(តពីភាគទី២)
ញ. ចង់ចាប់ ឬ មិនចង់
មានភាពចម្រូងចម្រាស់អំពីចេតនារបស់លោក ហ៊ុន សែន ថាតើពិតជាចង់ចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា មែនឬទេ? លោក ហ៊ុន សែន បានព្យយាមធ្វើឱ្យលោក កឹម សុខា ជឿថាលោកគ្មានចេតនាចង់ចាប់លោក កឹម សុខា ឡើយ៖ «បើសិនជាត្រូវការចាប់ ខា ឯងគឺតាំងពីថ្ងៃដែលគេបញ្ចូនកម្លាំងចូលឯណោះ! ស្មានតែគេធ្វើមិនបានឬអី? ចង់អស់ប៉ុន្មាន ក៏អស់ទៅ! អញ្ចឹងបានជាសុខៗ ពួកនោះ ចលនាឱ្យ ខា ឯងចេញមក ក្នុងពេលដែលសភាពការណ៍ កំពុងតែស្ងប់ស្ងាត់។» ការកំណត់ចេតនារបស់អ្នកមានអំណាចដូចលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី មានសារៈសំខាន់ មិនមែនអត់ប្រយោជន៍ទេ ព្រោះវាអាចជួយពន្យល់ពីសកម្មភាពនានារបស់លោក ដែលជះឥទ្ធិពលទៅលើតួអង្គដទៃទៀត រហូតដល់ជាប់គុកច្រវាក់ ថែមអាចពន្យល់ជំហានជាបន្តរបស់លោកទៀតផង។ បន្តទៅនេះ យើងនឹងបញ្ជាក់ថា គេពិបាកអះអាងថា រដ្ឋាភិបាលគ្មានចេតនាចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា ណាស់ ទោះបីពួកគេពិតជាគ្មានចេតនាចង់ចាប់ខ្លួនលោក សម រង្ស៊ី ក៏ដោយ នេះក៏ព្រោះលោក ហ៊ុន សែន មើលទៅកាន់លោក កឹម សុខា ជាបន្លាក្នុងកែវភ្នែក រីឯលោក សម រង្ស៊ី វិញ ត្រឹមតែជាគូប្រជែងងាយទប់ទល់តែប៉ុណ្ណោះ។
មានការប្រើកងកម្លាំងឆែកឆេរដល់ឡានលោក កឹម សុខា ដែលទំនងជាបញ្ជាលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីជាជាងតុលាការ ប៉ុន្តែប្រទះឃើញតែភរិយាលោកក្នុងឡាន បន្ទាប់មកក៏តាមទៅរកនិងឡោមព័ទ្ធទីស្នាក់ការគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅចាក់អង្រែទៀត ដែលសកម្មភាពនេះមិនទំនងជាបញ្ជាក់់់ថា គ្មានបំណងចាប់ខ្លួននោះទេ ទោះបីពិតជាគ្មានការចាប់ខ្លួនកើតឡើងដូចសម្តីរបស់លោក ហ៊ុន សែន ប្រាប់លោក កឹម សុខា មែនក៏ដោយ។ មានការស្វែងរកទីតាំងពិតប្រាកដដែលលោក កឹម សុខា ស្នាក់នៅ តាំងពីក្នុងឡានរហូតដល់តាមទីស្នាក់ការបក្ស មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងបានត្រឹមតែបង្ហើបថា នៅកន្លែងដែលមានសុវត្ថិភាពតែប៉ុណ្ណោះ រួចក្រោយពីលាក់កំបាំងមួយរយៈខ្លីមក ក៏មានការប្រកាសជាសាធារណៈ ដោយសមាជិកបក្សប្រឆាំងថា លោក កឹម សុខា កំពុងស្នាក់នៅទីស្នាក់ការបក្ស មិនបានចាកពីទៅបរទេសដូចពាក្យចចាមអារាមឡើយ, ជាអ្វីដែលសាធារណមតិមួយចំនួនរំពឹងទុក យោលតាមបទពិសោធនិរទេសខ្លួនច្រើនលើករបស់លោក សម រង្សី។
គេអាចពន្យល់ថា តាក់ទិចនយោបាយត្រូវលាក់កំបាំងពីចេតនាពិតរបស់ខ្លួន បើមិនចង់ចាប់ ត្រូវធ្វើឱ្យដូចចង់ចាប់មែនទែន ប៉ុន្តែទោះបីយ៉ាងណា ពួកគេមិនបាច់ធ្វើច្រើនដល់ម្លឹងទេ បើគ្រាន់តែចង់បំភ័យលោក កឹម សុខា ឱ្យរត់ចោលស្រុក ដូចលោក សម រង្ស៊ី។ ឧបមាថាលោក កឹម សុខា ពិតជានៅក្នុងឡានជាមួយភរិយា តើគេអាចជឿបានកម្រិតណាថានឹងមិនចាប់ខ្លួនបើប្រទះឃើញតាមការរំពឹងទុក? គេពិបាកជឿណាស់ថា កងកម្លាំងនឹងជាគ្រាន់តែពិនិត្យមើលវត្តមានលោក កឹម សុខា ហើយចាកចេញដោយដៃទទេក្នុងករណីប្រទះឃើញលោក ស្របពេលដែលមានការកោះហៅពីតុលាការជាច្រើនដង ព្រមទាំងមានការគំរាមពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីផង ហើយសភាបក្សកាន់អំណាចបានបកប្រែតាមអំពើចិត្តថា ការបដិសេធមិនចូលខ្លួនទៅបំភ្លឺនៅតុលាការថាជាបទល្មើសជាក់ស្តែងទៅទៀត ដើម្បីផ្តល់ភាពស្របច្បាប់ដល់ការប៉ុនប៉ងចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា ដែលនៅមានអភ័យឯកសិទ្ធិតំណាងរាស្ត្រ មិនទាន់ត្រូវបានដក ព្រោះគណបក្សប្រជាជនមានសំឡេងមិនគ្រប់ ២/៣ ដើម្បីដក។ បក្សកាន់អំណាចបានប្រឹងប្រែងពង្រីកសាច់រឿង រហូតរាលដាលដល់តួអង្គបន្ទាប់បន្សំដែលជាសង្គមស៊ីវិលនិងអគ្គលេខាធិការរងគ.ជ.ប. ត្រូវបានចាប់ខ្លួននិងជាប់ពន្ធនាគារ និងថ្មីៗពន្យាររយៈពេលជាប់ពន្ធានាគារទៅទៀត ពីបទសូកប៉ាន់សាក្សី, លោក កឹម សុខា ដែលជាតួឯក មិនទំនងជាអាចនៅក្រៅសាច់រឿងនោះទេ។
របាយការណ៍របស់គណបក្សប្រជាជនស្ដីពីសកម្មភាពទូទៅឆមាសទី១ និងទិសដៅភារកិច្ចរបស់គណបក្សឆមាសទី២ នៃឆ្នាំ២០១៦ បានសរសេរថា នឹងធ្វើឲ្យដៃគូប្រកួតមួយនេះចុះខ្សោយតាមរយៈតុលាការ៖ «ក្នុងស្ថានភាពដែលគណបក្សប្រឆាំងកំពុងមានវិបត្តិក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំ និងប្រឈមជាមួយបញ្ហាផ្ទៃក្នុងជាច្រើន [យើង]ត្រូវបន្តធ្វើឲ្យពួកគេកាន់តែចុះខ្សោយ តាមរយៈ[ការ]បន្តនូវយុទ្ធសាស្ត្ររបស់យើង…មុននិងក្រោយបោះឆ្នោត គណបក្សយើងត្រូវប្រឈមនឹងការវាយលុកខ្លាំងពីពួកប្រឆាំង តែមកដល់ពេលនេះ ប្រៀបបានផ្លាស់ប្ដូរហើយ យើងកំពុងស្ថិតក្នុងស្ថានភាពវាយលុក ឯគណបក្សប្រឆាំងគ្រាន់តែស្ថិតក្នុងស្ថានភាពទប់ទល់ប៉ុណ្ណោះ។ ទោះបីដូច្នេះក៏មិនត្រូវធ្វេសប្រហែសឡើយ ត្រូវចេះក្ដាប់យកឱកាសនិងចេះវាយលុកឲ្យបានខ្លាំងនិងស្រុះដៃគ្នា»។ បានសេចក្តីថា គណបក្សប្រជាជនបានព្យាយាមវាយប្រហារគណបក្សប្រឆាំងយ៉ាងខ្លាំង ហេតុនេះហើយ ទើបមានការចាប់សមាជិកសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំងមួយចំនួនដាក់ពន្ធនាគារ, បន្ទាប់ពីជោគជ័យដដែលលើការបណ្តេញលោក សម រង្ស៊ី និងឃាត់ប្រធានបក្សនេះមិនឱ្យចូលស្រុក ទិសដៅនៅសល់គឺមានតែលោក កឹម សុខា តែប៉ុណ្ណោះ ឯអវត្តមានប្រធានស្តីទីនេះ មិនថាជាការនិរទេសឬជាប់គុកនោះឡើយ នឹងធ្វើបក្សប្រឆាំងគ្មានមេកើយដឹកនាំ ធ្វើឱ្យបក្សនេះចុះខ្សោយយ៉ាងខ្លាំង, ដោយផ្អែកលើការថ្លឹងថ្លែងហេតុផលនេះនៅតែបញ្ជាក់ថា លោក ហ៊ុន សែន ចង់ដកបន្លាចេញពីកែវភ្នែក។
តាំងពីដើមមក លោក ហ៊ុន សែន ពុំបានមើលទៅកាន់លោក កឹម សុខា ថាដូចនឹងលោក សម រង្ស៊ី នោះទេ នេះមិនមែនជាការចេះតែបកស្រាយទេ ដែលការពិតក្នុងគំនិតលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីខ្លួនឯង ស្តែងពីសកម្មភាពនិងសម្តីរបស់លោក។ លោក ហ៊ុន សែន ចាត់ទុកលោក កឹម សុខា ជាមនុស្សក្បាលរឹង ពិបាកនិយាយគ្នា ជាឆ្អឹងទទឹងក ជាអ្នកធ្វើឱ្យរាំងស្ទះដល់ការចរចា អ៊ីចឹងហើយទើបលោកសន្ទនាជាមួយលោក សម រង្ស៊ី បង្កើតវប្បធម៌សន្ទនា ដោយគ្មានលោក កឹម សុខា។ បន្ទាប់បរាជ័យនៃវប្បធម៌សន្ទនាដែលមិនអាចសន្ទនាបំបែកមេបក្សទាំងពីរបាន ក៏បណ្តេញលោក សម រង្ស៊ី, សន្ទនាជាមួយលោក កឹម សុខា វិញម្តង។ សំអាងលើរបៀបដែលលោកមើលទៅកាន់លោក កឹម សុខា មិនទំនងជាបង្ហាញលោកគ្មានចេតនាចង់ចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា នោះឡើយ។
ការគំរាមធ្វើមហាបាតុកម្មដោយបក្សប្រឆាំង ព្រមទាំងសម្ពន្ធមិត្ត ដូចជា សហជីពលោក ជា មុន្នី និងសមាគមគ្រូបង្រៀនឯករាជ្យលោក រ៉ុង ឈុន ជាបន្តបន្ទាប់ ស្របពេលនឹងការធ្វើដំណើរចូលទីក្រុងរបស់អ្នកគាំទ្របក្សប្រឆាំងតាមបណ្តាខេត្តនានា, រដ្ឋាភិបាលក៏បញ្ឈប់សកម្មភាពប៉ុនប៉ងចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា។ នេះបញ្ជាក់ថា តាក់ទិចទម្លាយរឿងអាស្រូវអប្រសិទ្ធភាពដោយពុំអាចធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនឈប់គាំទ្រលោក កឹម សុខា បែរជាជំរុញឱ្យពួកគេធ្វើដំណើរចូលក្រុងមករារាំងការចាប់ខ្លួនលោកទៅវិញ។ សម្តីរបស់លោក ខៀវ សុភ័គ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃបានមានប្រសាសន៍ កាលពីដើមខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៦ ថា នគរបាលប្រហែលជាមិនអនុវត្តតាមដីកាចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា ឡើយ បើការអនុវត្តនេះអាចធ្វើឲ្យមានចលាចល, គាំទ្រទស្សៈដែលថា មកពីមានប្រតិកម្មពីសកម្មភាពខាងលើទាំងនេះទើបមានបញ្ជាឱ្យកងកម្លាំងបញ្ឈប់ការតាមចាប់ខ្លួន។ ទំនងមិនមែនជាការគាប់ចួនឡើយ ដែលរដ្ឋាភិបាលព្រួយខ្លាចពីចលាចល ចេញពីការអនុវត្តដីកាចាប់ខ្លួននេះ ត្បិតអីពួកគេដឹងថា ជាការរំលោភច្បាប់ រំលោភអភ័យឯកសិទ្ធិតំណាងរាស្ត្រ, រដ្ឋាភិបាលតែងចោទបាតុកម្មជាគ្រឿងបង្កចលាចល ករណីនេះបែរជាថាការអនុវត្តដីកាតុលាការនាំឱ្យកើតចលាចលទៅវិញ អ្វីកំណត់ថាបង្កចលាចលស្រេចតែនឹងមាត់អ្នកមានអំណាច។ មេរៀនពីបាតុកម្មឆ្នាំ២០១៣ បានធ្វើឱ្យគណបក្សប្រជាជនភ័យខ្លាចពីចលនាប្រជាជនឬបដិវត្តន៍ពណ៌ខ្លាំងណាស់ ទើបទាមទារឱ្យមានការសុំច្បាប់មុននឹងប្រមូលផ្តុំគ្នាពីអាជ្ញាធរ ទោះវាជាអ្វីដែលច្បាប់បាតុកម្មចែង ប៉ុន្តែទោះសុំឬមិនសុំ ក៏ពួកគេមិនដែលអនុញ្ញាត ដោយមិនសំអាងលើច្បាប់ដែលមិនបានហាមមិនឱ្យធ្វើបាតុកម្ម ហាក់ដូចមាត់អាជ្ញាធរគឺជាច្បាប់តែម្តង ច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញនិងច្បាប់កូដកម្មបាតុកម្មមានទាំងចែងធានាសិទ្ធិសេរីភាពជួបជុំគ្នាទៅទៀត។ ដូច្នេះ គេពិបាកជឿណាស់ថា បក្សប្រជាជនមិនបារម្ភពីការគំរាមធ្វើមហាបាតុកម្មក្នុងករណីមានការចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា បើពួកគេខ្លាចសូម្បីប្រជាជនប៉ុន្មាននាក់ជួបជុំគ្នា មិនអនុញ្ញាតផងនោះ។ យោលតាមនេះ សម្តីរបស់លោក ហ៊ុន សែន អស់ប៉ុន្មានអស់ទៅ គឺមិនគួរឱ្យជឿទេ បើការចាប់លោក កឹម សុខា អាចបំផ្ទុះជាចលនាប្រជាជន គឺពិតជាអាចធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន ព្រួយបារម្ភមិនហ៊ានប្រថុយ។
ប្រតិកម្មនឹងការគំរាមធ្វើបាតុកម្មរបស់បក្សប្រឆាំង, ក្នុងពិធីខួបលើកទី៦៥ឆ្នាំនៃការបង្កើតអគ្គនាយកដ្ឋានគយនិងរដ្ឋាករនៅរាជធានីភ្នំពេញ Top of FormBottom of Formថ្ងៃទី២៩ មិថុនា ២០១៦ លោក ហ៊ុន សែន បានបោះសម្តីធ្ងន់ៗទៅកាន់លោក កឹម សុខា ថា៖ «នែ អាអ្នកនៅក្នុងកន្លែងអាបួនជ្រុង, ចេញមុខ! ចេញមក! មិនទាន់ដល់ម៉ោងទេ លោកឯងថា លោក ហ៊ុន សែន ភ័យ, ភ័យខ្លាចចាញ់ឆ្នោត [តាមសារព័ត៌មានបរទេស រ៉យទ័រ ដែលលោក កឹម សុខា ថា ហ៊ុន សែន ខ្លាចចាញ់ឆ្នោត], តែខ្ញុំសូមផ្តាំទៅលោកឯង ជាប់គុក…ចេញអត់រួចទេ ប្រាប់ឱ្យហើយ អាគុក! កុំព្រហើនអ្ហា។…សូមអស់លោកទូតនានា ប្រាប់ឱ្យហើយណា រឿងបុគ្គលជាមួយនឹងច្បាប់ អត់មានមកញ៉េមញ៉ុមនោះ ខ្ញុំអត់មានទៅបក្សនយោបាយទេ។ ហើយរឿងនេះកំពុងដំណើរការតុលាការ នៅពេលក្រោយ បើសិនជាតុលាការបញ្ជា គឺប្រហែលជា…កម្លាំងគឺសុំប៉ុន្មានក៏ទប់វាមិនជាប់ដែរ បើគេចង់ចាប់នោះ។…គេមិនទាន់ដល់ម៉ោងធ្វើទេ បើគេដល់ម៉ោងធ្វើ គេធ្វើហើយ។…ខ្លួនឯងកំពុងឃុំខ្លួនឯងសោះហ្នឹង!…ក៏ប៉ុន្តែបើលោកមិនទៅរកគុក ក៏គុកទៅរកលោកដែរ។…អាម្សៀនេះកំពុងតែភ័យ មិនទាំងហ៊ានចេញចុះមកក្រោម ខ្លាចគេទៅចាប់ទៀត ហើយមកថាលោក ហ៊ុន សែន ភ័យ។ ហើយសូម្បីតែខ្ញុំក៏អត់មានសិទ្ធិលូកលាន់ទៅក្នុងបញ្ហាការងារតុលាការទេ…ប៉ុន្តែបើលោកឯងមិនចេញ ក៏គង់តែថ្ងៃណាមួយ គេយកចេញដែរ ហើយកុំគំរាមធ្វើបាតុកម្ម…បន្លាជួសបន្លានឹងអាចកើតមាន។…ប្រយត្នដល់ម៉ោង ស្រាប់តែតុលាការចេញបញ្ជា ដល់ម៉ោងទៅ ហ៊ុន សែន បញ្ជាខ្លួនឯងអ្ហាស ព្រោះអាហ្នឹងតុលាការបញ្ជា ដូច្នេះកម្លាំងចល័តរហ័សចូលផ្លុក អត់មានលោកឯងអីទាន់ទេ។ អាហ្នឹងគេវៃខ្នោះអ្ហាស!…បើគង់តែគេឃុំខ្លួនឯងដដែល ឱ្យនៅហ្នឹងសិនទៅ ព្រោះអាបទល្មើសហ្នឹង…ក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌ…គេចែងច្បាស់ណាស់ បទល្មើស…ពី១ខែទៅ៦ខែ មិនត្រូវបានឃុំខ្លួនទេ ក៏ប៉ុន្តែខ្លួនឯងទៅស្តាប់អាណានោះ ទៅឃុំខ្លួនឯងលេងទៅ។» មិនមែនតែលោក កឹម សុខា ទេ ដែលរងការគំរាមនាកាលណោះ, បណ្ដាអង្គទូតបរទេសនានា ដែលបានចុះសួរសុខទុក្ខលោក កឹម សុខា ដូចជា សហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុប បារាំង និងកាណាដា, ក៏ដោយទៅជាមួយដែរ ដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីចាត់ទុកទង្វើនេះថាជាការស្តាប់តែម្ខាង និងអាចនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់ទំនាក់ទំនងកម្ពុជានឹងប្រទេសទាំងនោះ។
សម្តីគ្រោតគ្រាតនៅកំលុងព្រឹត្តិការណ៍ប៉ុនប៉ងចាប់ខ្លួននេះ ពិតជាខុសស្រឡះពីសម្តីក្នុងខ្សែអាត់ដែលលោក ហ៊ុន សែន ត្រូវការលួងលោមប្រើសម្តីល្អដាក់លោក កឹម សុខា ថារាប់ជាដៃគូនិងអាចធ្វើការជាមួយគ្នាបាន។ អះអាងថាមិនអាចលូកលាន់ក្នុងកិច្ចការតុលាការ ប៉ុន្តែលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីខ្លួនឯងបានគំរាមចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា ទាំងតុលាការមិនទាន់ចេញបញ្ជាឱ្យចាប់ផង ទាំងលោកខ្លួនឯងលើកឡើងពីក្រមព្រហ្មទណ្ឌថាបទល្មើសរបស់លោក កឹម សុខា មិនត្រូវបានឃុំខ្លួន តែលោកខ្លួនឯងទើបតែគំរាមដាក់ខ្នោះលោក កឹម សុខា ផ្ទុយពីច្បាប់ដែលខ្លួនបានលើកឡើង នៅក្នុងសន្ទរកថាដដែលនេះ, ហើយមែនទែនទៅការថ្លែងរបស់លោកគឺជាការលូកដៃក្នុងដំណើរការរួចស្រេចទៅហើយ, ឌឺលោក កឹម សុខា ថាឃុំខ្លួនឯងឥតអំពើ ប៉ុន្តែគឺលោក ហ៊ុន សែន ដែលជាអ្នកញ៉ាំងឱ្យលោក កឹម សុខា ទាល់ច្រករហូតដល់ឃុំខ្លួនឯងដូច្នេះ ដើម្បីចៀសវាងការចាប់ខ្លួន, ទាំងអស់នេះបញ្ជាក់ដដែលជាដដែលថា បញ្ជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីធំជាងច្បាប់និងតុលាការទៅទៀត, លោកជាដើមចមនៃអ្វីដែលកើតឡើងទៅលើខ្លួនលោក កឹម សុខា។
ចំណែកឯហេតុផលពន្យល់ពីការកែប្រែរបៀបនិយាយរបស់សម្តេចពីការគំរាមចាប់ខ្លួននិងការលួងលោមថា មិនចង់ចាប់ គឺថា ពីមុន លោកបានប្រើមធ្យោបាយក្តៅ ចង់ចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា, ក្រោយពើបប្រទះនឹងឧបសគ្គ លោកបែរមករកមធ្យោបាយត្រជាក់វិញ សន្ទនាបញ្ឆោត ដើម្បីដោះដូរលក្ខខណ្ឌគ្នា ដូច្នេះហើយទើបសម្តេចព្យាយាមធ្វើឱ្យលោក កឹម សុខា ជឿថា លោកគ្មានបំណងចង់ចាប់លោក កឹម សុខា, ព្យាយាមពន្យល់ ក៏ព្រោះតែលោកដឹងថា កឹម សុខា នៅតែជឿថា លោក ហ៊ុន សែន នៅតែចង់ចាប់ខ្លួនលោក។
អំណះអំណាងថា រដ្ឋាភិបាលមិនចង់ចាប់ទេ ព្រោះបើចង់មែន, កម្លាំងប្រជាជននៅទីស្នាក់ការបក្សប៉ុណ្ណឹងមិនអាចទប់ជាប់ទេ, ជាការពិត ប្រជាជនប៉ុណ្ណឹងមិនអាចការពារលោក កឹម សុខា បានឡើយ ប៉ុន្តែថាតើមានអ្វីកើតឡើងក្រោយពីចាប់លោក កឹម សុខា។ ប្រាកដទេថាចំនួនអ្នកធ្វើបាតុកម្មទាមទារឱ្យដោះលែងលោក កឹម សុខា មានចំនួនតែប៉ុណ្ណឹង មិនកើនឡើង? អ្នកដែលគាំទ្របក្សប្រឆាំងមិនមែនតិចតួចដូចអាណត្តិមុនៗទេ ចំនួនអ្នកចូលរួមអតិបរមាក្នុងបាតុកម្មកាលពីឆ្នាំ២០១៣ មានរហូតដល់ប្រមាណ ១សែននាក់។ រដ្ឋាភិបាលបានព្យាយាមធ្វើកំណែទម្រង់និងដាក់គោលនយោបាយគាំពាជាច្រើន ក្រោយបាតុកម្មឆ្នាំ២០១៣ ដើម្បីសម្រន់កំហឹងមហាជនក្រោយបាតុកម្ម ការចម្លងគោលនយោបាយបក្សប្រឆាំងដែលទទួលគាំទ្រមួយផ្នែកព្រោះគោលនយោបាយនេះ។ វាមិនទំនងទេ បើពួកគេហ៊ានប្រថុយប្រឈមនឹងកម្លាំងមហាជនម្តងទៀត ដើម្បីចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា ស្របពេលដែលពួកគេប្រឹងប្រែងបញ្ចៀសលទ្ធភាពនេះ មិនចង់ឱ្យកំហឹងប្រជាជនផ្ទុះជាកម្លាំងបាតុកម្ម។
ជារួម ហេតុផលនិងភស្តុតាងទាំងនេះបញ្ជាក់ថា មានលទ្ធភាពចង់ចាប់ខ្ពស់ជាងមិនចង់ចាប់ យ៉ាងហោចណាស់ យើងអាចសន្និដ្ឋានថា ព្រឹត្តិការណ៍នៅថ្ងៃទី២៦ ឧសភា ពិតជាបំណងចង់ចាប់ ទោះមិនអាចប្រាកដ ១០០% ក៏ដោយ ឬមានការកែប្រែការសម្រេចចិត្តនៅក្រោយមកក៏ដោយ។
ការសន្និដ្ឋានទៅលើខ្លឹមសារខ្សែអាត់វិញ គេពិបាកជឿសម្តីទាំងអស់របស់លោក ហ៊ុន សែន ណាស់ ទោះបីលោកខ្លួនឯងទទួលស្គាល់ថាជាសំឡេងរបស់លោក ១០០% ហើយសន្ទនាតាមទូរសព្ទនេះអាចជាការពិតកើតឡើងមែនទែនក៏ដោយ ក៏ពុំមែនមានន័យថា គ្មានពាក្យកុហកនៅក្នុងសំឡេងពិតទាំងអស់នោះដែរ ត្បិតអីមានពាក្យសម្តីជាច្រើនមានខ្លឹមសារផ្ទុយពីសកម្មភាពរបស់លោក ផ្ទុយសូម្បីតែនឹងសម្តីរបស់លោកខ្លួនឯងនៅក្នុងខ្សែអាត់ដដែលនេះ។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីកុហកលោក កឹម សុខា មិនចម្លែកទេ, សំខាន់ត្រង់ថាតើលោក កឹម សុខា ជឿប៉ុន្មានភាគរយ។
ការលួចស្តាប់ថតទុកនិងទម្លាយខ្សែអាត់ជាតាក់ទិចយកប្រៀបគូប្រជែងដោយដឹងពីសត្រូវដោយមិនឱ្យសត្រូវដឹងថាខ្លួនដឹង ដែលគណបក្សប្រជាជនមិនដែលមិនឱ្យតម្លៃ។ ការបង្កប់រនុកក្នុងដើម្បីលួចថតសំឡេង ធ្លាប់បានជួយវែកមុខអ្នកនៅពីក្រោយការប៉ុនប៉ងធ្វើឃាតបរាជ័យទៅលើលោក ហ៊ុន សែន នៅថ្ងៃទី២៤ កញ្ញា ១៩៩៨ ដោយគ្រាប់រ៉ុក្កែត បេ-៤០។ ក្នុងស្នាដៃ ‘សាក្សីប្រវត្តិសាស្ត្រ’ លោក Benny Vidyono បានរៀបរាប់៖ លោក អ៊ុង ផន រដ្ឋមន្ត្រីក្នុងជួរគណរដ្ឋមន្ត្រីមកពីគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ដែលជាជនបង្កប់និងជាអ្នកបង្កជម្លោះ បានថតជាសំឡេងនូវការសន្ទនាតាមទូរសព្ទជាមួយនឹងទ្រង់ សិរីវុឌ្ឍ ទៅលើរឿងចោទប្រកាន់អំពីរឿងពុករលួយក្នុងការធ្វើលិខិតឆ្លងដែន ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងទ្រង់ សិរីវុឌ្ឍ និងលោក សម រង្ស៊ី។ និយាយឱ្យងាយយល់ទៅគឺថា ទ្រង់សិរីវុឌ្ឃនិងលោក សម រង្ស៊ី បានទទួលលុយពីលោក ថូម៉ាស់ ដឺឡារុយ នៅក្នុងទីក្រុងឡុនដុន សម្រាប់កម្រៃនៃការធ្វើលិខិតឆ្លងដែនសញ្ញាតិកម្ពុជា។ ទ្រង់ សិរីវុឌ្ឍ បានបដិសេធតាមរយៈការនិយាយទូរសព្ទថា មិនបានធ្វើរឿងនេះទេ ហើយនេះជាការចោទប្រកាន់របស់លោក ហ៊ុន សែន ហើយចំពេលខឹងផង ក៏បានធ្លោយមាត់ថា គំរាមចង់សម្លាប់លោក ហ៊ុន សែន តែម្តងទៅ។ បុគ្គលក្នុងជួរគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ដែលស្និទ្ធនឹងលោក អ៊ុង ផន បានផ្តល់កាសែតថតចម្លងសំឡេងនៃការសន្ទនាតាមទូរសព្ទនោះឱ្យទៅលោក ស ខេង។ នៅទីបំផុត លោក ហ៊ុន សែន បានទទួលកាសែតនេះ…។ […] នៅថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៨ ខែវិច្ឆិកា ទ្រង់រណឫទ្ធិ បានកោះអញ្ចើញអង្គទូតយ៉ាងប្រញាប់នៅក្នុងរាជដំណាក់របស់ទ្រង់ ដើម្បីផ្តល់ព័ត៌មានសម្ងាត់ត្រួសៗទៅលើព្រឹត្តិការណ៍ដែលបណ្តាលឱ្យមានការចាប់ខ្លួនទ្រង់ សិរីវុឌ្ឍ ដល់ផ្ទះបែបនេះ។…បន្ទាប់មក ទ្រង់ រណឫទ្ធិ បានចាក់នូវខ្សែអាត់ថតសំឡេងដែលមានរយៈពេលប្រហែលមួយម៉ោងកន្លះ ដែលបានចោទប្រកាន់ថាជាសំឡេងរបស់ព្រះអម្ចាស់ សិរីវុឌ្ឍ។ នៅក្នុងខ្សែអាត់ថតសំឡេងនោះបាននិយាយថា «ដូចដែលខ្ញុំបានប្រាប់ឯកឧត្តមរួចហើយថា ប្រសិនបើគាត់នៅតែបន្តជាមួយនឹងរឿងទាំងនេះទៀត ខ្ញុំនឹងបាញ់គាត់ចោល។ ខ្ញុំសូមរំឭកលោកឱ្យហើយ សូមផ្តាំទៅប្រាប់លោក ហ៊ុន សែន ឱ្យច្បាស់ថា ខ្ញុំមិនខ្លាចគាត់នោះទេ ប្រសិនបើគាត់ចង់ប្រើហិង្សា គាត់នឹងប្រាកដជាទទួលបានវា។ ខ្ញុំនិយាយយ៉ាងណាមុខជាធ្វើនោះមិនខាន។» […] ខ្សែអាត់ថតសំឡេងគ្រាន់តែចាក់ផ្សាយសំឡេងមនុស្សម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ ឯសំឡេងដៃគូសន្ទនាម្ខាងទៀតត្រូវបានគេលុបចោល។…បន្ទាប់មក យើងបានដឹងថា សំឡេងម្ខាងទៀតនោះជាសំឡេងរបស់លោក អ៊ុង ផន។
ការលួចស្តាប់ថតទុកសំឡេងសន្ទនារបស់អ្នកនយោបាយមានតាំងពីកាលណោះម្ល៉េះ មិនមែនទើបតែថ្មីៗទេ ហើយក៏ពុំមែនកើតឡើងតែទៅលើលោក កឹម សុខា និង សម រង្ស៊ី ដែរ។ ពិតមែនតែជាតាក់ទិចនយោបាយកខ្វក់ បើគេសម្លឹងមើលពីជ្រុងនយោបាយ, ប៉ុន្តែសម្រាប់ការសិក្សា វាមានតម្លៃជាភស្តុតាងដ៏កម្រ សំខាន់ដល់ថ្នាក់ត្រូវដកស្រង់ត្រង់ៗវែងៗ និងវិភាគលម្អិតច្រើនចំណុច ព្រោះតម្រុយគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក្នុងខ្សែអាត់នេះ បានជួយពង្រីកការវិភាគអ្នកនយោបាយពីឆាកខាងក្រោយ ដែលពួកគេចង់ឱ្យយើងបានទស្សនាតែនៅលើឆាកខាងមុខដែលពួកគេសម្តែងឱ្យយើងឃើញប៉ុណ្ណោះ។ គេមិនគួរយកការសិក្សាអំពីអ្នកនយោបាយ មកលាយឡំនឹងជំហរនយោបាយនោះទេ បានសេចក្តីថា ប្រាកដណាស់ អ្នកនយោបាយអាចថ្កោលទោសអំពីការលួចថតការសន្ទនាដោយខុសច្បាប់បាន, តែអ្នកសិក្សាវិញ ដោយជំហរអព្យាក្រឹត គួរតែអរគុណទំព័រ ‘សីហា’ ទៅវិញ ដែលទម្លាយវាសាធារណៈ ផ្តល់ជាសាក្ខីភាព ដែលអ្នកត្រូវបានគេថតសំឡេងមិនចង់ឱ្យសាធារណជនដឹង។
ដោយ ទេព រ៉ានិត