ក្នុងទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានសកលឆ្នាំ២០១៧នេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានចេញលិខិតអបអរសារទរ បង្ហាញពីការខំប្រឹងប្រែងលើកកម្ពស់សិទ្ធិអ្នកសារព័ត៌មាន លាយឡំនិងការផ្តល់ដំបូន្មាន។
លិខិតនោះលើកឡើងថា ដោយមើលឃើញនូវភាពចាំបាច់ និងសារសំខាន់នៃការបញ្ចេញមតិនិងសេរីភាពសារព័ត៌មាន រាជរដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចលុបចោលទោសជាប់ពន្ធនាគារនៃបទបរិហាកេរ្តិ៍ពីក្រមព្រហ្មទណ្ឌ និងបានធានាថា គ្មានពលរដ្ឋណាម្នាក់ត្រូវជាប់ទោសដោយសារការបញ្ចេញមតិឡើយ។
លិខិតដដែល បានលើកឡើងទៀតថា តាមរយៈនៃការបើកទូលាយនេះ ជំរុញឲ្យមានអង្គភាពសារព័ត៌មានទាំងជាតិ និងអន្តរជាតិ ដែលមាននិន្នាការគាំទ្ររដ្ឋាភិបាល និងគាំទ្របក្សប្រឆាំងផង សរុប៥៣០អង្គភាព កំពុងផ្សព្វផ្សាយនៅម្ពុជា។
ប៉ុន្តែសារលិខិត របស់លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានក្រើនរំឭកឲ្យអ្នកសារព័ត៌មាន បន្តប្រកាន់ភ្ជាប់នូវក្រមសីលធម៌ និងវិជ្ជាជីវៈ ដោយថាដើម្បីជៀសវាង ការផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត បំប៉ោងសភាពការណ៍រុញច្រានស្ថានការនយោបាយប្រទេសធ្លាក់ក្នុងស្ថានការវឹកវ អស្ថេរភាពនយោបាយ មានជម្លោះប្រដាប់អាវុធជាដើម។
ប៉ុន្តែកន្លងទៅអ្នកសារព័ត៌មានដែលគាំទ្របក្សប្រឆាំងខ្លះ ត្រូវគេបាញ់សម្លាប់និងអ្នកសារព័ត៌មានដែលប្រកាន់វិជ្ជាជីវៈខ្លះទៀត ត្រូវអាជ្ញាធរវាយដំ ពេលចុះបំពេញការងារ។
កាលពីឆ្នាំ២០០៨ អ្នកសារព័ត៌មានមនសិការ លោក ឃឹម សំបូរ ដែលគេស្គាល់ថា មាននិន្នាការទៅរកបក្សប្រឆាំងនោះ ត្រូវបានគេបាញ់សម្លាប់នៅកណ្តាលទីក្រុង។ ជិត២០ឆ្នាំមកនេះ ឃាតកពិត អាជ្ញាធរមិនទាន់បានវែកមុខមកផ្តន្ទាទោសនៅឡើយទេ។
អតីតអ្នកយកព័ត៌មានVOD លោក ឡាយ សាមាន ក៏ត្រូវសន្តិសុខខណ្ឌដូចពេញព្រួតគ្នាវាយនឹងដំបង ឲ្យរងរបួសធ្ងន់ធ្ងរ បាក់ថ្ពាល់ខាងស្ដាំ ជាំក្បាល ភ្នែក ពេលចុះយកព័ត៌មានជិតទីលានប្រជាធិបតេយ្យ អំឡុងខែមេសាឆ្នាំ២០១៤។ បណ្តឹងស្វែងរកយុត្តិធម៌របស់អ្នកសារព័ត៌មានរូបនោះ ត្រូវសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ប្រកាសមិនចាត់ការ។
ថ្មីៗនេះទៀត តុលាការបានចេញដីកា បង្គាប់ឲ្យនាំខ្លួននាយករងវិទ្យុអាស៊ីសេរីផ្នែកភាសាខ្មែរ លោក ជុន ច័ន្ទបុត្រ ចូលមកតុលាការ ទាក់ទិននឹងសំណុំរឿង ដែលលោក ជុន ច័ន្ទបុត្រ ចូលពន្ធនាគារជាមួយមន្ត្រីបក្សប្រឆាំង កាលពីខែមុន ដើម្បីជួបអ្នកនយោបាយ និងអ្នកវិភាគ ដែលកំពុងឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារព្រៃស។
វិទ្យុអាស៊ីវសេរី និងVOD រួមទាំងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមួយចំនួនទៀត ត្រូវបានគេមើលឃើញថា ហ៊ានរិះគន់និងចាក់ផ្សាយពីភាពខ្វះចន្លោះ របស់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល។
តើការយាយីអ្នកសារព័ត៌មាន ដែលហ៊ានរិះគន់រដ្ឋាភិបាលនឹងប៉ះពាល់ដល់ការជំរុញអភិបាលកិច្ចទេ?
ករណីនេះ អ្នកធ្វើការផ្នែកសារព័ត៌មានយល់ឃើញផ្សេងៗគ្នា។ ប្រធានក្លឹមអ្នកកាសែតកម្ពុជា លោក ប៉ែន បូណា លើកឡើងថា អ្នកសារព័ត៌មានវិជ្ជាជីវៈ និងក្រមសីលធម៌ ពិតជាបានជួយជំរុញ តម្លាភាព ដល់ការអភិវឌ្ឍជាតិ។
ប៉ុន្តែលោក ប៉ែន បូណា យល់ថា អ្វីដែលបានកើតឡើងលើ លោក ឡាយ សាមាន និងលោក ជុន ច័ន្ទបុត្រ លោកថា ជាបទពិសោធន៍មួយ សម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន និងស្ថិតក្នុងការឃ្លាំមើលនៅឡើយ តែលោកថា ករណីនេះនឹងមិនធ្វើឲ្យអ្នកសារព័ត៌មានភ័យខ្លាច រហូតលែងហ៊ានសរសេរ រិះគន់ជំរុញឲ្យមានអភិបាលកិច្ចនោះទេ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំថាយើងមិនគួនឹងភ័យខ្លាចអីទេ ផ្ទុយទៅវិញយើងគួតែបន្តលើកកម្ពស់អាជីពវិជ្ជាជីវៈរបស់យើង ឲ្យបានកាន់តែខ្លាំងឡើងថែមទៀត ដើម្បីលើកតម្លៃពីវិជ្ជាជីវៈ របស់អ្នកសារព័ត៌មានឲ្យកាន់តែមានតម្លៃក្នុងសង្គម។ ដើម្បីឲ្យមានតម្លៃ យើងត្រូវចាប់ផ្តើមពីខ្លួនយើង អ្នកដែលមានវិជ្ជាជីវៈហ្នឹង យើងត្រូវធ្វើម៉េចខិតខំគោរពក្រមសីលធម៌ ហើយអនុវត្តវិជ្ជាជីវៈនឹងឲ្យបានល្អឲ្យយើងមានតម្លៃ ហើយបន្ទាប់មកទើបយើងអាចដាក់សម្ពាធ ហើយបន្ទាប់មកទើបធ្វើឲ្យសង្គមទទួលស្កាល់តម្លៃរបស់យើងតាមហ្នឹងដែរ»។
របាយការណ៍របស់អ្នករាយការណ៍គ្មានពំ្រដែនស្ដីពី «សន្ទស្សន៍សេរីភាពសារព័ត៌មាន» ចេញផ្សាយកាលពីចុងខែមេសាឆ្នាំ២០១៧ បានចាត់ថ្នាក់សេរីភាពសារព័ត៌មានរបស់កម្ពុជាថា កាន់ តែអាក្រក់ ដោយអង្គការនេះរកឃើញថា កម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះ៤ចំណាត់ថ្នាក់ ពីលេខ១២៨នៅឆ្នាំ២០១៦ មកលេខ១៣២នៅឆ្នាំ២០១៧។
នាយកវិទ្យាស្ថានកម្ពុជាសម្រាប់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវផ្នែកសារព័ត៌មាន លោក មឿន ឈានណារិទ្ធ លើកឡើងថា ការប្រើហិង្សាលើអ្នកយកព័ត៌មានVOD លោក ឡាយ សាមាន និងចំណាត់ការទៅលើនាយកវិទ្យុអាស៊ីសេរី លោក ជុន ច័ន្ទបុត្រ លោកថា ហាក់បានកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់ទៅលើកអ្នកសារព័ត៌មានដែលហ៊ាន សរសេររិះគន់ របស់រដ្ឋាភិបាល។
លោក មឿន ឈានណារិទ្ធ យល់ថា ករណីនេះ ជាការដាក់សម្ពាធមួយ ជំរុញឲ្យអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យផ្សេងទៀត ពិចារណាកាត់បន្ថយ សរសេរបែបជំរុញអភិបាលកិច្ច ដោយបារម្ភពីសុវត្ថិភាពផ្តាល់ខ្លួន។
លោកថា៖ «បើសិនជាអ្នកសារព័ត៌មានយើង គាត់មិនអាចដើរតួនាទីជាកញ្ចក់ឆ្លុះបញ្ចាំង មិនអាចដើរតួនាទីជាអ្នកបាញ់ភ្លើងហ្វាទៅទីងងឹត ដើម្បីតាមដាននូវការងាររបស់រដ្ឋាភិបាលទេ អញ្ចឹងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល និងបំពេញការងារមិនពេញលេញ ឬក៏ពេលខ្លះអាចរំលោភច្បាប់តែម្តង ដោយប្រព្រឹត្តអ្វីដែលមិនគាប់បី ដូចជាប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយជាដើម។ អាហ្នឹងជាផលអាក្រក់ កើតឡើងចំពោះរដ្ឋាភិបាលខ្លួនឯង»។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍនិងសន្តិភាព លោគ យង់ គិមអេង លើកឡើងដែថា សង្គមប្រជាធិបតេយ្យត្រូវការ អ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ ដើម្បីបានជួយបន្ទបញ្ហាពលរដ្ឋនៅថ្នាក់មូលដ្ឋានឲ្យរដ្ឋាភិបាលបានដឹង ស្វែងរកដំណោះស្រាយបន្ទាន់ផងដែរ។
លោក យង់ គិមអេង វិភាគថា បើអ្នកសារព័តមានត្រូវបានយាយីជាបន្តបន្ទាប់ លោកថា នឹងធ្វើឲ្យមន្ត្រីខិលខូចបន្តជិះសេះលែងដៃ លែងខ្វល់ពីការពង្រឹងអភិបាលកិច្ច ។
លោកថា៖ «កាលណាអ្នកកាសែតជួបការលំបាកកាន់តែខ្លាំង រដ្ឋាភិបាលខ្វះព័ត៌មាន។ កាលណារដ្ឋាភិបាលខ្វះព័ត៌មាន មន្ត្រីថ្នាក់ក្រោម កុហករដ្ឋាភិបាល ដល់រដ្ឋាភិបាលអត់ព័ត៌មានដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់ ធ្វើឲ្យប្រទេសជួបវិបត្តិ។អញ្ចឹងអ្នកសារព័ត៌មានដើរតួនាទីសំខាន់ណាស់បាទ»។
អ្នកស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍសង្គម លោកបណ្ឌិត មាស នី លើកឡើងប្រហាក់ប្រហែលដែរថា ក្នុងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ បើរដ្ឋាភិបាលមិនបានលើកទឹកចិត្តដល់អ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យទេ លោកថា រដ្ឋាភិបាលនិងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មួយចំនួន រស់នៅឡោមព័ទ្ធដោយព័ត៌មានភូតកុហក។
លោក មាស នី វិភាគថា បើរដ្ឋាភិបាល មិនទទួលបានព័ត៌មានពិត ពីមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោម របស់ខ្លួន លោកថា រដ្ឋាភិបាលអាចនឹងធ្វើការសម្រេចចិត្តខុស។
លោកថា៖ «ព័ត៌មានពិត ឬក៏គ្មានព័ត៌មានឯករាជ្យហ្នឹង គឺមន្ត្រីខិលខូច ឬមន្ត្រិថ្នាក់ក្រោមជាតិហ្នឹងអាចធ្វើអីតាមចិត្ត តាមខ្លួនឯងចង់ ដល់អញ្ចឹងទៅធ្វើខុសច្បាប់អត់មាននរណាស្រែក អត់មាននរណាដឹងឮ។ អញ្ចឹងបើយើងនិយាយពីអភិបាលកកិច្ចល្អ រដ្ឋាភិបាលអត់មានការទទួលបានព័ត៌មានត្រឡប់ណាមួយដែលជាការពិតទេ គឺទទួលបានតែការកុហកតគ្នា ដូចដែលយើងឃើញមកដល់ពេលនេះ។ ថ្ងៃក្រោយទៅបញ្ហាវាធ្លាក់មកលើ រដ្ឋាភិបាលទៅវិញទេ បើកាលណារដ្ឋាភិបាលមិនព្រមទទួលយកព័ត៌មានពិត ថ្ងៃក្រោយទៅដោះស្រាយបញ្ហាសង្គមអត់រួច បាត់បង់សន្លឹកឆ្នោតដដែលទេ»។
សរុបសេចក្តីទៅ ទាំងអ្នកធ្វើការផ្នែកសារព័ត៌មាន ទាំងអ្នកស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍសង្គម អះអាងប្រហាក់ប្រហែលគ្នាថា ការបាត់បង់អ្នកសារព័ត៌មានដែលមានវិជ្ជាជីវៈឬអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យពួកគេថា រដ្ឋាភិបាលនឹងមិនអាចជំរុញអភិបាលកិច្ចល្អបានទេ ក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យនោះ៕
