ក្រោយពីសហភាពអឺរុបគំរាមបង្កកការអនុគ្រោះពន្ធសម្រាប់ទំនិញនាំចូលពីកម្ពុជា ក្រុមសហជីព និងសមាគមរោងចក្ររោងចក្រកាត់ដេរ បានបង្ហាញការព្រួយរបារម្ភចំពោះការព្រមានបែបនេះ។
របាយការណ៍របស់ការិយាល័យស្ថិតិអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប បង្ហាញថា កម្ពុជាបាននាំផលិតផលកាត់ដេរមានតម្លៃជិត ៣ពាន់លានដុល្លារ ចូលទៅទីផ្សារអាមេរិក និងជិត ៥ពាន់លានដុល្លារ ចូលទៅទីផ្សារអឺរ៉ុប កាលពីឆ្នាំ២០១៦កន្លងមក។
ប៉ុន្តែ សហរដ្ឋអាមេរិក និងអឺរុប បានគំរាមបែបនេះ ក្រោយពីតុលាការកំពូលរបស់កម្ពុជា បានប្រកាសរំលាយអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងបន្តឃុំខ្លួនអតីតមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងលោក កឹម សុខា។
ជាការកត់សម្ពាល់ មិនមែនមានតែអាមេរិក និងសភាពអឺរុបទេ ដែលគំរាមរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពីការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច បើប្រទេសនេះមិនបើកលំហរប្រជាធិបតេយ្យ ដោយឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានចូលរួមប្រកួតការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០១៨ ឡើងវិញ ដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌នោះ។
ប៉ុន្តែ ជារឿយៗ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន តែងតែអះអាងថា សម្ពាធណាមួយរបស់ប្រទេសលោកសេរីពេលនេះ លោកថា មិនមែនជាការចង្អុលទិសឲ្យរដ្ឋាភិបាលសម្រេចចិត្តទេ។
ទំនងជាចរន្តបញ្ច្រាសទិសនៃការយល់ឃើញផ្សេងគ្នារវាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងសហគមន៍អន្តរជាតិ អំពីរបត់នយោបាយថ្មីនៅកម្ពុជានេះហើយ ទើបជំរុញឲ្យក្រុមសហជីព និងសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា បង្ហាញពីក្តីបាម្ភខ្លាចអាមេរិក និងអឺរុបបិទទីផ្សារសម្រាប់ផលិតផលកាត់ដេរ។
កាលពីសប្តាហ៍មុន សហជីពមួយក្រុមបានអំពាវនាវទៅសហគមន៍អឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក កុំដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ដោយថា បើមានការដាក់ទណ្ឌកម្មមែន ពលរដ្ឋស្លូតត្រង់ ជាអ្នករងគ្រោះ ក្លាយជាចំណាប់ខ្មាំងនយោបាយ ។
ក្រុមសហជីពអះអាងថា ពួកគេមានក្ដីបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ដោយថា ផលិតផលក្នុងវិស័យកាត់ដេរ និងវិស័យផ្សេងទៀត ប្រមាណ៨០ភាគរយ ត្រូវបាននាំចេញទៅកាន់ទីផ្សារអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយថា បើបិទច្រកទីផ្សារទាំង២នេះមែន នោះនឹងធ្វើប៉ះពាល់ជីវភាពកម្មករ ប្រមាណ៨០ម៉ឺននាក់ និងប៉ះពាល់ប្រយោលដល់ពលរដ្ឋជិត២លាននាក់ផ្សេងទៀត។
បន្ទាប់មក សមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា GMAC ក៏បានអំពាវនាវទៅ អ្នក បញ្ជាទិញ អន្តរជាតិទាំងអស់ ឲ្យបន្តគាំទ្រដល់កម្ពុជា និងរោងចក្រជាសមាជិក ។
GMACបានស្នើទៅអ្នកបញ្ជាទិញអន្តរជាតិ កុំឲ្យបកស្រាយស្ថានការណ៍នយោបាយបច្ចុប្បន្ន ទៅជាសកម្មភាពណាមួយ ដែលGMACថា នឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ជាអវិជ្ជមាន ដល់ផលិតកម្ម និងសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់នៃឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ដដែលបន្តថា និយោជក កម្មករទាំងអស់ ព្រមទាំងសហជីព កំពុងធ្វើការងារដូចធម្មតា និង ដោយសន្តិភាព ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់សេដ្ឋកិច្ចផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកគេ និងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ហើយការអភិវឌ្ឍនៃឧស្សាហកម្មរបស់កម្ពុជារហូតមកដល់ពេលនេះ បានយកប្រជាពលរដ្ឋរាប់លាននាកចេញពីភាពក្រីក្រ។
តើរដ្ឋាភិបាលគួរធ្វើដូចម៉េ្ដចកុំឲ្យវិស័យកាត់ដេរបារម្ភពីការបិទទីផ្សារនៅអឺរុប?
នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស លោក មឿន តុលា លើកឡើងថា ទីផ្សារនៅអាមេរិក និងអឺរុប លោកថា ពិតជាទីផ្សារដ៏សំខាន់មួយ ជួយដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងជាទីផ្សាការងាររបស់កម្មករនៅកម្ពុជា។
ប៉ុន្តែ លោក មឿន តុលា ថា ប្រទេសលោកសេរី តែងតែជំរុញឲ្យមានតម្លាភាព ទាំងផ្នែកធ្វើនយោបាយ ផ្នែកសេរីភាពបញ្ចេញមតិ របស់ពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិទាមទារលក្ខខណ្ឌការងាររវាងកម្មករ និងថៅកែរោងចក្រ។
លោកថា៖«ព្រោះធម្មតាទេ កាលណាសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់មនុស្សត្រូវបានគេរឹតត្បិត ដូចជាសេរីពបញ្ចេញមតិ សេរីភាពប្រមូលផ្តុំ សេរីភាពក្នុងការជួបជុំអី។ល។និង។ល។ហ្នឹង ។ សិទ្ធិសមាគមអីហ្នឹង ត្រូវបានរឹតត្បិត វាអត់បានឆ្លុះបញ្ចាំងថា កម្មករហ្នឹង មានអំណាចក្នុងការចរចារដោយភាពស្មោះត្រង់ ដោយស្មើមុខគ្នាទេ។ អញ្ចឹង ចង់មិនចង់ វាត្រូវតែប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិរបស់កម្មករដែរ គ្រាន់តែយូ និងឆាប់ទេ។ ហើយជាក់ស្តែងយើងឃើញថា មួយរយៈនៃការតម្លើងប្រាក់ឈ្នួលហ្នឹង មិនមែនកើតឡើងដោយសារតែអំណាចនៃការចរចាររបស់ភាគីសហជីព ជាមួយនិយោជកទេ។ ប៉ុន្តែ ការដំឡើងហ្នឹងចេញពីចេតនានយោបាយច្រើនជាង»។
លោក មឿន តុលា វិភាគថា អ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលអាចជួយវិស័យកាត់ដេរ កុំឲ្យភ័យក្លាចពីការបិទទីផ្សារនៅអាមេរិក និងសហភាពអឺរុបនេះ លោកថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវជំរុញយន្តការប្រជាធិបតេយ្យ ដ៏ពិតប្រាកដមួយដែលមានផ្តល់ជំនឿទុកចិត្តដល់សហគមន៍អន្តរជាតិ។
លោកថា៖ «អ្វីជាការព្រួយបារម្ភរបស់ជាតិ អន្តរជាតិ និងអ្នកបញ្ជាទិញនឹងគេចង់ឃើញកម្ពុជាងាកមកដើរលើគន្លងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ជាពិសេសខ្ញុំគិតថា គួតែលុបចោលនូវសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការកំពូល កាលពីថ្ងៃទី១៦ខែវិច្ឆិកា [រំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ] ហើយនិងធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់គណបក្សនយោបាយឡើងវិញ ដើម្បីកុំឲ្យវាមានការរំលាយគណបក្សនយោបាយហ្នឹងងាយពេក។
ព្រោះបើកាលណាយើងអត់ធ្វើអស់ហ្នឹងទេ យើងធ្វើឲ្យឫស្សគល់នៃប្រជាធិបតេយ្យដែលគេចំណាយលុយរាប់លានដុល្លារ រាប់ឆ្នាំមកហើយ តាំងពីឆ្នាំ១៩៩១មកគឺវាត្រូវសូន្យទៅវិញ។អញ្ចឹងខ្ញុំគិតជាវាជាប្រយោជន៍ជាតិយើងទេ មិនមែនប្រយោជន៍បរទេសទាំអស់ហ្នឹងទេ»។
អ្នកស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍសង្គម លោក បណ្ឌិត មាស នី វិភាគថា បញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច ត្រូវផ្សាភ្ជាប់ទៅនឹងបញ្ហានយោបាយ ដោយថាបើការសម្រេចចិត្តផ្នែកនយោបាយខុស អាចនឹងប៉ះពាល់ពាល់ដល់បញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច។លោកថា ដោយសាបញ្ហាសម្ពាធពីបរទេសចេញពីរឿងនយោបាយ លោកថាដំណោះស្រាយដែលមានប្រសិទ្ធិភាព ត្រូវចេញពីឆន្ទះរបស់អ្នកនយោបាយ។
លោកថា៖ «អញ្ចឹងគេទាមទារឲ្យវិស័យទាំងនយោបាយទាំងសេដ្ឋកិច្ចត្រូវដើរឲ្យត្រូវជើងគ្នា ។ហើយនៅស្រុកយើងនេះមានបញ្ហាដោយសារតែអ្នកនយោបាយ គាត់ចម្រេចចិត្តទៅ ដល់ឥឡូវអ្នកកាន់កាប់ខាងសេដ្ឋកិច្ចគាត់ទន្ទឹងថាវានឹងអាចប៉ះពាល់មកលើពួកគាត់។
ប៉ុន្តែ សម្រាប់ខ្ញុំការស្នើឲ្យគេកុំបញ្ឈប់ការទិញឬបង្កើនការបង់ពន្ធអីនេះ ជារឿងត្រឹមត្រូវហើយ ប៉ុន្តែខ្ញុំចង់ឃើញក្រុមអ្នកវិនិយោគទាំងអស់ហ្នឹងអាចធ្វើពាក្យមួយទៀតទៅរដ្ឋាភិបាលផងដែរទៅ ព្រោះគេខាងណោះ[អាមេរិក និងអ៊ឺរុប]គេចោទថារដ្ឋាភិបាលមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សអីហើយបានគេដាក់ទណ្ឌកម្មនោះ។
អញ្ចឹងជម្រើសមួយទៀតអាចនាំគ្នាធ្វើជាញត្តិដើម្បីទៅសុំធ្វើការពិចារណាឡើងវិញពីអ្នកនយោបាយ ពិសេសរដ្ឋាភិបាលហ្នឹង ដើម្បីឲ្យពិនិត្យរឿងហ្នឹងឡើងវិញ អាហ្នឹងវាលឿនផង ព្រោះអីយើងសុំទាំងក្រៅផង សុំទាំងក្នុងផង»។
បើតាមលោក មាស នី ដើម្បីជួយដល់វិស័យកាត់ដេរ កុំឲ្យពួកគេភ័យខ្លាច បាត់បង់ទីផ្សារ ក្នុងសង្វាក់ផលិតកម្មក របស់ពួកគេ រដ្ឋាភិបាលត្រូវធ្វើជាអាជ្ញាកណ្តាល មិនត្រូវធ្វើជាខ្នងបង្អែក គណបក្សណាមួយ ជំរុញឲ្យការសម្រេចចិត្តនោះ ភ្ជាប់ទៅនឹងការពង្រីកកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ពង្រីកទីផ្សារការងារ នៅក្នុងស្រុក មានប្រាក់ឈ្នួលសមរម្យ ដូចប្រទេសជិតខាង ។
លោកថា៖«នៅក្នុងប្រទេសណាក៏ដោយរដ្ឋាភិបាលត្រូវឈរនៅកណ្តាល ហើយអ្វីដែលជាទំនាស់កន្លងមកជាទំនាស់របស់គណបក្សកាន់អំណាច និងគណបក្សប្រឆាំង អញ្ចឹងបានខ្ញុំបាននិយាយកន្លងមក ក្រោយពីជម្លោះត្រូវបានបញ្ចប់ក្រោយពីរំលាយសង្គ្រោះជាតិមក អ្នកដែលត្រូវរងសម្ពាធនិងដោះស្រាយបញ្ហាធ្ងន់ៗបន្តបន្ទាប់គឺរដ្ឋាភិបាលជាអ្នករងទុក្ខក្នុងការដោះស្រាយរឿងហ្នឹងដដែល គណបក្សប្រជាជនគាត់ឈ្នះគាត់កំពុងសម្បាយចិត្តហើយ»។
សរុបជារួម អ្នកវិភាគថា ដើម្បីឲ្យវិស័យវាយនភណ្ឌកាត់ដេរ និងដេរស្បែកជើង ឈប់បារម្ភពីការបិទទីផ្សារនៅ ប្រទេសលោកសេរី រដ្ឋាភិបាលត្រូវបន្តពង្រឹងយន្តការប្រជាធិបតេយ្យ និងរៀបចំដំណើរការបោះឆ្នោតឲ្យប្រព្រឹត្តិទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ មានការទទួលស្កាល់ពីសហគមន៍អន្តរជាតិ។