ពេលគណបក្សកាន់អំណាច កំពុងជំរុញយន្តការចង់រំលាយគណបក្សប្រឆាំងនោះ ចម្ងល់ជាច្រើនត្រូវ បានគេចោទសួរថា តើកម្ពុជា នៅបន្តដើរលើគន្លងប្រជាធិបតេយ្យទៀត ឬវិលទៅដឹកនាំបែបផ្តាច់ការដូចរបបមុនៗ?
សហភាពអន្តរសភា (IPU) ដែលមានសមាជិក១៧៣ប្រទេស បានចោទសួរតំណាងកម្ពុជា ថាតើប្រទេសអ្នក នៅបន្តដឹកនាំតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញសេរីពហុបក្សឬក៏យ៉ាងណា?
សំនួរនេះ ទំនងជាសំដៅដល់សេចក្តីស្នើកែច្បាប់ចំនួន៤ ដែលតំណាងរាស្ត្របក្សកាន់អំណាច បានអនុម័តថ្មីៗនេះ ដែលទំនងនឹងបើកផ្លូវឲ្យរឹបអូសអាសនៈរបស់គណបក្សប្រឆាំងទាំង៥៥ ក្នុងសភា ខណៈការបោះឆ្នោតជាតិជិតមកដល់។
ក្រសួងមហាផ្ទៃឯណោះវិញ ក៏បានដាក់ពាក្យបណ្តឹង ទៅតុលាការកំពូល ដោយស្នើសុំឲ្យរំលាយគណបក្សប្រឆាំង ដោយសំអាងលើការចោទប្រកាន់មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងលោក កឹម សុខា។
លោក កឹម សុខា ត្រូវសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនទាំងមានអភ័យឯកសិទ្ធិសភា កាលពីយប់រំលងអាធ្រាន ថ្ងៃទី៣ កញ្ញា ដោយយោងទៅលើខ្សែវីដេអូមួយ ដែលលោកបានថ្លែងសារនយោបាយ នៅក្រៅប្រទេស អំឡុងឆ្នាំ២០១៣។
ចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាលនេះ មិនមែនមានតែមជ្ឈដ្ឋាននៅក្នុងស្រុកទេ ដែលបានចោទសួរពីបញ្ហាមិនប្រក្រតីនេះ សូម្បីតែតំណាងអ្នករាយការពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា សហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរុប បារាំង អាល្លឺម៉ង់ និងបណ្តាប្រទេសលោកសេរីមួយចំនួនទៀត ចាត់ទុកចំណាត់ការនោះ ថាជាការគំរាមកំហែងផ្នែកនយោបាយ និងអំពាវនាវឲ្យដោះលែង លោក កឹម សុខា។
ប្រទេសស៊ុយអ៊ែត ដែលធ្លាប់ផ្តល់ជំនួយច្រើនរយលានដុល្លារដល់កម្ពុជា ក៏បានព្រមានដែរថា ខ្លួននឹងពិចារណា ពីទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយកម្ពុជា បើការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស នៅតែមានរូបភាពអាក្រក់ និងបក្សប្រឆាំងត្រូវគេរំលាយមែននោះ។
តើប្រតិកម្មទាំងនេះ មានឥទ្ធិពលដល់ដំណោះស្រាយនយោបាយនៅកម្ពុជាទេ?
នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស លោក មឿន តុលា លើកឡើងថា កំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា ក្នុងវិស័យកាត់ដេរ លោកថា ស្ទើរ៨០ភាគរយ ពឹងលើទីផ្សារអាមេរិក សហភាពអឺរុប និងបណ្តាប្រទេសលោកសេរីមួយចំនួនទៀត។
លោក មឿន តុលា វិភាគថា ចង់មិនចង់ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មិនអាចងាកចេញពីគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ ហើយបណ្តាលឲ្យសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនដាំក្បាលចុះនោះទេ។
លោកថា៖ «អញ្ចឹង បើស៊ុយអ៊ែតគេសើរើសកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកិច្ច នៅស្រុកខ្មែរ វាធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរ ដល់វិស័យកាត់ដេរ ហ្នឹងឯង បើវិស័យកាត់ដេរ ប៉ះពាល់ហើយ សេដ្ឋកិច្ចខ្មែរ យើង នឹងវាអាចនឹងដាំក្បាលចុះហើយ ប្រសិនបើរឿងហ្នឹង វាកើតឡើងអញ្ចឹងមែន។ អញ្ចឹង ជារួមសម្ពាធអន្តរជាតិ នៅតែមាន ហើយអន្តរជាតិទាំងអស់ហ្នឹង នៅតែមានកាតព្វកិច្ចមួយ ក្នុងការធានាថា ប្រទេសកម្ពុជាហ្នឹង ដើរលើគន្លងប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស »។
លោក មឿន តុលា លើកឡើងទៀតថា កាតព្វកិច្ចមួយទៀតដែល រដ្ឋាភិបាល មិនអាចគេចចេញពីការជំរុញ របស់សហគមន៍អន្តរជាតិនោះ គឺ កតិការសញ្ញាអន្តរជាតិ ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិនយោបាយ រួមទាំង ស្មារតីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ។
លោកថា៖ «ដោយសារកម្ពុជា ជាសមាជិករបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដោយសារកម្ពុជាជាប់កាតព្វកិច្ចច្រើន ជាមួយលិខិតតូបករណ៍ ដែលខ្លួនបានចុះហត្ថលេខាយកមកអនុវត្តហ្នឹង ជាពិសេសប្រទេសទាំង១៨ដែលបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ដែលធានាថា ជួយឲ្យកម្ពុជាឲ្យមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ ជួយឲ្យកម្ពុជា មានការអភិវឌ្ឍមួយ ប្រកបដោយចីរភាព ហើយបានប្រយោជន៍ទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។ អញ្ចឹងទៅ ឆ្លងតាមចំនុចអស់ហ្នឹង កម្ពុជា ត្រូវតែប្រាកដថា ខ្លួនឯងដើរលើគន្លងមួយដែលបានដាក់ក្នុងធម្មនុញ្ញហ្នឹង គឺរបបសេរីពហុបក្ស»។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា លើកឡើងប្រហាក់ប្រហែលដែរថា បើទោះបីជាពេលនេះ រដ្ឋាភិបាល មានទំនាក់ទំនងល្អ ជាមួយមហាអំណាចក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែលោក វិភាគថា ពេលនេះ កម្ពុជាមិនទាន់អាចដកខ្លួនពីមហាអំណាចលោកសេរីបានទេ ។
លោកថា៖ «កត្តាអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចជាតិ យើងត្រូវការចំាបាច់ ប្រទេសអាមេរិក និងសហគមន៍អឺរុប ។ ចិនកន្លែងនេះ អត់អាចជួយកម្ពុជាយើង ឲ្យស្ទុះឡើងបានទេ ដោយសារតែយើង លើកតែផលិតផលវាយនភណ្ឌ ខោអាវ មួកអីហ្នឹង នាំទៅទីផ្សារអាមេរិក និងអឺរ៉ុប មិនមែននាំទៅទីផ្សារ ចិនទេ ចំនុចផ្សេងៗទៀតទីផ្សារចិន ការនាំទៅតិចដែរ មិនដូចទីផ្សារអឺរ៉ុបទេ»។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា វិភាគទៀតថា កុំថាឡើងដល់ទៅប្រទេសលោកសេរី ដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច ប្រសិនបើអាមេរិច បង្កកប្រាក់មន្ត្រីធំៗមួយចំនួន ដែលបានតម្កល់នៅធនាគារ លោកថា ពេលនេះ ក៏រដ្ឋាភិបាល ពិបាកដោះស្រាយដែរ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំលើកឧទាហរណ៍ ដូចជាការបង្កកប្រាក់ ដែលផ្ញើរនៅក្រៅប្រទេសរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំរបស់អ្នកកាន់អំណាច មិនឲ្យចរាចរណ៍ កាត់បន្ថយកូតា ឬបិទទំនិញទីផ្សារ ពីកម្ពុជា ទៅទីផ្សារអាមេរិក ទៅទីផ្សារអឺរុប ក៏វាប៉ះពាល់ដែរ»។
បើតាមលោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា ក្រោយពីកម្ពុជា បានបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិល ប្រទេសលោកសេរីទេ ដែលបានជួយយិតយោងកម្ពុជា ទាំងផ្នែកអភិវឌ្ឍជាតិ ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងលើកមុខមាត់កម្ពុជា នៅលើឆាកអន្តរជាតិ ដោយលោកថា មិនមែនប្រទេសចិនកុម្មុយនីស្តទេ។
ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកវិភាគខ្លះអះអាងថា អ្វីៗក៏អាចកើតឡើងបាន ដែរនៅកម្ពុជា ខណៈស្ថាប័នកំពូលធំពីរទៀតរបស់ជាតិ មានរដ្ឋសភា និងតុលាការ នៅទន់ជ្រាយនៅឡើយនោះ។
ប៉ុន្តែ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា វិភាគថា បើអ្នកនយោបាយខ្មែរ រុញស្ថានការនេះ ឲ្យដល់គោលដៅ ដូចដែលខ្លួនចង់បានមែន ហើយមិនខ្វល់ពីការជំរុញរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិនោះ លោកវិភាគថា អ្នកនយោបាយមួយក្រុមនឹងទទួលផល រីឯពលរដ្ឋ និងប្រទេសជាតិ ជាអ្នករងគ្រោះ។
លោកថា៖ «សហគមន៍អន្តរជាតិ គេនឹងមានវិធានការហើយ បើរដ្ឋាភិបាល មិនធ្វើនូវអ្វីដែលគេស្នើសុំនោះ ដោយគេមានវិធានការផ្សេងៗ ដាក់មកលើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងការពិចារណាទទួលយក ហើយបើមិនទទួលយក។ ហើយមិនទទួលយក ខ្ញុំគិតថា កម្ពុជាខាតប្រយោជន៍ច្រើនណាស់ ដូចអ្វី ដែលខ្ញុំលើកឡើង ការនាំចេញផលិតផលរបស់កម្ពុជា ការត្រូវការសហគមន៍អន្តរជាតិ។ ការជួយជ្រំជ្រែងកម្ពុជា ឲ្យនៅក្នុងឆាកអន្តរជាតិ វាត្រូវការ ចាំបាច់មិនអាចអត់ ប្រទេសទាំងនោះបានទេ»។
សរុបជារួម បើទោះបីអ្នកវិភាគថា សហគមន៍អន្តរជាតិ លោកសេរី មានឥទ្ធិពល អាចដាក់សម្ពាធលើរដ្ឋាភិបាលក៏ដោយ ប៉ុន្តែពួកគេ នៅតែដាក់ជាសំនួរថា តើដំណោះស្រាយនយោបាយ នៅពេលខាងមុខ អ្នកនយោបាយខ្មែរ នឹងតម្កល់ប្រយោជន៍ជាតិជាធំ ឬប្រយោជន៍ បក្ខពួកជាធំ៕
