គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ដែលយើងហៅកាត់ថា គ.ជ.ប នោះ គ្រោងនឹងបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតដល់ទៅជាង ៩លាន ៤២ម៉ឺនសន្លឹក សម្រាប់បម្រើឲ្យការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់នាពេលខាងមុខ។ ចំនួននេះ ត្រូវបានគេកត់សម្គាល់ឃើញថា មានចំនួនលើសពីចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតពិតប្រាកដជាង ៧លាន ៨៦ម៉ឺននាក់ ពោលគឺច្រើនជាង ២០ភាគរយ។
អ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោក ហង្ស ពុទ្ធា កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែមេសាកន្លងមកថ្មីៗនេះ បានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានថា គ.ជ.ប គ្រោងចំណាយប្រាក់ជាង ២លានដុល្លារអាមេរិក សម្រាប់បោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតជាង ៩លាន ៤២ម៉ឺនសន្លឹកនោះ ដែលការបោះពុម្ពនឹងធ្វើឲ្យរួចរាល់នៅត្រឹមថ្ងៃទី២៣ ខែឧសភា ពោលគឺមុនការបោះឆ្នោតថ្ងៃទី០៤ ខែមិថុនាខាងមុខ។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា ដែលជាសមាជិកមួយរូបរបស់ គ.ជ.ប.ផងនោះ បានបញ្ជាក់ថា សន្លឹកឆ្នោតជាង ៩លាន ៤២ម៉ឺនសន្លឹកនោះ រួមបញ្ចូលទាំងសន្លឹកឆ្នោតបម្រុងទុកជាង ២០ភាគរយ។
បន្ទាប់ពី គ.ជ.ប សម្រេចបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតលើសលប់បែបនេះ វាបានជំរុញឲ្យមានការចោទសួរថា តើបញ្ហានេះបង្កឲ្យមានក្ដីបារម្ភអ្វីខ្លះសម្រាប់ដំណើរការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខ?
ក្រុមមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលធ្វើការងារពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា បានបង្ហាញក្ដីបារម្ភរបស់ពួកគេចំពោះការបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតបម្រុងដ៏ច្រើននេះ ហើយពួកគេក៏បានស្នើឲ្យស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោតពិចារណាផ្លាស់ប្ដូរត្រង់ចំណុចនេះផងដែរ។
នាយកអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតហៅកាត់ថា និកហ្វិច លោក សម គន្ធាមី មើលឃើញថា តួលេខសន្លឹកឆ្នោតបម្រុង មានទំហំធំជាងតម្រូវការជាក់ស្ដែងឆ្ងាយណាស់ ដោយលោកបានផ្ដល់ជាមតិថា គ.ជ.ប មិនគួរបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតបម្រុងក្នុងចំនួនច្រើនដល់ទៅជាង ២០ភាគរយបែបនេះនោះទេ។ លោកបានទាញឧទាហរណ៍ទៅរកប្រទេសមួយចំនួន ដែលលោកថា សន្លឹកឆ្នោតបម្រុងមត្រូវបានគេបោះពុម្ពមិនលើសពី ៥ភាគរយនៃចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតសរុបនោះឡើយ។
លោក សម គន្ធាមី មានប្រសាសន៍ថា៖ “បាទ! ជាការពិតហើយ គ.ជ.ប.ហ្នឹង កុម្ម៉ង់រោងពុម្ពហ្នឹង បោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោត បើគិតពីចំនួនសន្លឹកឆ្នោតបម្រុងហ្នឹង វាប្រមាណ ២០ភាគរយជាងហ្នឹងឯង។ ចំនួនសន្លឹកឆ្នោត [បម្រុង]នេះ វាហួសពីតម្រូវការចាំបាច់ឆ្ងាយណាស់។ បើខ្ញុំប្រៀបធៀបទៅនឹងប្រទេសមួយចំនួន គេបោះសន្លឹកឆ្នោតហ្នឹងចន្លោះពី ២ ទៅ ៥ភាគរយទេ សន្លឹកឆ្នោតបម្រុងហ្នឹងណា ហើយយើងដល់ប្រមាណ ២០ភាករយ។ វាច្រើនលើសលប់”។
អ្នកឃ្លាំមើលដំណើរការនៃការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជារូបនេះ បានផ្ដល់ជាមតិបន្ថែមទៀតថា ការបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតបម្រុងក្នុងចំនួនច្រើនបែបនេះ វាជះឥទ្ធិពល ឬក៏ជំរុញឲ្យមានមន្ទិលសង្ស័យទៅលើតម្លាភាពនៃការប្រើប្រាស់សន្លឹកឆ្នោត នៅក្នុងការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខ បើទោះបីជា គ.ជ.ប. មានយន្តការ និងនីតិវិធីគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីធានាតម្លាភាពនៃការបោះឆ្នោតក៏ដោយ។ ជាងនេះទៅទៀត លោកបានចាត់ទុកថា ជាការខ្ជះខ្ជាយថវិកាផងដែរ ដោយសារការបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតបម្រុងដ៏ច្រើនលើសលប់បែបនេះ។
អ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតរូបនេះ មានប្រសាសន៍បន្តថា៖ “វាពាក់ព័ន្ធនឹងតម្លាភាពនៃការប្រើប្រាស់សន្លឹកឆ្នោតផង កាលណាសន្លឹកឆ្នោតច្រើនពេក បោះពុម្ពបម្រុងច្រើនពេក វាពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រើប្រាស់សន្លឹកឆ្នោតហ្នឹង វាមិនមានតម្លាភាពច្បាស់លាស់ទេ។ ខ្ញុំចង់និយាយថា សន្លឹកឆ្នោតយកទៅប្រើដោយវិធីផ្សេងបាន ដូចជាបន្លំសន្លឹកឆ្នោតអីហ្នឹង វាអាចប្រើប្រាស់បាន ប៉ុន្តែ គ្រាន់តែនីតិវិធី យើងមានហើយ ប៉ុន្តែ មិនគួរបោះពុម្ពច្រើនអញ្ចឹងទេ វាពាក់ព័ន្ធនីតិវិធីប្រើប្រាស់សន្លឹកឆ្នោត។ ចំណុចទីបី គឺថវិកា មិនគួរចំណាយលើសន្លឹកឆ្នោតបម្រុងហ្នឹងច្រើនពេក វាអស់លុយច្រើនដែរ ការប្រើប្រាស់ហ្នឹងវាខ្ជះខ្ជាយ”។
ជុំការចំណាយថវិកាទៅលើការបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតបម្រុងនេះ នាយកប្រតិបត្តិការអង្គការខុមហ្វ្រែល លោក គល់ បញ្ញា ដែលបានធ្វើការងារខាងកិច្ចការបោះឆ្នោតរាប់ឆ្នាំមកហើយនោះ បានផ្ដល់ជាព័ត៌មានលម្អិតបន្ថែមទៀតថា គ.ជ.ប. នឹងចំណាយថវិកាចោល ៣០ម៉ឺនដុល្លារ ទៅលើសន្លឹកឆ្នោតបម្រុងនោះ។
លោក គល់ បញ្ញា មានប្រសាសន៍ថា៖ “វាច្រើនហួសពេកហើយ ច្រើនហួសពេកដែលអាចធ្វើឲ្យខ្ជះខ្ជាយថវិកាជាតិ ដើម្បីបន្ថែមលើសន្លឹកបម្រុងហ្នឹងរហូតទៅដល់ប្រហែលជា ៣០ម៉ឺនដុល្លារអាមេរិក ហើយវាអាចហានិភ័យខ្ពស់ដែរអំពីការប្រើប្រាស់មិនត្រឹមត្រូវនូវសន្លឹកឆ្នោតបម្រុងហ្នឹង ព្រោះវាលើសច្រើនពេក វាអាចថា វាជួបហានិភ័យដែរ បើសិនជាមានអ្នកចង់បន្លែបន្លំនៃការប្រើប្រាស់សន្លឹកឆ្នោតលើសហ្នឹង ហើយយើងមានការព្រួយបារម្ភពីបញ្ហាហ្នឹង ព្រោះវាលើសច្រើនពេក”។
ដោយយល់ថា ការបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតបម្រុងមានចំនួនច្រើនពេកនោះ លោក គល់ បញ្ញា បានលើកយកករណីនៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ដែលនៅទីនោះ សន្លឹកឆ្នោតបម្រុង មិនត្រូវបានបោះពុម្ពលើសពី ២ភាគរយនោះឡើយ។
ក្នុងនាមជាអ្នកធ្វើការងារបោះឆ្នោតអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយនោះ លោក គល់ បញ្ញា បានសង្កេតមើលទៅលើការបោះឆ្នោតមុនៗថា ចំនួនពលរដ្ឋដែលចេញទៅបោះឆ្នោតជាក់ស្ដែងនោះ មិនបានពេញលេញ ១០០ភាគរយនោះឡើយ ជាពិសេស ការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០១៣កន្លងមក ចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតជាក់ស្ដែង មានត្រឹមតែ ៦៩ភាគរយតែប៉ុណ្ណោះ។
លោក គល់ បញ្ញា មានប្រសាសន៍ថា៖ “វាមិនដែលទេ មានតែសម័យអ៊ុនតាក់មួយទេដែលយើងឃើញមានអ្នកមកបោះឆ្នោតហ្នឹងជាង ៩០ភាគរយ ហើយក្រោយមកទៀត យើងឃើញមានប្រហែលជា ៨០ភាគរយជាង ៧០ភាគរយ។ ចុងក្រោយនេះ យើងឃើញមានប្រហែល ៦៩ភាគរយ។ អញ្ចឹងទេ ជាទូទៅ ការបោះឆ្នោត វាមិនទៅដល់ ១០០ភាគរយទេអ្នកបានទៅបោះឆ្នោត។ គេបោះនៅស្រុកគេ បើតាមខ្ញុំដឹងពីអ្នកដែលគេធ្វើកិច្ចការងារសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតនៅប្រទេសមួយចំនួន ដូចនៅឥណ្ឌូនេស៊ី គេលើសតែ ២ភាគរយទេ គេឲ្យគោលការណ៍លើសតែ ២ភាគរយទេ គេមិនឲ្យលើសច្រើនទេ”។
បើតាមលោក គល់ បញ្ញា ចំនួនសន្លឹកឆ្នោតបម្រុងដ៏ច្រើនបែបនេះ គឺជាកេរដំណែលដែលត្រូវបានកំណត់ឡើងតាំង គ.ជ.ប. ចាស់ ហើយក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតកម្ពុជា ក៏បានផ្ដល់ជាមតិយោបល់ទៅ គ.ជ.ប. ឲ្យកែប្រែចំណុចនេះផងដែរ ប៉ុន្តែ លោកថា គ.ជ.ប. មិនបានកែប្រែចំណុចនេះនោះឡើយ ហើយផ្ទុយទៅវិញ នៅតែបន្តប្រើប្រាស់តាមនីតិវិធីចាស់ដដែលនៅត្រង់ចំណុចនេះ៕