ខណៈការបោះឆ្នោតជិតមកដល់ អតីតមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង ដែលកំពុងនិរទេសខ្លួន លោក សម រង្ស៊ី អំពាវនាវ រកសម្ពាធពីសហគមនអន្តរជាតិ ក្នុងន័យធានាដល់ភាពត្រឹមត្រូវនៃការបោះឆ្នោត ខណៈបក្សកាន់អំណាចកំពុងកែច្បាប់ថ្មីមួយ ដែលគេគិតថាជាគ្រោះថ្នាក់ដល់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
កាលថ្ងៃទី២មីនាម្សិលមិញ លោក សម រង្ស៊ី បានសរសេរលើទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់លោក ដោយអំពាវនាវឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិ ជួយជម្រុញឲ្យមានការបោះឆ្នោតត្រឹមត្រូវក្នុងប្រទេសកម្ពុជានៅឆ្នាំ២០១៧និងឆ្នាំ២០១៨។
បើតាមប្រតិទិន គ.ជ.ប ប្រទេសកម្ពុជានឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់នៅថ្ងៃទី៤ខែមិថុនាឆ្នាំ២០១៧ខាងមុខនេះ ពោលគឺនៅសល់ប្រមាណជាជិត៣ខែទៀតប៉ុណ្ណោះ។
លោក សម រង្ស៊ី បានស្នើឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិ ជួយការពារគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ឲ្យបានចូលរួមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោត ដោយតម្លាភាព ដោយអះអាងថា គណបក្សកាន់អំណាច «កំពុងតែរកលេសចង់រំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដើម្បីជៀសវាងការប្រកួតប្រជែង ដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌»។
ការអំពាវនាវរបស់អតីតមេបក្សប្រឆាំងរូបនេះ បានធ្វើឡើងក្រោយពីស្ថាប័នច្បាប់ ដែលមានតែតំណាងរាស្ត្របក្សកាន់អំណាច អនុម័តយល់ព្រមជាបន្តបន្ទាប់ ក្រោមសំឡេងរិះគន់ពីមជ្ឈដ្ឋានជាតិនិងអន្តរជាតិ ដូចជារដ្ឋសភា និងព្រឹទ្ធសភា។ ហើយពេលនេះ ច្បាប់ស្តីពីបក្សនយោបាយ ដ៏ចម្រូវសម្រាស់នេះ កំពុងស្ថិតនៅលើដៃក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញនៅឡើយ។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន បានច្រានចោលការលើកឡើងនេះ និងបានវាយបកវិញថា ការលើកឡើងរបស់លោក សម រង្ស៊ី គ្រាន់តែជាសំឡេងនៅក្រៅឆាក ដែលលោកថា គ្មានការចាប់អារម្មណ៍នោះទេ។
លោកថា៖ «កាលពីថ្ងៃទី២ យើងដឹងហើយថា សមាជវិសាមញ្ញរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានរៀបចំក្បាលម៉ាស៊ីន ប្រធាន អនុប្រធានរួចហើយ។ អញ្ចឹង សម រង្ស៊ី នេះ ប្រៀបដូចកប៉ាល់ចេញចោលហើយ។ វា អត់មានផ្លូវបកក្រោយបានទេ។ ទី២ ចំពោះការអំពាវនាវរបស់គាត់ ឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិជួយការពារគណបក្សគាត់ កុំឲ្យមានការរំលាយអី! ខ្ញុំយល់ថា វាមិនមែនជាកត្តាកំនត់ទេ។ កត្តាកំនត់ វាស្ថិតនៅលើការប្រព្រឹត្តរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក៏ដូចជាគណបក្សដទៃដែរ។ [កាលណា ] តែប្រព្រឹត្តផ្ទុយអំពីគោលការណ៍ច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ អាហ្នឹង ត្រូវទទួលខុសត្រូវ ចំពោះខ្លឹមសារច្បាប់ដែលយើងប្រព្រឹត្តផ្ទុយនឹងហើយ»។
ជាងនេះទៅទៀត លោកនយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្លាប់ព្រមានញឹកញាប់មិនឲ្យប្រទេសជាមិត្តអន្តរជាតិ លូកដៃចូលអន្តរាគមន៍បញ្ហាខ្វែងគំនិតគ្នា របស់អ្នកនយោបាយកម្ពុជា ដោយលោកអះអាងថា កិច្ចអន្តរាគមន៍ណាមួយពីសហគមន៍អន្តរជាតិ លោកថា ជាការជ្រៀតជ្រែកផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជា។
មាត្រា៣៨នៃច្បាប់ថ្មីនេះ បានផ្តល់អំណាចដល់ក្រួងមហាផ្ទៃនិងតុលាការកំពូល អាចផ្អាកឬរំលាយគណបក្សចោលបាន បើគណបក្សនោះ បានប្រព្រឹត្តកំហុសធ្ងន់ធ្ងដែលមានចែងក្នុងមាត្រា៦។
មាត្រា៦ចែងថា «គ្រប់គណបក្សនយោបាយ មិនត្រូវធ្វើសកម្មភាពណាមួយ ធ្វើឲ្យមានអបគមន៍ ដែលនាំឲ្យអន្តរាយដល់ឯកភាពជាតិ និងបូរណភាពទឹកដី។ ធ្វើវិទ្ធំង្សនាប្រឆាំងនឹងរបបប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្សនិងរបបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សន្តិនៃរដ្ឋ។ បង្កើតកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ។និងធ្វើការញុះញង់ដែលអាចនាំឲ្យបែកបាក់ជាតិ»។
សហគមន៍អន្តរជាតិ មានតំណាងរាស្ត្រសហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអ៊ឺរុប តំណាងរាស្រ្តអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស អង្គការឃ្លាំងមើលសិទ្ធិមនុសុ្សអន្តរជាតិ Human Rights Watch បានបង្ហាញការយល់ឃើញប្រហាក់ប្រហែលគ្នាថា ច្បាប់ថ្មីនេះ ជាគ្រោះថ្នាក់ដល់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។
សមាជិកសម្ព័ន្ធកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោតហៅកាត់ថា ERA លោក យង់ គិមអេង លើកឡើងថា កិច្ចអន្តរាគមន៍ពីសហគមន៍អន្តរជាតិនឹងអាចកើតមានមកលើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា អាស្រ័យទៅនឹងទំហំនៃភាពមិនប្រក្រតី ដោយថាដើម្បីជំរុញការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលពួកគេបានខំប្រឹងប្រែងជំរុញច្រើនឆ្នាំមកហើយ តាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។
លោក យង់ គិមអេង ឲ្យដឹងដែរថា ភាពស្របច្បាប់របស់រដ្ឋាភិបាល ស្ថិតក្រោមការឃ្លាំមើលរបស់សហគមន៍ជាតិនិងអន្តរជាតិ ដែលជាម្ចាស់ជំនួយ ពីតម្លាភាពនៃការបោះឆ្នោត។ លោកថា បើសហគមន៍អន្តរជាតិ មិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលបោះឆ្នោត លោកថា កម្ពុជានឹងបាត់បង់ឱកាសក្នុងការអភិវឌ្ឍជាតិ តាមរយៈជំនួយនានា។
លោកថា៖ «កាលណាការបោះឆ្នោតនៅប្រទេសយើងហ្នឹង មានបញ្ហាធំ ភាពមិនប្រក្រតំធំ អន្តរជាតិគេ អាចមិនទទួលស្គាល់ការបោះឆ្នោត។ កាលណា គេអត់ទទួលស្គាល់ការបោះឆ្នោត ស្មើហ្នឹងគេមិនទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលកើតចេញពីការបោះឆ្នោតដែរ។ បើសិនជា មានករណីអញ្ចឹងធ្វើឲ្យយើងបាត់បង់ឱកាសក្នុងការអភិវឌ្ឍ។ ពិសេសទាំងការអភិវឌ្ឍឃុំ សេដ្ឋកិច្ចរបស់យើង អត់មាននរណាហ៊ានមករកស៊ីបណ្តាក់ទុនជាមួយយើង។ គេអត់ សហការជាមួយយើង ក្នុងការដោះដូរទំនិញអីផ្សេងៗ។ អាហ្នឹង ជាការខាតបង់ហើយ»។
កាលពីថ្ងៃទី២៣ខែកុម្ភៈ លោក សម រង្ស៊ី ក៏បានសរសេរលើហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់លោក ដែលរិះគន់ការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដោយលើកឡើងថា «បើការបោះឆ្នោតខាងមុខមិនត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយអន្តរជាតិទេ រដ្ឋាភិបាលណា ដែលចង់នៅក្រាញអំណាចដោយខុសច្បាប់ នឹងប្រឈមវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបំផុត ហើយនឹងក្ស័យធនជាមិនខាន គឺចប់ជីវិត នយោបាយតែម្តង»៕
