កន្លងមកគេសង្កេតឃើញប្រទេសដែលតែងតែប្រកាន់យកលិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ហើយធ្វើឱ្យប្រទេសជាតិរបស់គេរីកចម្រើនរុងរឿងលួតលាស់ទៅមុខ និងប្រជាជនមានមោទនភាពផងនោះ គឺមានដូចជាប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក ចក្រភពអង់គ្លេស អូស្ត្រាលី ស្វីស ស៊ុយអែត បារាំង ន័រវែហ្វាំងឡង់ អាល្លឺម៉ង់ និងប្រទេសជាច្រើនទៀតនៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុបខាងលិច។
ដោយឡែកប្រទេសនៅអាស៊ីមួយចំនួនមានដូចជាប្រទេសជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង និងកោះតៃវ៉ាន់ជាដើម។ ប្រជាជននៃប្រទេសគេទាំងនោះ សមនឹងមានមោទនភាពជាប្រជាពលរដ្ឋនៃប្រទេសរបស់គេណាស់។
យ៉ាងណាមិញងាកមក ប្រទេសកម្ពុជាវិញជាងបីទសវត្សរ៍មកនេះ រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន តែងតែផ្សព្វផ្សាយ អួតអាងនិងទន្ទិញមិនដាច់ពីមាត់ប្រាប់គេឯងក្តែងៗ ថាប្រទេសកម្ពុជា និងរដ្ឋាភិបាលរបស់គាត់កំពុងប្រកាន់ខ្ជាប់នូវលិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្សយ៉ាងពេញទំហឹង ហើយប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា កំពុងតែពេញចិត្តពេញថ្លើមនឹងរបបដឹកនាំរបស់គាត់រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។
ដើម្បីឱ្យសមទៅនឹងការអួតអាង លោក ហ៊ុន សែន បានបង្គាប់បញ្ជាគេឯង ឱ្យហៅប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នថាជា «ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាអច្ឆរិយ» (The Kingdom of Wonder) ទៀតផង។
តើគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា (CPP) និងការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើអ្វីខ្លះ ក្នុងរយៈពេលជាងសាមសិបឆ្នាំមកនេះ? តើលោក ហ៊ុន សែន បានជ្រើសរើសយកយុទ្ធសាស្ត្រអ្វីខ្លះ ក្រោយការចាញ់ឆ្នោតយ៉ាងគំហុកនាឆ្នាំ២០១៣ កន្លងមក ខណៈពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាទំនងជាមិនពេញចិត្ត និងអស់ជំនឿទៅនឹងរបបដឹកនាំរបស់គាត់?
ប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើននៅតែមិនមានជំនឿលើលោក ហ៊ុន សែន និងបក្សរបស់គាត់ដោយហេតុថារូបភាពធ្វើល្អតិចតួចកន្លងមក វាប្រៀបបានទៅនឹង «យក្សប្រែក្រឡា» ធ្វើល្អតែមួយភ្លែតដើម្បីបំភ័នភ្នែកគេឯងតែប៉ុណ្ណោះតែតាមពិត (គឺផ្ទុយពីនេះ)។ ទង្វើរបស់រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ន ដែលកំពុងធ្វើមកលើប្រជាជនខ្លួនឯង ត្រូវបានមជ្ឈដ្ឋានទូទៅមើលឃើញថា បានស្តែងចេញយ៉ាងច្បាស់មិនអាចលាក់បាំងបាន ដូចជា ការមិនអើពើនិងការឈ្លានពានយកដីតាមបណ្តោយព្រំដែនពីសំណាក់ប្រទេសជិតខាង, ការបាត់បង់សម្បត្តិជាតិ, ធនធានធម្មជាតិ, ការរំលោភយកដីធ្លីពីប្រជាពលរដ្ឋស្លូតត្រង់, ការបណ្តេញប្រជាពលរដ្ឋចេញពីលំនៅឋានដោយបង្ខំ, ការបង្ក្រាបការប្រមូលផ្តុំដោយប្រជាពលរដ្ឋដោយសន្តិវិធីនិងសន្តិភាព, ការចាប់ដាក់គុកអ្នក ដែលហ៊ានតវ៉ា នឹងអំពើអយុត្តិធម៌ និងប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការ ដើម្បីដាក់សម្ពាធដល់ប្រជាពលរដ្ឋ និងអ្នកហ៊ានរិះគន់ដល់រដ្ឋាភិបាល។ល។
ភាពអសន្តិសុខក្នុងសង្គម និងប្រជាពលរដ្ឋកំពុងរស់ក្រោមភាពភ័យខ្លាច និងអត្រាអត់ការងារធ្វើនៃប្រជាពលរដ្ឋកើនឡើងយ៉ាងគំហុកពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ប្រាក់ចំណូលប្រជាជនទាប ធ្វើឱ្យប្រទេសជាតិកំពុងដើរថយក្រោយបើប្រៀបធៀបជាមួយប្រទេសជិតខាងនិងក្នុងតំបន់។ កសិករគ្មានទីផ្សារ អំពើពុករលួយដល់ឆ្អឹង បក្ខពួកនិយម ប្រជាពលរដ្ឋចំណាកស្រុកទៅរកការងារធ្វើនៅទីក្រុងកើនឡើងពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ និងប្រជាពលរដ្ឋរាប់លាននាក់ ចាកចេញពីស្រុកកំណើតទៅរកការងារធ្វើនៅប្រទេសជិតខាង និងក្នុងតំបន់។
ផ្ទុយទៅវិញ គ្រួសារលោក ហ៊ុន សែន និងបក្ខពួក ត្រូវបានអង្គការអន្តរជាតិមួយចំនួនចុះផ្សាយថា កំពុងគ្រប់គ្រងលើគំនរមាសប្រាក់ដ៏មហាសាល ដែលធ្វើឱ្យគាត់ទាល់តំរិះនឹងការធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋមានជំនឿលើរដ្ឋាភិបាលរបស់គាត់ ហើយធ្វើឱ្យគាត់ពិបាកធ្វើអំពើល្អ ដើម្បីទាក់ទាញសណ្តាណចិត្តពីប្រជាពលរដ្ឋណាស់។ កន្លងមកលោក ហ៊ុន សែន បានប្រើប្រាស់នូវយុទ្ធសាស្ត្រធ្វើឱ្យគេខ្លាចរហូតមក ហើយនៅឆ្នាំ២០១៣ រដ្ឋាភិបាលបានបង្ក្រាបយ៉ាងឃោរឃៅទៅលើកម្មករអ្នកតវ៉ាទាមទារដំឡើងប្រាក់ខែនិងក្រោយការចាញ់ឆ្នោតយ៉ាងគំហុកមកនោះ។ លោក ហ៊ុន សែន ទំនងជាយល់ថា មានតែអំពើហិង្សាទេ ដែលតែងតែនាំលោកឱ្យទទួលបានជោគជ័យក្នុងការកាន់អំណាចកន្លងមក។ ម្ប៉ាងវិញទៀតគាត់យល់ថា ការធ្វើល្អគាប់ចិត្តរាស្ត្រ វាពិតជាពិបាកធ្វើណាស់ ដូច្នេះមានតែ «ធ្វើអាក្រក់ទេងាយជាង» ការធ្វើឱ្យគេភ័យខ្លាច មិនចាំបាច់រៀបឬកពារច្រើនទេ គឺគ្រាន់តែប្រើយុទ្ធសាស្ត្រនិងធ្វើសកម្មភាពឱ្យប្រជាពលរដ្ឋភ័យខ្លាចនោះ ប្រជាពលរដ្ឋច្បាស់ជានឹងខ្លោបខ្លាចគាត់ហើយពេលនោះគាត់និងបក្ខពួកចង់ធ្វើអ្វីក៏បានដោយមិនមានអ្នកណាហ៊ានក្អក់ជាមួយគាត់ឡើយ។
ការជ្រើសរើសអំពើមិនល្អរបស់លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវបានអ្នកវិភាគ, បញ្ញាវន្តនានា, និងអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយអន្តរជាតិមួយចំនួន ប្រៀបប្រដូចទៅនឹងទង្វើដែលមេដឹកនាំផ្តាច់ការមួយចំនួននៅលើលោកនេះបានអនុវត្តកន្លងមក ហើយក៏នៅមានមេដឹកនាំមួយចំនួននៅបន្តកាន់អំណាចយូរ ដូចជាលោក ហ៊ុន សែន នៅឡើយដែរ។ ក្នុងនោះ មានដូចជាលោក ប្លាឌេមឿ ពូទីន (Vladimir Putin)ប្រធានាធិបតីនៃប្រទេសរុស្សីលោក រូប៉ើត ម៉ូកាប៉េ (Robert Mugabe) ប្រធានាធិបតីស៊ីមបាវ៉េ ដែលកាន់អំណាចតាំងពីឆ្នាំ១៩៨០ សូម្បីតែរូបគាត់មានអាយុ៩៣ឆ្នាំទៅហើយនោះ លោក បាសឿអាល់អាសាត (Bashar al-Assad) ប្រធានាធិបតីនៃប្រទេសស៊ីរីនិងអាកូនក្មេងមិនទាន់ជ្រុះពន្លៃពីក្បាល គឹម ជុងអ៊ុន (Kim Jong-un) ប្រធានាធិបតីនៃប្រទេសកូរ៉េខាងជើងជាដើម។
មេដឹកនាំផ្តាច់ការទាំងនោះ បាននិងកំពុងយកប្រជាជនខ្លួនឯងធ្វើជាសត្រូវ ជាទាសករ និងយកទ្រព្យសម្បត្តិជាតិសិ្ថតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់គ្រួសារខ្លួន។ ក៏ប៉ុន្តែកន្លងមកក៏មានជនផ្តាច់ការមួយចំនួនធំត្រូវបានប្រជាជនខ្លួនឯងទាញទម្លាក់ពីអំណាចយ៉ាងទាន់ហន់ផងដែរគឺមានដូចជាលោក សាដាម ហូសែន(Saddam Hussein) អតីតប្រធានាធិបតីប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ លោកបែន អាលី (Zine ElAbidine Ben Ali) អតីតប្រធានាធិបតីប្រទេសទុយនេស៊ី លោកកាដាហ្វី (Muammar Gaddafi) អតីតប្រធានាធិបតីប្រទេសលីប៊ីជាដើម។ ថ្មីៗនេះ នៅតំបន់អាហ្វ្រិក មេដឹកនាំផ្តាច់ការលោកយ៉ាហ៍យ៉ា យ៉ាម៉េហ (Yahja Jammeh) នៃប្រទេសកាបៀ ដែលគាត់បានកាន់អំណាចផ្តាច់ការតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៤មកនោះ ទីបំផុតក៏ត្រូវបានប្រជាជនរបស់ខ្លួនបោះឆ្នោតទម្លាក់ និងរត់ចោលប្រទេសដោយចោលលុយរាប់ពាន់លានដុល្លារទៅលាក់ខ្លួននៅក្រៅប្រទេសយ៉ាងផាស់ក្រញាំ។
ពួកផ្តាច់ការចង់បាននូវអ្វី ដែលគេចង់បានហើយអ្នកដទៃមិនត្រូវមាននូវអ្វីដែលអ្នកមានអំណាចមានឡើយ។ ដើម្បីបង្គ្រប់មហិចតារបស់គេ ពួកញៀននឹងអំណាចទាំងនោះមានតែបន្តការប្រើហិង្សាទេទើបគេទទួលបាននូវវត្ថុបំណងទាំងនោះបាន ឧទាហរណ៍ដូចជាអតីតស្តេចបារាំង ណាប៉ូលីអ៊ុង (Napolen ១៧៦៩-១៨២១) តាំងខ្លួនជាមហាអធិរាជ្យបារាំង គាត់បានបង្ករសង្គ្រាមកាប់សម្លាប់មនុស្សរាប់លាននាក់នៅតំបន់អឺរ៉ុបម្តងហើយម្តងទៀត។ ណាប៉ូលីអ៊ុងធ្លាប់ប្រាប់គេឯងថា «គាត់បានអំណាចដោយសារធ្វើសង្គ្រាមបង្ហូរឈាម» ដូច្នេះគាត់មិនអាចរស់ដោយមិនធ្វើសង្គ្រាមកាប់សម្លាប់មនុស្សដើម្បីរក្សាអំណាចបានទេ អញ្ចឹងហើយទើបគាត់តែងតែ បង្ករសង្គ្រាមម្តងហើយម្តងទៀត វាយវាតទីយកតំបន់អ៊ឺរ៉ុប។
នៅឆ្នាំ១៨១៥ គាត់បានបង្ករសង្គ្រាមកាប់សម្លាប់សារជាថ្មីក្រោយពេលវិលចូលកាន់អំណាចជាលើកទីពីរ ប៉ុន្តែទីបញ្ចប់ប្រទេសសម័្ពន្ធមិត្តដឹកនាំដោយចក្រភពអង់គ្លេសនាសម័យនោះ សម្រេចបញ្ចប់ជីវិតអំណាចយោធាឃោរឃៅរបស់ ណាប៉ូលីអ៊ុង ដោយបាននិរទេសរូបគាត់ឱ្យទៅរស់នៅលើកោះមួយដាច់ឆ្ងាយពីគេ ហើយណាប៉ូលីអ៊ុង ក៏បានស្លាប់នាពេលប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមកនៅលើកោះនោះទៅ។
ក្រោយមកគេសង្កេតឃើញមេដឹកនាំផ្តាច់ការដទៃទៀតដែលបានអនុវត្តយុទ្ធសាស្ត្រដូច ស្តេចណាប៉ូលីអ៊ុងដែរហើយក្នុងនោះមានលោកម៊ូសូលីនី (Benito Mussolini) អតីតអ្នកផ្តាក់ការអ៊ីតាលីឆ្នាំ១៩២២ដល់១៩៤៥ គាត់ក៏ជាមហាមិត្តចាក់ទឹកមិនលិចរបស់អាឌុលហ៍ ហ៊ីត្លេ នាសម័យសង្គ្រាមលោកឡើកទី២ផងដែរ។
អ្នកផ្តាច់ការអាល្លឺម៉ង់អាឌុលហ៍ ហ៊ីត្លេ (Adolf Hitler)១៩៣៣ ដល់១៩៤៥ មេដឹកនាំសង្គ្រាមលោកលើកទី២ បង្ករកាប់សម្លាប់មនុស្សរាប់រយលាននាក់នៅលើលោក និងក្រោយមកមានលោកប៉េនោសេ (Augusto Pinochet)១៩៧៣ ដល់១៩៩០ អ្នកកាន់អំណាចផ្តាច់ការនៃប្រទេសឈីលីជាដើម។
អ្នកញៀននឹងអំណាចហើយបានអ្វីៗ មកដោយសារអំណាចតាមរយៈអំពើហិង្សា ការកាប់សម្លាប់មនុស្ស (អំណាចដែលបានមកដោយហិង្សា) គឺអ្នកនោះមិននៅស្ងៀមឡើយ ដោយសារគេមានមោទនភាពក្អេងក្អាងតាមរយៈទេពកោលស្យរបស់គេក្នុងការប្រើប្រាស់ហិង្សាបានសម្រេច គេចង់ឃើញមនុស្សខាងក្រៅបន្តភាពភ័យខ្លាច តក់ស្លុតនឹងអំណាចរបស់គេ។ កន្លងមកមេដឹកនាំណា ដែលជ្រើសយកយុទ្ធសាស្ត្រគំរាមកំហែងហិង្សាព្រៃផ្សៃផ្តាច់ការ និងយកប្រជាពលរដ្ឋខ្លួនឯងធ្វើជាសត្រូវរដ្ឋាភិបាលមួយនោះ នឹងមានវាសនាមិនខុសអ្វីពីមេដឹកនាំផ្តាច់ការ ដូចដែលបានរៀបរាប់ខាងលើឡើយ ហើយទីបំផុតមេដឹកនាំផ្តាច់ការរូបនោះ និងបក្ខពួកទាំងអស់បានត្រឹមតែយកទៅជាមួយនូវខោមួយចង្កេះជាប់នឹងខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ ហើយកេរ្តិ៍ឈ្មោះដ៏អសោចជួជាតិចារក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្ររាប់ពាន់ឆ្នាំទៅមុខនឹងមិនអាចធ្វើឱ្យគេបំភ្លេចបានឡើយ។
ដោយ អ៊ំ សារី