នៅក្នុងលិខិតជូនដំណឹងចំនួន២ ចុះថ្ងៃទី៤កក្កដា ក្រសួងមហាផ្ទៃ បានប្រាប់ដល់លោក គល់ បញ្ញា នាយកប្រតិបត្តិគណៈកម្មាធិការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា (COMFREL) និងលោក សំ គន្ធាមី នាយកប្រតិបត្តិអង្គការអព្យាក្រឹត្យ និងយុត្តិធម៌ ដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរីនៅកម្ពុជា (NICFEC) ថា ការបង្កើត «បន្ទប់ស្ថានការណ៍» ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ឆ្នាំ២០១៧ ដែលមានការចូលរួមពីអង្គការសមាគមប្រមាណ៤០ ជាសមាជិកគឺអនុវត្តផ្ទុយទៅនឹងបទប្បញ្ញត្តិនៃច្បាប់ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល។
បើតាមលិខិតដដែល ក្រសួងមហាផ្ទៃបានចាត់ទុកសេចក្តីថ្លៃងការណ៍របស់បន្ទប់ស្ថានការណ៍នាពេលកន្លងមក ថាមិនមានតម្លៃគតិយុត្តិ និងមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីអព្យាក្រឹត្យភាព ដូចមានចែងក្នុងមាត្រា២៤ នៃច្បាប់ស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល។
មាត្រា២៤ នៃច្បាប់ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលចែងថា អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុក អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលបរទេស ឬសមាគមបរទេស ត្រូវប្រកាន់ជំហរអព្យាក្រឹត្យ ចំពោះគ្រប់គណបក្សនយោបាយនៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែមាត្រា២១ នៃច្បាប់ដដែលនេះ ហាក់បើកផ្លូវដល់អង្គការស្របច្បាប់នានា អាចមានសិទ្ធិចុះកិច្ចសន្យាសហប្រតិបត្តិការជាមួយដៃគូរក្នុងការអនុវត្តគំរោងសកម្មភាព ស្របតាមច្បាប់ជាធរមាននៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
ការព្រមានពីក្រសួងមហាផ្ទៃលើបន្ទប់ស្ថានការណ៍ ត្រូវបានលោក ខៀវ សុភ័គ្រ ពន្យល់ថា ដោយសារក្រុម អង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះ បានចេញថ្លែងការណ៍មួយរិះគន់ដំណើរការបោះឆ្នោតថា មិនសេរីនិងយុត្តិធម៌ ដូចទៅនឹងថ្លែងការណ៍របស់គណបក្សប្រឆាំង។
ប៉ុន្ដែលោកមិនបានពន្យល់លម្អិតថាតើ បន្ទប់ស្ថានការណ៍ និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមានទំនាក់ទំនងគ្នាកម្រិតណា មុនចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ដែលលោក ខៀវ សុភ័គ្រ ចាត់ទុកដូចគ្នានោះ។
លោកក៏បានចោទក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនេះទៀតថា មានបំណងបង្កើតចលនាបដិវត្តន៍ពណ៌ កាលពីឆ្នាំ២០១៣ ដោយការបំផុសបំផុលថា «ទឹកខ្មៅលាងជ្រះ»។ លោកថា រដ្ឋាភិបាលនឹងកម្ទេចចលនាទាំងនោះចោលឲ្យអស់ មិនថាក្នុងរូបរាងបែបណានោះទេ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ឥឡូវមើលតែខ្លីទេ ការបោះឆ្នោត ដែលមិនសេរី និងមិនទាន់មានភាពយុត្តិធម៌ពេញលេញតែមួយទេណា ហើយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិក៏និយាយអញ្ចឹងដែរ អត់ទាន់មានយុត្តិធម៌ពេញលេញទេ […] អាហ្នឹងហើយ ក្នុងន័យហ្នឹង កន្លងឃើញទេ សកម្មភាពគេប្រុងធ្វើអីៗ ហើយកាលមុនបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣ យើងមិនឃើញទាំងអស់គ្នា គ្រាន់តែបោះឆ្នោតចប់បានប៉ុន្មានថ្ងៃ ទឹកខ្មៅលុបដៃជ្រះ ចេញធ្វើបាតុកម្ម»។
សមាជិកបន្ទប់ស្ថានការណ៍ម្នាក់គឺលោក សំ គន្ធាមីឲ្យ VOD ដឹងថា ក្រុមការងារលោកទើបតែទទួលបានលិខិតរបស់ក្រសួង និងថាកំពុងពិភាក្សាគ្នានៅឡើយ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកអះអាងថា «បន្ទប់ស្ថានការណ៍» គឺជាការប្រមូលផ្ដុំនៃក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលតែងប្រកាន់យកគោលការណ៍អព្យាក្រឹត្យនិងមិនលម្អៀងទៅរកគណបក្សនយោបាយណាមួយទេ។
លោកថា៖ «ការងារយើងអព្យាក្រឹត្យ ការងារមួយៗ អង្គការឯករាជ្យទេ ទាំងអស់គ្នាសុទ្ធជាអង្គការឯករាជ្យ មិនមែនអង្គការគណបក្សណា ទេអាហ្នឹងសេរីក្នុងការជួបជុំគ្នា ក្នុងការបញ្ចេញមតិតើ យើងធ្វើការជាមួយគ្នាក្នុងក្រុមការងារតើ ប៉ុន្ដែចាំមើលយើងជជែកគ្នាលម្អិតទៀត»។
ករណីនេះ ក៏ត្រូវបានមន្ត្រីផ្នែកច្បាប់នៃអង្គការខុមហ្វ្រែលលោក យឿង សុធារ៉ា ចាត់ទុកជាការរិតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពលើក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងការឃ្លាំមើលដំណើរការបោះឆ្នោតនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ នេះបើតាមគណីយហ្វេសប៊ុករបស់លោក។
បើតាមហ្វេសប៊ុកលោកសរសេរថា៖ «សម្រាប់ខ្ញុំ នេះគឺការរិតដ្បិតសិទ្ធិ និងសេរីភាពនៃការចូលរួម និងសិទ្ធិប្រមូលផ្តុំរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងការឃ្លាំមើលដំណើរការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា និងសិទ្ធិចូលរួមក្នុងដំណើរការនៃការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ វាអាចនឹងធ្វើអោយជិះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានសម្រាប់លំហរប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា»។
កាលពីថ្ងៃទី២៨មិថុនា លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាផ្ទាល់មាត់ឲ្យលោក ស ខេង ពិនិត្យផ្លូវច្បាប់ដើម្បីចាត់វិធានការលើបន្ទប់ស្ថានការណ៍បោះឆ្នោតដែលជាបណ្តុំអង្គការសង្គមស៊ីវិល។ លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានចោទថាបន្ទប់ស្ថានការណ៍ជាមូលដ្ឋានបញ្ជាឲ្យមាន «បដិវត្តន៍ព័ណ៌»។
បន្ទប់ស្ថានការណ៍ត្រូវបានក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជិត៤០ស្ថាប័ន សហការគ្នាបង្កើតឡើងដោយធ្វើការរួមគ្នាក្នុងការតាមដានដំណើការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ កាលពីថ្ងៃទី៤មិថុនា។
ក្រុមអង្គការដែលសហការគ្នាតាមដានដំណើរការបោះឆ្នោតបានបញ្ជាក់ថា គោលបំណងពួកគេគឺចង់ស្វែងរកពិតនៃលទ្ធផលបោះឆ្នោត ក្នុងតួនាទីជាស្ថាប័នឯករាជ្យមួយដើម្បីកុំឲ្យគណបក្ស ប្រកាសលទ្ធផលបោះឆ្នោតតែរៀងៗខ្លួនដោយគ្មានតួលេខណាមកផ្ទៀងផ្ទាត់គ្នា។
បេសកម្មរបស់បន្ទប់ស្ថានការណ៍ត្រូវបានស្វាគមន៍ដោយអ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ដោយថានេះជាការរួមចំណែកជំរុញឲ្យការបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តិទៅមានតម្លាភាព ដែលអាចឲ្យគ្រប់ភាគីគណបក្សទទួលយកបាន៕
រាយការណ៍បន្ថែមដោយលោក ពេជ្រ ចំរុង
