ខណៈដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដឹកនាំដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មិនបានបង្ហាញសញ្ញាណាមួយទទួលយកមតិយោបល់របស់សហគមន៍អន្តរជាតិជុំវិញដំណើរលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជានោះ ក្រុមប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យលោកខាងលិច បានបង្ហាញសញ្ញាមកថា ពួកគេបានដើរទៅមុខមួយជំហានទៀត ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
បន្ទាប់ពីប្រើប្រាស់ភាសាការទូតរួចរាល់ហើយ ដូចជាថ្កោលទោសកម្ពុជា សម្ដែងក្ដីបារម្ភ និងថ្លែងអំពាវនាវទៅដល់កម្ពុជាឲ្យផ្លាស់ប្ដូរជំហរងាកទៅរកគន្លងប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សវិញនោះ សហរដ្ឋអាមេរិក បានសម្រេចប្រើប្រាស់វិធានការខ្លះៗប្រឆាំងនឹងកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃទី០៦ ខែធ្នូកន្លងមក តាមរយៈការរឹតត្បិតទិដ្ឋាការចូលទឹកដីអាមេរិក សម្រាប់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់កម្ពុជា ព្រមទាំងសមាជិកក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេ ដែលអាមេរិកគិតថា បានចូលរួមចំណែកបំផ្លាញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
មិនមែនតែអាមេរិកទេដែលសម្រេចបោះជំហានទៅមុខបន្តិចនោះ សហភាពអឺរ៉ុបដែលមានសមាជិក ២៨ប្រទេសនោះ ក៏បានដើរមួយជំហានផងដែរ តាមរយៈសេចក្ដីសម្រេចរបស់សភាអឺរ៉ុបកាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែធ្នូកន្លងមកនេះ ឲ្យគណៈកម្មការអឺរ៉ុបសើរើការផ្ដល់ភាពអនុគ្រោះពន្ធសម្រាប់ទំនិញកម្ពុជា នៅក្រោមប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ «អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ» ឬហៅកាត់ថា EBA។
បន្ទាប់ពីអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប បានចាត់វិធានការខ្លះៗមកលើប្រទេសកម្ពុជា វាជំរុញឲ្យមានការចោទសួរថា
តើរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នឹងផ្លាស់ប្ដូរជំហររបស់ខ្លួនឬទេ?
ប្រសិនបើឲ្យព្យាករ គេពិបាកស្មានថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នឹងប្រកាន់យកជំហរយ៉ាងណានោះ។ ប៉ុន្តែ ចំណុចខ្លះៗនៃដំណើរវិវត្តន៍ជុំវិញបញ្ហានយោបាយនៅកម្ពុជា អាចជួយផ្ដល់ជាគំនិតខ្លះៗ ឲ្យឃើញថា លោក ហ៊ុន សែន និងរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក អាចនឹងឈានទៅដើរលើផ្លូវណាមួយ។
ផ្លូវទី១ អាចយល់បានថា លោក ហ៊ុន សែន និងគណបក្សកាន់អំណាចរបស់លោក នឹងបន្តប្រកាន់យកជំហរដដែល ដោយមិនខ្វាយខ្វល់ទៅនឹងមតិយោបល់អន្តរជាតិ ដែលចង់ឃើញកម្ពុជាវិលទៅដើរលើគន្លងប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សវិញនោះឡើយ។
ជំហរបែបនេះ ត្រូវបានគេមើលឃើញថា ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបន្តប្រកាន់យកបន្តទៀត តាមរយៈរបាយការណ៍មួយច្បាប់របស់រដ្ឋមន្ត្រីពាណិជ្ជកម្ម លោក ប៉ាន សូរស័ក្តិ ដែលបានផ្ញើទៅលោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី០៤ ខែធ្នូកន្លងមកនេះ។
ផ្អែកតាមរបាយការណ៍នោះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មិនខ្វាយខ្វល់ទៅនឹងការព្រមានផ្អាកការអនុគ្រោះពន្ធពីអាមេរិកនោះឡើយ នោះក៏ព្រោះតែទំនិញកម្ពុជានាំចូលទៅទីផ្សារអាមេរិក តម្រូវឲ្យបង់ពន្ធស្ទើគ្រប់ប្រភេទមានតម្លែជាង ៣០០លានដុល្លាររួចជាស្រេចទៅហើយ លើកលែងតែទំនិញសម្រាប់ការធ្វើដំណើរតែប៉ុណ្ណោះ ដែលលោក ប៉ាន សូរស័ក្តិ ប្រាប់ថា ទទួលបានការអនុគ្រោះពន្ធមានតម្លៃប្រហែល ១០លានដុល្លារ ប៉ុន្តែ លោកថា កម្ពុជាមានលទ្ធភាពបង់ពន្ធចំនួនប៉ុណ្ណេះ។
របាយការណ៍នោះ ក៏អាចឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញផងដែរថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអាចរក្សាជំហរបែបនេះដដែល បន្ទាប់ពីលោក ប៉ាន សូរស័ក្តិ បានផ្ដល់មតិទៅលោក ហ៊ុន សែន ឲ្យប្រើប្រាស់វិធីសាស្ត្រការទូតបញ្ចុះបញ្ចូលប្រទេសជាសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុប ដើម្បីទប់ស្កាត់កុំឲ្យបណ្ដាប្រទេសទាំងនោះផ្អាក ឬព្យូរការអនុគ្រោះពន្ធសម្រាប់ទំនិញកម្ពុជា។ ដូច្នេះ ការប្រកាន់ជំហរបែបនេះ ពឹងផ្អែកទាំងស្រុងទៅលើភាពប៉ិនប្រសព្វរបស់ប្រមុខការទូតកម្ពុជា លោក ប្រាក់ សុខុន ដើម្បីធានាបានថា ប្រទេសសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុបយល់ស្របនឹងជំហររបស់កម្ពុជា។
ត្រង់ចំណុចនេះ អ្នកស្រាវជ្រាវ និងវិភាគសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា លោកបណ្ឌិត គី សិរីវឌ្ឍន៍ យល់ថា កម្ពុជាអាចមានលទ្ធភាពបញ្ចុះបញ្ចូលប្រទេសសមាជិកអឺរ៉ុបឲ្យបន្តផ្ដល់ការអនុគ្រោះពន្ធគយសម្រាប់ទំនិញកម្ពុជា ដោយលោកផ្អែកទៅលើចំណុចខ្លាំងផ្នែកផលិតកម្ម កម្លាំងពលកម្ម និងតម្លៃពលកម្មក្នុងឧស្សាហកម្មកាត់ដេរកម្ពុជា បើប្រៀបធៀបនឹងបណ្ដាប្រទេសនាំចេញសម្លៀកបំពាក់ដទៃទៀតនៅក្នុងតំបន់។
អ្នកស្រាវជ្រាវសេដ្ឋកិច្ចរូបនេះ បន្ថែមថា ក្នុងករណីដែលចរចាមិនបានសម្រេច កម្ពុជាត្រូវបង្វែរទិសដៅទីផ្សារឡើងវិញ ប៉ុន្តែ ក្នុងរយៈពេលខ្លីរដ្ឋាភិបាលនឹងជួបបញ្ហាប្រឈមក្នុងការនាំចេញដែលធ្វើឲ្យកម្មករមួយចំនួនរងគ្រោះ។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកបណ្ឌិត គី សិរីវឌ្ឍន៍ មិនបានបញ្ជាក់ទេថា តើកម្ពុជាគួរតែស្វែងរកទីផ្សារណាទៀតនោះទេ ក្រៅពីបណ្ដាប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍នៅតំបន់អឺរ៉ុបនោះ។
ទោះជាយ៉ាងណា ការព្យាករមួយទៀតត្រូវបានរំពឹងទុកថា លោក ហ៊ុន សែន នឹងផ្លាស់ប្ដូរជំហររបស់លោក ដើម្បីបញ្ចៀសហានិភ័យផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ប្រសិនបើសហភាពអឺរ៉ុបសម្រេចផ្អាកការផ្ដល់ភាពអនុគ្រោះពន្ធសម្រាប់ទំនិញកម្ពុជាមែននោះ។
របាយការណ៍របស់អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ ហៅកាត់ថា ILO កាលពីខែមករាដើមឆ្នាំនេះ បានបង្ហាញថា វិស័យកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើង បានចូលរួមចំណែកដល់ទៅ ១១ភាគរយ ទៅក្នុងទំហំសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាទាំងមូល។ ផលិតផលសម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើង មានទំហំដល់ទៅ ៨០ភាគរយនៃទំនិញកម្ពុជាទាំងមូល ដែលត្រូវបាននាំចេញទៅបរទេស។ ជាងនេះទៅទៀត សហភាពអឺរ៉ុប គឺជាទីផ្សារធំបំផុតសម្រាប់កម្ពុជា ពោលគឺស្មើនឹង ៤៣ភាគរយ ខណៈដែលសហរដ្ឋអាមេរិកឈរនៅលំដាប់ទី២ ឬស្មើនឹង ២៩ភាគរយ នៃទីផ្សារផលិតផលកាត់ដេររបស់កម្ពុជាទាំងមូល។
របាយការណ៍លោក ប៉ាន សូរស័ក្តិ ដែលផ្ញើជូនលោក ហ៊ុន សែន កាលពីដើមខែនេះ បានឲ្យដឹងថា ទំនិញកម្ពុជានាំទៅទីផ្សារអឺរ៉ុប មានទំហំដល់ទៅ ៦ពាន់ ២៥៩លានដុល្លារ កាលពីឆ្នាំ២០១៦កន្លងមក ដោយបានកើនឡើងទ្វេដង បើធៀបទៅនឹងឆ្នាំ២០១២។
ក្រៅពីបង្ហាញទំហំទឹកប្រាក់នៃទំនិញកម្ពុជានាំចូលទៅអឺរ៉ុប លោក ប៉ាន សូរស័ក្តិ ក៏បានបង្ហាញទំហំទឹកប្រាក់ដែលកម្ពុជារួចផុតពីកាតព្វកិច្ចបង់ពន្ធដល់សហភាពអឺរ៉ុបផងដែរ និងបានស្នើទៅលោក ហ៊ុន សែន ឲ្យប្រើប្រាស់វិធីសាស្ត្រការទូតដើម្បីទប់ស្កាត់ការព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធណាមួយពីសំណាក់សហគមន៍អឺរ៉ុប។
ជារួមមក រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន ស្ថិតនៅលើផ្លូវដែលមានជម្រើសពីរ ទី១ គឺរក្សាជំហរសព្វថ្ងៃរបស់ខ្លួនដដែល ប៉ុន្តែ ត្រូវស្វែងរកទីផ្សារសម្រាប់ទំនិញកម្ពុជា ដើម្បីប៉ះប៉ូវត្រឡប់មកវិញ ប្រសិនបើការបញ្ចុះបញ្ចូលតាមវិធីការទូតបរាជ័យ ហើយសហភាពអឺរ៉ុបលុបចោលការផ្ដល់ភាពអនុគ្រោះពន្ធគយនោះ ឬទី២ ត្រូវផ្លាស់ប្ដូរជំហររបស់ខ្លួន ដោយងាកទៅដើរលើអ្វីដែលសហគមន៍អន្តរជាតិហៅថា គន្លងប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ដើម្បីរក្សាភាពអនុគ្រោះពន្ធផ្ដល់ដោយសហភាពអឺរ៉ុប៕
