រដ្ឋាភិបាលបានបង្ហើបរួចហើយថានៅសប្តាហ៍ទី៤ខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៨ កម្ពុជានឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រអាណត្តិទី៦។ ប៉ុន្តែបើគេពិនិត្យមើលពីព្រឹត្តិការណ៍បាញ់សម្លាប់ អ្នកវិភាគដ៏ល្បីឈ្មោះលោក កែម ឡី វិញ ឃាតកម្មនោះបានកើតឡើងនៅថ្ងៃទី១០ខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៦។
គិតមកដល់ពេលនេះ ការបាញ់សម្លាប់នេះមានរយៈពេលជិត១ឆ្នាំហើយ តែអ្នកនៅពីក្រោយការបាញ់សម្លាប់ រដ្ឋាភិបាលមិនទាន់ចាប់ខ្លួនអ្នកមកផ្តន្ទាទោសបាននៅឡើងទេ ក្រៅពីបុរសជាជនជាប់ចោទម្នាក់ឈ្មោះថា ជួប សម្លាប់។
បើគ្មានអ្វីប្រែប្រួលទេ ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រអាណត្តិទី៦ ឆ្នាំ២០១៨ នឹងត្រូវធ្វើឡើងក្នុងខែកក្កដា ត្រូវនឹងខួបពីរឆ្នាំនៃការស្លាប់របស់ លោក កែម ឡី ដែរ។
បើទោះបីជាលោក កែម ឡី មិនមែនជាអ្នកនយោបាយល្បីឈ្មោះក៏ដោយ ប៉ុន្តែភាពល្បីល្បាញនៃការវិភាគចំៗ របស់លោក បានទាក់ទាញមនុស្សច្រើនម៉ឺននាក់ ឲ្យស្ម័គ្រចិត្ត ចូលរួមដង្ហែពីភ្នំពេញទៅខេត្តតាកែវ ជាស្រុកកំណើត។
នេះមិនរាប់បញ្ចូលអ្នកដែល ចូលរួមរំលែកទុក្ខ នៅតាមបណ្តាខេត្តមួយចំនួន ដែលមិនបានចូលរួមក្នុងពិធីដង្ហែសពនៅឡើយទេ។
សាធារណជនពិតជានៅសង្ស័យថា ហេតុអ្វីបានព្រឹត្តិការណ៍នេះ បានកន្លងទៅជិតមួយឆ្នាំហើយ រដ្ឋាភិបាល នៅតែមិនទាន់ ចាប់ខ្លួនអ្នកនៅពីក្រោយការបាញ់សម្លាប់នេះ មកផ្តន្ទាទោសបាន។
តើមានអ្វីរារាំងដល់ដំណើរការស៊ើបអង្កេតរកមុខអ្នកពាក់ព័ន្ធនិងថាតើការសម្លាប់លោក កែម ឡី ជះឥទ្ធិពលដល់លទ្ធផលឆ្នោតបក្សកាន់អំណាចនៅឆ្នាំ២០១៨ឬទេ?
អ្នកឯកទេសវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនិងអភិបាលកិច្ច លោកបណ្ឌិត ចាន់ វិបុល លើកឡើងថា លោក កែម ឡី ជាអ្នកវិភាគហ៊ាននិយាយការពិត ឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពសកម្ម និងអសកម្ម របស់គណបក្សនយោបាយហ៊ានឆ្លុះបញ្ជាំងពីបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្ស អំពើពុករលួយ ការគ្រប់គ្រងជំនួញ ធ្វើឲ្យមានគម្លាតខ្លាំង រវាងអ្នកមាន និងអ្នកក្រ ជាដើម។
លោក ចាន់ វិបុល ថាការវិភាគ របស់លោក កែម ឡី ជារលកមួយជំរុញឲ្យពលរដ្ឋ យល់កាន់តែច្បាស់ ពីកាតព្វកិច្ចរបស់រដ្ឋ តួនាទីរបស់អ្នកនយោបាយ និងកាតព្វកិច្ចរបស់ពលរដ្ឋក្នុងមានជាម្ចាស់ឆ្នោត ដើម្បីរុញឲ្យកម្ពុជាឲ្យក្លាយជាប្រទេសមានការគោរព្ធសិទ្ធិមនុស្សពិតប្រាកដ មាននីតិរដ្ឋ មានអភិបាលល្អ មានយុត្តិធម៌សង្គម ជាដើមនោះ លោកថា ការយល់ដឹងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនឹងជះនៅថ្ងៃឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០១៨។ លោកថា៖ «អញ្ចឹងខ្ញុំយល់ថា ការបាត់បង់ របស់លោក កែម ឡី គឺជាការបង្ហាញមួយអំពីការយល់ដឹងកាន់តែច្បាស់ របស់ប្រជាពលរដ្ឋ អំពីស្អីទៅជាស្ថានភាពសង្គមរបស់កម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ន នឹងស្អីទៅជាការគ្រប់គ្រងនឹងដឹកនាំនៅក្រោយឆ្នាំ២០១៨។ ប្រសិនបើយើងមើលពីសមតិកម្មនេះ ខ្ញុំយល់ច្បាស់ថាលទ្ធផល របស់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី គឺបានផ្តល់នូវការសម្រេចចិត្តមួយ របស់ម្ចាស់ឆ្នោត ទៅលើការបោះឆ្នោត»។
លោក ចាន់ វិបុល វិភាគទៀតថា ធាតុផ្សំជាច្រើនទៀត ដែលបក្សកាន់អំណាច ត្រូវធ្វើកំណែទម្រង់ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការធ្លាក់ចុះប្រជាប្រិយភាព នៅថ្ងៃបោះឆ្នោតជាតិខាងមុខដែរនោះ គឺការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងអយុត្តិធម៌សង្គម។
លោកថា៖ «ប៉ុន្តែបើយើងមើលពីស្ថានភាពជាក់ស្តែង នីទណ្ឌភាពយើងក៏ខ្ពស់ អយុត្តិធម៌យើងក៏ខ្ពស់ ហើយចំណែកមួយនៃប្រជាប្រិយភាព របស់គណបក្សប្រជាជន ឬក៏អ្នកកាន់អំណាចបច្ចុប្បន្ន គឺដោយសារតែអយុត្តិធម៌សង្គម ដោយសារតែការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សអំពើពុករលួយ គំនាបសេដ្ឋកិច្ច រវាងអ្នកមាន និងអ្នកក្រ។ ការគ្រប់គ្រងអំណាចដោយក្រុមបក្ខពួក ទាំងអស់ហ្នឹងហើយដែលជារឿងធ្ងន់ធ្ងបំផុត។ អញ្ចឹងប្រសិនបើគ្មានការកែទម្រង់ផ្លាស់ប្តូរប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងមួយ មេដឹកនាំដែលមានសមត្ថភាពឆ្លើយតបនឹងរឿងនេះទេ អញ្ចឹងបើសិនជាគណបក្សណាមិនអាចដោះស្រាយបញ្ហានេះបាន ខ្ញុំគិតថា ប្រជាពលរដ្ឋគាត់នឹងសម្រេចចិត្តឈរើលគោលការណ៍និងតថភាពសង្គមដូចដែលខ្ញុំរៀបរាប់ខាងដើម»។
សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា លើកឡើងថា អ្នកនយោបាយណាក៏ដោយឲ្យមានឱកាស ដើម្បីឆក់យកប្រជាប្រិយភាព ពួកគេនឹងធ្វើភ្លាម ទោះក្នុងរូបភាពណាក៏ដោយ។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា វិភាគទៀតថា បើពិនិត្យទៅលើចំនួនមនុស្ស ច្រើនម៉ឺននាក់ ចូលរួមដង្ហែសព លោក កែម ឡី កាលពីជិត១ឆ្នាំមុន និងចំណាត់ការ របស់រដ្ឋាភិបាល ដែលលោកថា មិនទាន់បង្ហាញមុខអ្នកពាក់ព័ន្ធនៅឡើលនោះ លោកថា ករណីនេះ នឹងធ្វើឲ្យមនុស្ស កែម ឡី និយម រាប់ម៉ឺននាក់ គ្មានជំនឿលើប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នោះ។លោកវិភាគទៀតថា ករណីនេះ នឹងជះឥទ្ធពលដល់លទ្ធផលបោះឆ្នោត របស់បក្សកាន់អំណាចនៅឆ្នាំ២០១៨។
លោកថា៖ «អញ្ចឹងទេគណបក្សប្រឆាំងមានប្រៀបគាងគប្រជាប្រិយភាព។ហើយបក្សកាន់អំណាចមិនមែនថាលោក រងឥទ្ធិពលទេ ដោយសារតែនៅក្នុងសង្គម តួនាទីរបស់អ្នកដឹកនាំប្រទេស ត្រូវទាមទារនិងផ្តល់យុត្តិធម៌សង្គមដល់ប្រជាពលរដ្ឋឬក៏សមាជិកសង្គម។ ប៉ុន្តែបើអវត្តមាននៃការរកយុត្តិធម៌ជូនសមាជិកសង្គមមិនបានទេ អញ្ចឹងបានន័យថាវាប្រឈមនឹងការបាត់បង់ជំនឿជឿជាក់ ឬក៏បាត់សេចក្តីទុក្ខចិត្តពីប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងការដឹកនាំប្រទេសហើយ។ អញ្ចឹងទិដ្ឋភាពនេះយើងមើលឃើញបក្សប្រឆាំងមានប្រៀបកៀងគ យកប្រជាប្រិយភាព ជាងបក្សកាន់អំណាចហើយ»។
អ្នកវិភាគនយោបាយមួយរូបទៀត គឺលោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ លើកឡើងថា បើគេពិនិត្យពីលទ្ធផលក្រៅផ្លូវការ នៃការបោះឆ្នោតឃុំ សង្កាត់អាណត្តិទី៤កន្លងទៅថ្មីៗនេះ និងសង្កេតទៅលើភាពស្ងប់ស្តាត់ របស់អ្នកកែម ឡី និយម លោកវិភាគថា លទ្ធផលបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨ខាងមុខ លោកថាហាក់បានប៉ះពាល់តិចតួច។
កាលពីថ្ងៃទី៨ខែមិថុនា អតីតមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី ដែលកំពុងនីរទេសខ្លួន បាន លាតត្រដាងការឯកសារស្ទង់មតិ របស់ក្រុមហ៊ុនបរទេសមួយ ដោយថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជួលមក ស្ទង់មតិ ដោយសម្ភាសទល់មុខទៅលើមនុស្សជាសំណាកជាង៥ពាន់នាក់( ៥,៣៧៩)។
ឯកសារនោះ បង្ហាញថាក្រុមហ៊ុនបាន ធ្វើការស្ទង់មតិចំនួនពីរលើក លើកទី១នៅខែឧសភាឆ្នាំ២០១៦ជាលទ្ធផល ៤៦ភាគរយ ពួកគេឆ្លើយថានឹងបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សប្រជាជននៅឆ្នាំ២០១៨។៣៦ភាគរយឆ្លើយថាបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
ប៉ុន្តែការស្ទង់មតិលើកទី២នៅខែកញ្ញា ពោលគឺធ្វើឡើងក្រោយមានឃាតកម្មបាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី ក្រុមហ៊ុននោះ បានរកឃើញថា អ្នកឆ្លើយថា នឹងបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សប្រជាជននៅឆ្នាំ២០១៨នោះ បានចយចុះ១១ភាគរយវិញ ។
ចំណែកឯអ្នកឆ្លើយថានឹងបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ការស្ទង់មតិបញ្ជាក់ថា បក្សប្រឆាំងបានកើនឡើង៨ភាគរយវិញ។
ទោះជាយ៉ាងណាអ្នកវិភាគលើកឡើងថា បើទោះបីខួបពីរឆ្នាំនៃព្រឹត្តិការណ៍បាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី ត្រូវធ្វើឡើងនៅខែកក្កដា មុនតែពីរសប្តាហ៍ដល់ថ្ងៃរៀបចំការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨ក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែអ្នកវិភាគថា រដ្ឋាភិបាលទំនងជាមិនលើកពេលនៃថ្ងៃបោះឆ្នោត ដោយបារម្ភពីផលប៉ះពាល់សន្លឹកឆ្នោត តាមរយៈសន្ទុះគាំទ្រ របស់អ្នក កែម ឡី និយមនេះទេ៕
