រដ្ឋាភិបាល ចុងសប្តាហ៍មុន បានធ្វើសេចក្តីព្រាងច្បាប់វិសោធនកម្មលើមាត្រាមួយចំនួននៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ដាក់ទោសអ្នកប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រ។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ថ្មីនេះ បានចែងពីទោសទណ្ឌ ដាក់ពន្ធនាគារ ពី១ឆ្នាំដល់៥ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ ចន្លោះពី ២លាន ដល់៥០លានរៀល។
សេចក្តីព្រាងចែងថា«ការប្រមាថព្រះមហាក្សត្រនឹងត្រូវផ្តន្ទាទោសពី១ឆ្នាំ ទៅ០៥ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ២លានរៀល ទៅ១០លានរៀល។ចំពោះនីតីបុគ្គល ត្រូវបានផ្តនា្ទទោសពិន័យជាប្រាក់ ១០លានរៀល ទៅ៥០លានរៀល ព្រមទាំងទោសបន្ថែមមួយ ឬច្រើន ក្នុងករណីដែលតុលាការរកឃើញថា មានពិរុទ្ធភាពពាក់ព័ន្ទនឹងការប្រមាថចំពោះអង្គព្រះមហាក្សត្រ»។
សេចក្តីព្រាងនេះ មិនបានបញ្ជាក់ថា តើសកម្មភាពបែបណា ខ្លះដែលត្រូវចាត់ទុកថា ប្រមាថដល់អង្គព្រះមហាក្សត្រនោះទេ។ នៅក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌកាលពីឆ្នាំ២០១០ ក៏មិនបានចែងពីបទប្រមាថព្រះមហាក្សត្រទេ គឺមានចែងតែពីបទ រាជឃាតកម្ម ធ្វើទារុណកម្ម ឬ បទហិង្សាលើព្រះមហាក្សត្រជាដើម។
បើទោះបីជារដ្ឋាភិបាលអះអាងថា ការធ្វើច្បាប់នេះ ដើម្បីធានានឹងលើកស្ទួយព្រះចេស្តា អង្គព្រះមហាក្សត្រដែលជាព្រះប្រមុខរដ្ឋក៏ដោយ ប៉ុន្តែជាការកត់សំគាល់ សន្និសញ្ញាព្រំដែន និងច្បាប់ចម្រូងចម្រាសមួយចំនួន ដែលតំណាងរាស្ត្រ គណបក្សកាន់អំណាចបានអនុម័ត ទោះក្រោមសំឡេងរិះគន់ និងមានការជំទាស់ក្តី តែច្បាប់ទាំងនោះត្រូវបាន ឡាយព្រះហស្ត ដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់។
ដួចជាសន្ធិសញ្ញា (ព្រំដែនកម្ពុជា វៀតណាម)ឆ្នាំ២០០៥ឬហៅថាសន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែម។ ច្បាប់គ្រប់គ្រងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ច្បាប់សហជីព ច្បាប់ស្តីពីរៀបចំអង្គការតុលាកា។ លក្ខន្តិកៈចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា។ ការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម។
វិសោធនកម្មច្បាប់គណនយោបាយ និងច្បាប់មួយមួយចំនួនទៀត ដែលរដ្ឋាភិបាល យកមកចាត់វិធានការរំលាយ និងដកហូតអាសនៈ របស់គណបក្សប្រឆាំង ដែលមានអ្នកគាំទ្រជិតពាក់កណ្តាលប្រទេសជាដើម។
តើមានអ្វីនៅពីក្រោយការធ្វើច្បាប់ដាក់ទោសអ្នករិះគន់ព្រះមហាក្សត្រនេះ?
ប្រធានក្រុមអ្នកវិភាគវ័យក្មេងលោក ហង្ស វិទូ វិភាគថា ការប្រកាសធ្វើច្បាប់ការពារព្រះ មហាក្សត្រ ស្របពេលការបោះឆ្នោត ជិតមកដល់ ។លោកថា ចង់មិនចង់ ការធ្វើច្បាប់នេះ កំពុងទាក់ទាញប្រជាប្រិយ ភាពពីម្ចាស់ឆ្នោត តាមរយៈ ការពាររាជបល្ល័ង្ក ឬការពារកិត្តិយសព្រះមហាក្សត្រ។
ប៉ុន្តែលោក ហង្ស វិទូ វិភាគថា ការជួយការពារព្រះចេស្តាព្រះមហាក្សត្រពិតប្រាកដ គឺត្រូវ ធ្វើឲ្យសសរស្តុំ៣ របស់ជាតិ ឯករាជ្យពីគ្នា ។
លោកថា៖«យើងធ្វើយ៉ាងម៉េចឲ្យអំណាចនៃនីតិបញ្ញត្ត នីតិប្រតិបត្ត និងតុលាការ គាត់មានភាពឯករាជ្យនៅដាច់ពីគ្នាទៅ គឺព្រះមហាក្សត្រលោកមានអំណាចដោយអតនោម័តិមានន័យថា ការឡាយព្រហស្តលេខាធ្វើច្បាប់ណាមួយវាសមរម្យហើយវាបានបម្រើដល់ផលប្រយោជន៍ប្រទេសជាតិ។ នៅពេលដែលមានផលប្រយោជន៍ដល់ប្រទេសជាតិព្រះមហាក្រត្រលោកនឹងមានអំណាចហើយ ដោយយើងមិនចាំបង្កើតច្បាប់អីច្រើនជាការដាក់សម្ពាធទៅលើប្រជាពលរដ្ឋទេ»។
អ្នកវិភាគនយោបាយលោក បណ្ឌិត មាស នី វិភាគថា ការធ្វើច្បាប់នេះ ទំនងជាបក្សកាន់អំណាច ចង់ទប់ស្កាត់ កុំឲ្យការរិះគន់ព្រះមហាក្សត្រ កាន់តែកើនឡើង ដោយសារ តែរបត់នយោបាយ ដែលលោកថា បញ្ហាទាំងនេះរដ្ឋាភិបាល ហាក់មិនបានប្រគល់តួនាទីពេញលេញឲ្យអង្គព្រះមហាក្សត្រចេញអន្តរាគមន៍ស្វែងរកដំណោះស្រាយ ដើម្បីបង្រួបបង្រួមជាតិទេ។
លោកថា៖ «ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ វាហាក់ដូចជាចន្លោះប្រហោងមួយចំនួនក្នុងការផ្តល់លទ្ធភាពដល់ព្រះមហាក្សត្រដើម្បីបំពេញតួនាទីរបស់ព្រះអង្គ នៅក្នុងជម្លោះនយោបាយ។ អញ្ចឹងហើយបានមានការរិះគន់កើនច្រើនឡើងៗដល់ព្រះមហាក្សត្រ។ អញ្ចឹងបើមិនបង្កើតច្បាប់ហ្នឹងបានន័យថា កេរ្តិ៍ឈ្មោះហ្នឹងវានឹងត្រូវខូចដល់ព្រះមហាក្សត្រទៀត។ កិត្តិយសរបស់ព្រះមហាកក្សត្រសព្វថ្ងៃនេះមិនមែនអាស្រ័យលើការរិះគន់ របស់មហាជនទេ វាអាស្រ័យទៅលើរដ្ឋាភិបាលផងដែរ ថាតើរដ្ឋាភិបាល លោកបានផ្តល់កិត្តិយស និងតួនាទីគ្រប់គ្រាន់ជូនព្រះមហាក្សត្រដែឬអត់?»។
លោក មាស នី បានដាក់ជាសំនួរថា តើច្បាប់នេះ បានដាក់ទោសទណ្ឌដរដ្ឋាភិបាលយ៉ាងម៉េចដែរ បើរដ្ឋាភិបាលឆកល្វែង មិនបានផ្តល់តួនាទីពេញលេញ ដល់អង្គព្រះមហាក្សត្រ ក្នុងការចេញព្រះរាជអន្តរាគមន៍ ដើម្បីផ្សះផ្សារជាតិ ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះ។
លោកថា៖ «យើងក៏ត្រូវគិតផងដែរថា ចុះបើយើងមិនបានប្រគល់នូវតួនាទីរបស់ព្រះមហាក្សត្រដើម្បីបំពេញ ដូចនូវអ្វីដែលបានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ អាហ្នឹងជាការមើលងាយដល់ព្រះមហាក្សត្រដែរឬអត់។ បាទ ត្រង់ហ្នឹងដែលខ្ញុំគិតថា តើច្បាប់មើលទៅលើរឿងនឹងដែរ ឬទេ? ឬក៏គេមើលតែទៅលើអ្នករិះគន់ដែលគ្រាន់តែប្រើសម្តីផ្សេងៗ ក៏ប៉ុន្តែបើស្ថាប័នរដ្ឋទាំងមូលមិនបានផ្តល់នូវតួនាទីគ្រប់គ្រាន់ដល់ព្រះមហាក្សត្រ ថាតើអាហ្នឹងជាការម៉ាក់ងាយ ឬក៏អត់ ហើយវាមានទោសឬអត់?»។
កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៧ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងមន្ត្រីរបស់លោក ប្តឹងអតីតឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក លឺ ឡាយស្រេង ថាប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រ ទាក់ទិនការឡាយ របស់ព្រះអង្គទៅច្បាប់ចំនួន៤ដែលបើផ្លូវឲ្យ តុលាការកំពូលអាចរំលាយ និងរឹបអូសយកអាសនៈ ទៅចែកគណបក្សដទៃដែលមិនជាប់ឆ្នោតបាន។ទីបំផុត លោក លឺឡាយស្រេង ត្រូវបានតុលាការផ្តន្ទាទោស តាមបណ្តឹង របស់លោក ហ៊ុន សែន។
មេធាវីលោក សុក សំអឿន គាំទ្រ ពន្យល់ថា ការមានច្បាប់ដាក់ទោសអ្នកប្រមាថព្រះមហាកលោកថាជារឿងត្រឹមត្រូវ កុំឲ្យតែច្បាប់នោះចែងដាក់ទោសដល់សេរីភាពបញ្ចេញមតិ។
លោកថា៖ «បើរិះគន់ព្រះករុណាថាធ្វើអញ្ចឹងព្រះអង្គអត់ត្រូវទេ សុំព្រះអង្គធ្វើដូចនេះអាហ្នឹងមិនមែនប្រមាថអីណា ប៉ុន្តែបើយើងជេរប្រមាថថាស្តេចនេះ ស្តេចនោះអាហ្នឹងបានជាប្រមាថខ្ញុំយល់អញ្ចឹង ហើយយើងជារាស្ត្រខ្មែរ យើងគួរមានច្បាប់ហ្នឹងអត់ ព្រោះធម្មនុញ្ញនិយាយថាព្រះមហាក្សត្រមិនអាចប៉ះពាល់បាន»។
ជំពួកទី២នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា «ព្រះមហាក្សត្រមិនអាចនរណារំលោភបំពានបានឡើយ។ ព្រះមហាក្សត្រ ព្រះអង្គជានិមិត្តរូបនៃឯកភាពជាតិ។ ព្រះមហាក្សត្រ ទ្រង់ជាអ្នកធានាឯករាជ្យជាតិអធិបតេយ្យ និងបូរភាពទឹកដីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ទ្រង់ជាអ្នកធានាការគោរពសិទ្ធិ និងសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនិងការគោរពសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ។ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់មានតួនាទីខ្ពស់ខ្ពស់ជាអាជ្ញាកណ្តាល ដើម្បីធានាការប្រព្រឹត្តទៅនៃអំណាចសាធារណៈឲ្យមានភាពទៀងទាត់»។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន ក៏ធ្លាប់ទទួលរងការរិះគន់ដែរពីការប្រមាថដល់អង្គព្រះមហាក្សត្រគឺ កាលពីឆ្នាំ២០០៥ លោកបានគំរាមរំលាយរបបរាជានិយម ហើយដាក់ជំនួសមកវិញនូវរបបសាធារណរដ្ឋ បើព្រះមហាក្សត្រសម្ដេចព្រះនរោត្តម សីហមុនី មិនព្រមឡាយព្រះហស្តលេខាលើសន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែមស្ដីពីព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម។
បើតាមអ្នកវិភាគ ការធ្វើច្បាប់នេះ បានចូលរួមការពារព្រះចេស្តាអង្គព្រះមហាក្សត្រមួយផ្នែក តែថាមួយផ្នែកធំ បក្សកាន់អំណាច បានទាញយកប្រជាប្រិយភាព តាមរូបភាពគាំទ្ររាជបល្ល័ង្ក និងទប់ស្កាត់កុំឲ្យមានការរិះគន់ស្ថាប័នព្រះមហាក្សត្រកាន់តែខ្លាំង ទាក់ទិននឹងការឡាយព្រះហស្តលេខា លើច្បាប់បើកផ្លូវឲ្យរំលាយ និងរឹបអូសយកអាសនៈរបស់គណបក្សប្រឆាំង ដែលមានអ្នកគាំទ្រប្រមាណជា៣លាននាក់នោះ៕