥស្សរជនជាន់ខ្ពស់ម្នាក់។
បន្ទាប់ពីដំណឹងមរណភាពត្រូវបានប្រកាសជាសាធារណៈហើយនោះ រដ្ឋាភិបាលក៏បានសម្រេចចាត់ចែងថវិកាដល់ទៅ ៧៥ម៉ឺនដុល្លារ សម្រាប់រៀបចំពិធីបុណ្យសពលោក សុខ អាន ប៉ុន្តែ វាបែបជាជំរុញឲ្យមានការរិះគន់ពីបក្សប្រឆាំងទៅវិញចំពោះការចំណាយថវិការដ្ឋទៅលើបុណ្យសពនោះ។ ដោយប្រឈមនឹងការរិះគន់បែបនេះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា កាលពីចុងសប្ដាហ៍កន្លងមកនេះ បានប្រកាសរ៉ាប់រងលើការចំណាយបុណ្យសពលោក សុខ អាន និងស្នើឲ្យបង្វែថវិកានោះជូនរដ្ឋវិញ។
ចំណែកឯមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់បក្សប្រឆាំងពីររូប គឺតំំណាងរាស្ត្រលោក លឹម គឹមយ៉ា និងអគ្គលេខាធិការរងព្រឹទ្ធសភា លោក ហ៊ី យឿន ត្រូវបានទំព័រហ្វេសប៊ុកឈ្មោះ “សីហា” ទម្លាយសំឡេងសន្ទនា ហើយសារព័ត៌មាន Fresh News បានចុះផ្សាយបន្តថា អ្នកទាំងពីរបានប្រមាថមើលងាយដល់សពលោក សុខ អាន និងទាមទារឲ្យអ្នកទាំងពីរសុំខមាលទោសជាសាធារណៈ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងទាំងពីររូបនោះ បានផ្ញើលិខិតសុំខមាលទោស តែមិនបានទៅអុជធុបសុំខមាលទោសនៅមុខមឈូសសពលោក សុខ អាន នោះឡើយ។
ស្របពេលដែលបក្សកាន់អំណាចកំពុងកាន់ទុក្ខនោះ អ្នកប្រើប្រាស់ហ្វេសប៊ុកម្នាក់ឈ្មោះ វណ្ណា ហៃ បានបង្ហោះរូបថតលោក សុខ អាន ពណ៌ខ្មៅ អមទៅដោយអក្សរថា “Rest in Hell” ឬមានប្រែជាភាសាខ្មែរថា “សូមទៅកាន់ឋាននរក”។ លោក ផៃ ស៊ីផាន បានចាត់ទុកទង្វើអ្នកប្រើប្រាស់ហ្វេសប៊ុកម្នាក់នោះថា ជាការប្រមាថមើលងាយថ្នាក់ដឹកនាំរបស់លោក ហើយលោកប្រកាសចាត់វិធានការច្បាប់ ក្រោយពិធីបុណ្យសពចប់រួចរាល់។
សម្រាប់នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ព្រាប កុល បានមើលឃើញថា ការប្រមាថចំពោះអ្នកស្លាប់ មិនថាជាឥស្សរជននយោបាយខាងគណបក្សណានោះទេ វាឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញពីសីលធម៌របស់បុគ្គលផ្ទាល់ខ្លួនតែម្ដង។
លោកថា៖ “បើយើងមើលទៅលើសីលធម៌ ខ្ញុំថា ការជេរប្រមាថ ឬការមើលងាយ នៅក្នុងខណៈពេលដែលបុគ្គលម្នាក់លាចាកលោក វាមានលក្ខណៈខ្វះសីលធម៌។ ប្រសិនបើអ្នកមានក្រមសីលធម៌ ប្រហែលជាមិនអាចធ្វើអីចឹងទេ បើទោះជាគាត់ស្អប់ ក៏ប្រហែលជាលាក់ទុកក្នុងចិត្តដែរ”។
ដោយមើលធំទូលាយទៅលើសង្គមជាតិទាំងមូលនោះ លោក សូរ ចន្ថា ផ្ដល់ជាមតិថា អ្នកនយោបាយកម្ពុជា មិនថាបក្សប្រឆាំង ឬបក្សកាន់អំណាចទេ គួរតែទុករឿងនយោបាយមួយឡែកសិន ហើយសម្ដែងសមានចិត្តរំលែកទុក្ខ អំឡុងពេលដែលឥស្សរជននយោបាយណាមួយ បានទទួលមរណភាព។
បើតាមលោក សូរ ចន្ថា ការសម្ដែងសមានចិត្តរបស់អ្នកនយោបាយចំពោះមរណភាពបុគ្គលនយោបាយនៃបក្សផ្សេង វាឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញពីភាពចាស់ទុំផ្នែកនយោបាយ ការចាត់ទុកខ្មែរជាឈាមរួម និងការប្រកាន់នយោបាយមិនសងសឹកគ្នាទៅវិញទៅមក។
លោក សូរ ចន្ថា ប្រាប់ថា៖ “នៅពេលដែលអ្នកនយោបាយ ទុករឿងនយោបាយមួយឡែកសិន ហើយមានការចូលរួមមរណទុក្ខ ឬចូលរួមសម្ដែងនូវសមានទុក្ខជាមួយនឹងគ្រួសារសពដែលបានចែកឋានទៅនោះ ទី១ វាឆ្លុះបញ្ចាំងថា អ្នកនយោបាយនោះ មានភាពចាស់ទុំផ្នែកនយោបាយ មានន័យថា អ្នកនយបាយនោះ មិនមែនធ្វើនយោបាយតាមអារម្មណ៍នោះទេ ប៉ុន្តែ ជាការធ្វើនយោបាយទៅតាមគោលការណ៍ ទៅតាមផែនការ គឺការធ្វើយ៉ាងណាឲ្យសង្គមមានការរីកចម្រើន ហើយជាតិមានការឯកភាពគ្នា។ ចំណុចទី២ គឺវាឆ្លុះបញ្ចាំងថា អ្នកនយោបាយនោះ បានចាត់ទុករឿងជាតិ គឺជារឿងរួម ហើយចាត់ទុកឈាមខ្មែរគឺជាឈាមរួម ដែលខ្មែរទូទៅតែងមានសមានចិត្ត តែងមានការឈឺឆ្អាលគ្នាទៅវិញទៅមក នៅក្នុងការរស់នៅ។ ហើយចំណុចទី៣ វាឆ្លុះបញ្ចាំងថា អ្នកនយោបាយ មិនមាននយោបាយសងសឹក ឬនយោបាយទឹកឡើងត្រីស៊ីស្រមោច ឬការគុំគួនគ្នានោះទេ”៕
