លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាឲ្យសមាជិកសភានៃគណបក្សកាន់អំណាច ធ្វើវិសោធនកម្មម្តងទៀត ចំពោះច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ បន្ទាប់ពីច្បាប់នេះទើបតែបានធ្វើការកែប្រែដោយចម្រូង ចម្រាសកាលពីដើមឆ្នាំ២០១៧។
ការប្រកាសរបស់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងពិធីរំលឹកខួបអនុស្សាវរីយ៍ ៦៦ឆ្នាំ នៃការបង្កើតគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី២៨មិថុនា ត្រូវបាន លោក ហ៊ុន សែន សំដៅទៅរារាំងលោក សម រង្ស៊ី ដោយថាអតីតប្រធានគណបក្សប្រឆាំងរូបនេះ នៅតែចេញមុខធ្វើសកម្មភាពគាំទ្រគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ។
ការបញ្ជាឲ្យកែប្រែច្បាប់នេះជាថ្មីទៀតដោយ លោក ហ៊ុន សែន គឺតែពីរថ្ងៃបន្ទាប់ពី លោក សម រង្ស៊ី បានបង្ហោះវីដេអូនៅលើហ្វេសប៊ុករបស់ លោក រំលឹកឡើងវិញ ពីប្រវត្តិរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដោយថា បានកើតចេញពីគណបក្សកុម្មុយនីសឥណ្ឌូចិន ដឹកនាំដោយ ហូ ជីមិញ។ លោក សម រង្ស៊ី បានបកស្រាយនៅក្នុងវីដេអូនោះថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជាគណបក្ស«យួនបង្កើត» ដឹកនាំដោយ«យួនបង្កប់» និងធ្វើតាម«យួនបង្គាប់»។
លោក សម រង្ស៊ី ដែលបានប្រកាសលាលែងពីប្រធានគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ដោយសារតែច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយដែលត្រូវបានបក្សប្រជាជនកែប្រែនោះ បានអះអាងថា លោកនឹងវិលចូលកម្ពុជាវិញ ដើម្បីប្រកួតដណ្តើមតំណែងនាយករដ្ឋមន្រ្តីនៅឆ្នាំ២០១៨។
ជាការចំអក ភ្លាមៗនោះ លោក ហ៊ុន សែន បានប្រកាសឲ្យលុបបំរាមដែលហាមយន្តហោះដឹកនាំលោក សម រង្ស៊ី មកកម្ពុជា។តែលោក សម រង្ស៊ី បានដាក់លក្ខខណ្ឌឲ្យលោក ហ៊ុន សែន «បោះបង់ផែនការកំចាត់មនុស្ស១០០ទៅ២០០នាក់»ទើបលោកមកកម្ពុជាវិញ។
ជាមួយនឹងការបញ្ជាឲ្យកែប្រែច្បាប់ម្តងទៀត ប្រឆាំងនឹងការធ្វើសកម្មភាពនៅក្រៅប្រទេសរបស់អតីតមេបក្សប្រឆាំងនោះ លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានចំអកឲ្យលោក សម រង្ស៊ី វិលមក កម្ពុជាវិញឆាប់ដើម្បីចាប់ដាក់គុក។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ លោក ហ៊ុន សែន បានស្នើឲ្យតំណាងរាស្ត្ររបស់គណបក្សលោកកែច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយបន្ថែមទៀត ក្នុងន័យរុញច្រាន លោក សម រង្ស៊ី ឲ្យចេញឆ្ងាយពីគណបក្សប្រឆាំង។
លោកបណ្ឌិត ចាន់ វិបុល អ្នកឯកទេសខាងអភិបាលកិច្ច វិភាគថា បើតំណាងរាស្ត្របក្សកាន់អំណាចនាំគ្នាកែប្រែច្បាប់ដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មតែលើបុគ្គលអ្នកនយោបាយ ខណៈដែលបញ្ហាតម្រូវការរបស់ពលរដ្ឋមិនត្រូវបានដោះស្រាយនោះ លោកថា នឹងមិនចំណេញអ្វី ការបោះឆ្នោតខាងមុខឡើយ។«ធ្វើវិសោធនកម្មនេះបើនិយាយពីគោលការណ៍ច្បាប់វាអត់មានជំហរពិតប្រាកដសម្រាប់ប្រយោជន៍ជាតិ យើងគិតតែពីគណបក្សនយោបាយ យើងអត់ខ្វល់ពីជាតិឲ្យច្រើន។រដ្ឋសភាគួទុកពេលវេលាឲ្យបានច្រើនធ្វើកិច្ចទាក់ទងវិស័យកសិកម្មដែលពលរដ្ឋកំពុងប្រឈម បញ្ហាប្រជាធិបតេយ្យ[ត្រូវ]ពង្រីកឲ្យមានការចូលរួមចំណែកច្រើនក្នុងអភិបាលកិច្ចល្អ ជាជាងការរឹតបន្តឹង»។
ការប្រកាសកែច្បាប់ជាថ្មីទៀត ចំពោះច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយនេះ គឺធ្វើឡើងក្រោយពីលទ្ធផលបោះឆ្នោតឃុំ សង្កាត់បង្ហាញថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបួតបាត់មេឃុំ និងចៅសង្កាត់អស់ជាង៤០០នាក់ និងបាត់សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាជិត២០០០នាក់ទៀត។
គេនៅចាំបានថា មានច្បាប់ចំនួនពីរហើយដែលលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បញ្ជាឲ្យបង្កើតដោយប្រញាប់ប្រញាល់ដែលអ្នកវិភាគយល់ថាជាចេតនានយោបាយនោះ។ ច្បាប់ឯកព័ន្ធភាពត្រូវបានសមាជិកសភារបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាអនុម័ត នៅពេលសម្តេចក្រុមព្រះមានជម្លោះនយោបាយជាមួយលោក ហ៊ុន សែន។ ចំណែកច្បាប់ដាក់ទោសអ្នកមិនទទួលស្គាល់របបខ្មែរក្រហម ត្រូវបានតាក់តែងនិងអនុម័តឡើងតែប៉ុន្មានថ្ងៃ ដោយតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលអ្នកវិភាគមើលឃើញថា ជាចេតនាប្រឆាំងនឹងលោក កឹម សុខា បន្ទាប់ពីថ្លែងរិះគន់ទាក់ទងនឹងគុកទួលស្លែង។
ប៉ុន្តែច្បាប់ទាំងពីរនេះមិនត្រូវបានគេយកមកប្រើប្រាស់ជាទូទៅនោះទេ ក្រៅតែប្រើប្រាស់ប្រឆាំងនឹងសម្តេចក្រុមព្រះ និងលោក កឹម សុខា នោះ។ ដោយឡែក ការកែប្រែលើកទី១ កាលពីដើមឆ្នាំនេះ ទៅលើច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយនោះ មិនទាន់ត្រូវបានយកទៅដាក់ទណ្ឌលើអ្នកនយោបាយណាមួយបាននៅឡើយ ខណៈលោក សម រង្ស៊ី បានប្រកាសលាលែងប្រធានគណបក្សសង្រ្គោះជាតិបានមុនច្បាប់នេះចូលជាធរមាន។
លោកបណ្ឌិត ចាន់ វិបុល យល់ថា កាលណាតំណាងរាស្ត្រនាំគ្នាធ្វើច្បាប់សំដៅដាក់ទណ្ឌកម្មនណាមួយដោយច្បាប់នោះមិនបានបម្រើផលប្រយោជន៍ប្រជាជនទូទៅទេនោះ នឹងធ្វើឲ្យគណបក្សនេះកាន់តែធ្លាក់ចុះការគាំទ្រទៅទៀត។«បច្ចុប្បន្ននេះពលរដ្ឋយល់ច្បាស់ពីគុណភាពអ្នកនយោបាយ ចរិកអ្នកនយោបាយ អំពីប្រសិទ្ធភាពនៃការបំពេញ[ការងារ]របស់មន្រ្តីនយោបាយនៅគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់…។ប្រសិនបើរាល់ការធ្វើវិសោធនកម្មទាំងឡាយណាដែលមិនឆ្លើយតបនឹងសេចក្តីត្រូវការរបស់ពលរដ្ឋ …ខ្ញុំឃើញថាការធ្វើវិសោធនកម្មហ្នឹងមិនមានផលអីទេ»។
សាស្រ្តាចារ្យនយោបាយ លោក សូ ចន្ថា មានប្រសាសន៍ថា ប្រសិនបើការប៉ុនប៉ងនៃការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់នេះបានជោគជ័យ វាជាបន្ទុកមួយដែលធ្វើឲ្យលំហរសេរីភាពនយោបាយដែលការពារដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញត្រូវរឹតត្បឹតបន្ថែមទៀត «បក្សកាន់អំណាចគួរតែពិចារណាឡើងវិញ ដោយសារតែការធ្វើច្បាប់ទាំងអស់គួរតែពិនិត្យអំពីហានិភ័យនៃប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ចៀសជាងការដែលធ្វើដើម្បីតែហេតុផលនយោបាយ»។
ច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ ដែលបានអនុម័តកាលពីឆ្នាំ ១៩៩៧ ត្រូវបានស្នើធ្វើវិសោធនកម្មឡើងវិញម្តងហើយ ដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីចុងខែមករាឆ្នាំ២០១៧ និងត្រូវបានចូលជាធរមាន បន្ទាប់ពីបានចុះហត្ថលេខាកាលពីថ្ងៃទី៧ខែមីនាដោយលោក សាយ ឈុំ ប្រធានព្រឹទ្ធសភានិងជាប្រមុខរដ្ឋស្តីទី ជំនួសព្រះមហាក្សត្រ ដែលបានយាងទៅចិន។
ខ្លឹមសារសំខាន់ក្នុងសេចក្តីស្នើច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយនេះ គឺមិនអនុញ្ញាតិឲ្យប្រធាន ឬអនុប្រធានគណបក្សនយោបាយណា ដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ មានសិទ្ធិដឹកនាំបក្សបាននោះទេ។ លើសពីនេះទៀត បើប្រធាន អនុប្រធានបក្សណាមួយ បានប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌធ្ងន់ធ្ងរ ក្រសួងមហាផ្ទៃមានសិទ្ធិប្តឹងទៅតុលាការកំពូល ដើម្បីរំលាយបក្សនោះ។
ទាំងសហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ បានប្រតិកម្មជាបន្តបន្ទាប់ ដោយពួកគេបានរិះគន់ថាច្បាប់ថ្មីនេះថាបាន «ផ្តល់អំណាចដ៏លើសលប់ ដល់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការរំលាយគណបក្សណាមួយហើយឈានទៅរករបបឯកបក្ស»។
ក្រុមអ្នកវិភាគ និយាយថា ការដែលមេដឹកនាំគណបក្សកាន់អំណាចចង់កែច្បាប់នេះបន្ថែមទៀតអាចដោយសារតែការកែប្រែលើកមុន មិនទាន់ចំចំណុចដែលពួកគេចង់បាន ហើយមិនអាចដាក់ទណ្ឌកម្ម លោក សម រង្ស៊ី កើត ខណៈលោកនៅក្រៅប្រទេស។ប៉ុន្តែអ្វីដែលអ្នកវិភាគបារម្ភនៅពេលកែប្រែជាលើកទី២នេះ គឺអាចផ្តល់អំណាចថែមទៀតឲ្យរដ្ឋាភិបាល«ឈានទៅរំលាយគណបក្សប្រឆាំងក្រោមលេសថា លោក សម រង្ស៊ី នៅតែពាក់ព័ន្ធជាមួយគណបក្សសង្រ្កោះជាតិ»៕
