កាលពីថ្ងៃទី២ខែមីនា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានធ្វើសមាជវិសមញ្ញ ដោយជ្រើសរើសលោក កឹម សុខា ជាប្រធានស្តីទីឲ្យឡើងកាន់តំណែងជាប្រធានបក្សជំនួសលោក សម រង្ស៊ី និងបានជ្រើសរើសអនុប្រធាន៣រូបទៀត មានលោក ប៉ុល ហំម លោក អេង ឆៃអ៊ាង និងលោកស្រី មួរ សុខហួរ។
ប៉ុន្តែលិខិតចុះថ្ងៃទី២២ខែមីនា ដែលក្រសួងមហាផ្ទៃផ្ញើទៅទៅកាន់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានលើកឡើងថា សមាជនោះបានអនុវត្តផ្ទុយពីលក្ខន្តិកៈគណបក្ស ត្រង់ប្រការ៤៧។ ទោះជាយ៉ាងណា អនុប្រធានគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក អេង ឆៃអ៊ាង ធ្លាប់បានពន្យល់តាមបណ្តាញសង្គមថា សមាជគណបក្សមានពីរប្រភេទ គឺសមាជសមញ្ញនិងវិសមញ្ញ។ លោកថាសមាជសមញ្ញធ្វើ៥ឆ្នាំម្តង និងវិសមញ្ញធ្វើឡើងក្នុងករណីចំបាច់ តាមការស្នើសុំពីប្រធានគណបក្ស ឬពីសំឡេង២ភាគ៣នៃគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយគណបក្ស ឬ២ភាគ៣នៃគណៈកម្មការនាយក។
លោក អេង ឆៃអ៊ាង ឲ្យដឹងទៀតថា យោងតាមប្រកា២១នៃលក្ខន្តិកៈ គណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយគណបក្សបានកោះប្រជុំសមាជវិសាមញ្ញនៅថ្ងៃទី២ខែមីនា។ លោកបន្តថាសមាជនោះ មានការគាំទ្រដោយគណៈកម្មការនាយក ដោយសំឡេងលើសពី២ភាគ៣ ទើបសមាជបានពិនិត្យនិងអនុម័តធ្វើវិសោធនកម្មលក្ខន្តិកៈប្រការ៤៥និងប្រការ៤៧។
តើការមិនទទួលស្គាល់សមាជបក្សប្រឆាំងនេះជារឿងផ្លូវច្បាប់ឬជារឿងនយោបាយ?
លោក សម គន្ធាមី នាយកអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតមួយហៅកាត់ថា និចហ្វិច យល់ថា ការធ្វើសមាជរើសថ្នាក់ដឹកនាំថ្មីជំនួស លោក សម រង្ស៊ី គឺរឿងចាំបាច់មួយដែលត្រូវធ្វើហើយថា វាមិនខុសអ្វីនោះទេ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា «លក្ខន្តិកៈវាមិនអីទេ គេអាចវិសោធនកម្មបាន។ វា[មិន]មានអីខុសទេ។យើងគិតថាកាលៈទេសៈវាចាំបាច់ផង សម រង្ស៊ី លាលែងហើយអនុប្រធានត្រូវរៀបចំដើម្បីដំណើរការគណបក្សហើយ។សមាជវិសញ្ញហ្នឹងជាលក្ខណៈពិសេស។ ក្រសួងហ្នឹងគាត់ពិនិត្យសារឡើងវិញទៅ…»។
ភា្លមៗក្រោយពីក្រសួងមហាផ្ទៃចេញលិខិតមិនទទួលស្គាល់ថ្នាក់ដឹកនាំថ្មីគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ បានដាក់លិខិតសុំជួប លោក ស ខេង ដើម្បីពិភាក្សាពីបញ្ហានេះ។ ជាការឆ្លើយតបក្រសួងមហាផ្ទៃ ប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានថា ខ្លួននឹងចាត់តាំងមន្រ្តីជំនាញឲ្យជួបពិភាក្សាជាមួយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិពីបញ្ហានេះ។
មន្រ្តីច្បាប់និងអង្កេតនៃអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតមួយហៅកាត់ថាខុមហ្វ្រែល លោក យឿង សុធារ៉ា វិភាគថា ការបដិសេធរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃមិនទទួលស្គាល់ក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំថ្មីរបស់គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោកយល់ថា ជារឿងនយោបាយច្រើនជាងរឿងផ្លូវច្បាប់។
លោកយល់ថា «រឿងនយោបាយច្រើនជាងដោយសារតែមើលទៅបើសិនជាខុសលក្ខណៈផ្លូវច្បាប់ហ្នឹងវាមិនជាធ្ងន់ធ្ងរទេដោយសារតែលក្ខន្តិកៈគណបក្សវាគឺជាធម្មនុញ្ញជាច្បាប់កំពូលសម្រាប់គណបក្សទេ។ វាអត់មានអនុភាពស្មើនឹងច្បាប់រដ្ឋឬច្បាប់ដែលបង្កើតដោយរដ្ឋទេឬក៏ក្របខណ្ឌនៃច្បាប់ណាមួយ ឋានានុក្រមណាមួយនៃច្បាប់រដ្ឋវាអត់ស្មើទេលក្ខន្តិកៈហ្នឹង។ [បើ]គាត់បំពានលក្ខន្តកៈរបស់គាត់មានន័យថាឥទ្ធពលរបស់វាអានុភាពរបស់វាគ្រាន់តែប៉ះពាល់ក្នុងជួរគណបក្សទេ»។
លោកបន្តថា ក្រសួងមានតួនាទីសម្របសម្រួលឲ្យគណបក្សធ្វើអ្វីឲ្យស្របនឹងលក្ខខន្តិកៈដែលបានចែង។លោកថា «បើគាត់បំពានលក្ខន្តិកៈរបស់គាត់ណែនាំគាត់ឲ្យគាត់ធ្វើឲ្យត្រូវ។ ប្រហែលជាមានចែងខណាពិសេស ប្រកាណាពិសេសហើយអំពីការធ្វើសមាជមិនស្របពេលវេលា មុនអាណត្តិ ក្រោយអាណត្តិ វាជាករណីពិសេសរបស់គេហើយ។ ប្រសិនគាត់ធ្វើមិនត្រូវចឹងណែនាំគាត់ឲ្យធ្វើម្តងទៀតទៅ»។
ទោះជាយ៉ាងណាក្រសួងមហាផ្ទៃមិនបានបញ្ជាក់ថា គណបក្សប្រឆាំង គួរកែសម្រួលបែបណា ទើបអាចឲ្យក្រសួងសាមីមួយនេះ ផ្តល់សុពលភាពដល់ក្បាលម៉ាស៊ីដឹកថ្មីនោះទេ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ ឲ្យVODដឹងនៅថ្ងៃទី២៣មីនានេះថា លោកក៏មិនអាចបញ្ជាក់លើបញ្ហានេះបានដែរ ដោយថាទុកឲ្យបក្សប្រឆាំងជាអ្នកពិចារណាខ្លួនឯង។ប៉ុន្តែលោកថាបើបក្សប្រឆាំងយឺតយ៉ាវ កែសម្រួលបញ្ហានេះ លោកថាអាចប៉ះពាល់ដល់ការចុះបញ្ជីបេក្ខភាពក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់។
ការប្រោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី៤ខែមិថុនាឆ្នាំ២០១៧ពោលគឺនៅសល់មិនដល់ពីរខែទៀតទេ។
លោក យឿង សុធារ៉ា បានវិភាគជាទស្សនៈផ្ទាល់ខ្លួនថា គណបក្សប្រឆាំងនៅតែរងការគម្រាមកំហែងដោយយុទ្ធសាស្រ្តផ្សេងៗ ស្របពេលដែលលោក បានលើកយកការស្ទង់មតិរបស់អង្គការបរទេសមួយដែលថា «គណបក្សប្រឆាំងនឹងអាចឈ្នះអាសនៈយ៉ាងហោចណាស់ ៦០ភាគរយ។ ការសិក្សានេះធ្វើទៅលើឃុំប្រហែល១ពាន់ឃុំ នៅតាមខេត្ត។ ដូច្នេះលទ្ធផលនេះអាចជាឥទ្ធិពលមួយ»។
លោកបន្តថា «លទ្ធផលនេះប្រហែលអាចប្រែក្លាយជាការពិត ប្រសិនបើសាមគ្គីភាពផ្ទៃរបស់របស់គណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំនេះ នៅតែរក្សាភាពរឹងមាំរបស់ខ្លួនដដែល»។
លោក យឿង សុធារ៉ា កត់សំគាល់ថា លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ (តំណាងរាស្រ្ត) ឆ្នាំ២០១៣ ក្រោយបក្សសម រង្ស៊ី និងសិទ្ធិមនុស្សចាប់ដៃគ្នា បានធ្វើឲ្យមានមានការភ្ញាក់ផ្អើល ដោយក្នុងឃុំសង្កាត់នីមួយៗសំឡេងគណបក្សប្រឆាំងបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង។
លោកថា ទិដ្ឋភាពថ្មីមួយទៀតនៃនិន្នាការនេះ គឺ គណបក្សប្រឆាំងនេះមានលទ្ធផល អាចដាក់បេក្ខជនក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ គ្រប់ឃុំសង្កាត់ទូទាំងប្រទេស ដូចគណបក្សកាន់អំណាចដែរ។
លោកថា «កាលពីមុន ពលរដ្ឋជាច្រើនមិនហ៊ានឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនអោយបក្សប្រឆាំងទេ ហើយសូម្បីតែលើកស្លាកសញ្ញាគណបក្សមុខផ្ទះ ឬតាមដងផ្លូវក្បែរមុខផ្ទះ ក៏ភ័យខ្លាចដេកមិនលក់ដែរ។ តែនិន្នការនេះ បានផ្លាស់ប្តូរម្តងបន្តិចហើយ»៕
