អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកខាងសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា លោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត (Rhona Smith) នឹងមកបំពេញទស្សនកិច្ច ជាលើកទី៤ នៅកម្ពុជា ដូចឆ្នាំមុនៗដែរ។
សេចក្តីជូនដំណឹងឲ្យដឹងថា រយៈពេល១០ថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី៨ដល់ថ្ងៃទី១៨ខែសីហា នៃដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ លោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត នឹងជួបជាមួយសមាជិកជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាល តំណាងសង្គមស៊ីវិល និងមន្រ្តីការទូតនានា។
គម្រោងមកកាន់កម្ពុជាមួយឆ្នាំម្តងនេះ លោក ស្រី រ៉ូណា ស្មីត តែងតែធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មានវាយតម្លៃពី បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងផ្តល់អនុសាសន៍មួយចំនួន ដល់រដ្ឋាភិបាលផងដែរ ក្រោយពីលោកស្រីបានចុះជួបភាគីពាក់ព័ន្ធ។
ជាងនេះទៅទៀត របាយការណ៍ក៏នឹងត្រូវបញ្ជូនទៅក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សដែលមានទីតាំងនៅទីក្រុងហ្សឺណែវ សម្រាប់ជាម៉ែត្រវាស់ស្ទង់ដល់ការអនុវត្តតួនាទីរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាលើការគោរពគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ។
អ្វីជាការកត់សម្គាល់ពីដំណើរទស្សនកិច្ច របស់តំណាងអង្គការសហប្រជាជាតិមកកាន់កម្ពុជាពេលនេះ បើទោះបីមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សសមាគមអាដហុក៤រូប និងមន្ត្រី គជប មួយរូប ត្រូវតុលាការដោះលែងក៏ដោយ ប៉ុន្តែក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលធ្វើការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត នូវរងការគំរាមនៅឡើយ ដោយក្រសួងមហាផ្ទៃមិនទាន់ប្រកាសថា តើក្រុមអង្គការទាំងនោះ អាចបន្តបង្កើតបន្ទប់ស្ថានការណ៍ សម្រាប់ឃ្លាំមើលដំណើរការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨បានឬក៏អត់នៅឡើយ។
ច្បាប់់គណបក្សនយោបាយ ដែលអ្នកតាមដានថា ផ្តល់ប្រៀបខ្លាំង ដល់បក្សកាន់អំណាច អាចរំលាយគណបក្សផ្សេងទៀតចោលបាន តាមរយៈប្រព័ន្ទតុលាការមួយដែលរងការចោទថាមិនឯករាជ្យនោះ កំពុងជំរុញប្រសិទ្ធភាពនៃការអនុវត្ត។
សេរីភាពនៃការប្រមូលផ្តុំ ត្រូវបានរឹតបណ្តឹង តាមរយៈការបង្ក្រាប រារាំង និងសារគំរាមថា នឹងចំណាយមនុស្ស១០០ទៅ២០០នាក់ ដើម្បីបង្ក្រាបអ្នកប្រឆាំង ហើយថែមទាំងប្រើពាក្យប្រមាថថា នឹងប្រើគល់ឫស្សីវាយសំពងក្បាលអ្នកតវ៉ាជាដើម។
តើក្រោយបញ្ចប់ដំណើរទស្សនកិច្ច របស់លោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត នឹងធ្វើឲ្យសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាប្រសើរឡើងទេ?
អ្នកវិភាគយល់ឃើញផ្សេងគ្នាករណីនេះ។ សាស្ត្រារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក សូ ចន្ថា វិភាគថា ដំណើរទស្សនកិច្ច របស់លោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត មកកាន់កម្ពុជានៅពេលនេះ លោកថានឹងជំរុញការលើកកម្ពស់ សិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិនយោបាយនៅកម្ពុជា ដោយលោកសំអាងថា អង្គការសហប្រជាជាតិជាអ្នកឃ្លាំមើលការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិធ្វើនយោបាយ ហើយកម្ពុជាបានផ្តល់សច្ចាប័នពីបញ្ហានេះ។
លោកសូ ចន្ថា វិភាគទៀតថា កម្ពុជាក៏ត្រូវការការគាំទ្រ ពីបណ្តាប្រទេសលោកសេរីដែរ ដើម្បីរក្សាលំនឹងទីផ្សារផលិតផលឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ និងផលិតផលមួយចំនួនទៀត។
លោកថា៖ «តំណាងអង្គការសហប្រជាជាតិ ឬសហគមន៍អន្តរជាតិដែលលើកឡើងនោះ គឺក្នុងន័យផលប្រយោជន៍ របស់កម្ពុជា ក្នុងន័យផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាជនកម្ពុជា ផលប្រយោជន៍ផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស ផលប្រយោជន៍ផ្នែកប្រជាធិបតេយ្យ ហើយនឹងផលប្រយោជន៍ផ្នែកទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិរបស់កម្ពុជា។ អញ្ចឹងបើកម្ពុជាព្រងើយកន្តើយទី១កម្ពុជាអាចបាត់បង់នូវតម្លៃរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។ ទី២វាអាចពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការផ្តល់កូតា ឬក៏ទីផ្សារសម្រាប់នាំទំនិញ ផលិតផលកាត់ដេរទៅលក់នៅទីផ្សារអឺរុបនិងសហរដ្ឋអាមេរិកអីជាដើម។ ខ្ញុំគិតថានេះជាផ្នែកមួយនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនិងច្បាប់នៅកម្ពុជាផងដែរ»។
អ្នកឯកទេសផ្នែកអភិបាលកិច្ចលោក ឱក សេរីសោភក្តិ៍ វិភាគថា ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត ពេលនេះ លោកថាបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនឹងមិនប្រែប្រួលច្រើនទេ ដោយលោកថាភាគីទាំងពីរនិងប្រើភាសារកាទូតដូចគ្នាទៅលើយន្តការជំរុញនិងយន្តការទទួលយក។
លោកថា៖ «រដ្ឋាភិបាលតែងតែប្រកាសហើយថា ជាអធិបតេយ្យភាពពេញសិទ្ធិរបស់ប្រទេសកម្ពុជាផ្ទាល់។ ដូច្នេះហើយខ្ញុំគិតថាទាំងសងខាងនឹងបន្តជជែងគ្នា ប៉ុន្តែម្នាក់ៗពិតជាដឹងរៀងៗខ្លួនហើយថាវាមានចំនុចរួមតិចតួច ហើយការខ្វែងគំនិតគ្នាវានៅតែបន្តអញ្ចឹងទៅ។ វាគ្រាន់ថាដរាបណាវានៅជួបគ្នាការជជែកគ្នា កាល រ៉ូណា ស្មីត ហ្នឹងគាត់ប្រឡប់មកធ្វើទស្សនកិច្ច រដ្ឋាភិបាលទទួលឲ្យជួបទៅវាប្រសើរជាងអត់មានអីជួប»។
ប៉ុន្តែលោក ឱក សេរីសោភក្តិ៍ វិភាគដែរថា បញ្ហាទីផ្សាររបស់លោកសេរីពិតជាមានសក្តានុពលមួយ សម្រាប់ទាក់ទាញឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាងាកមកទទួលយកនូវអនុសាសន៍ពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនេះដែរ ប៉ុន្តែថាមិនមែនតាមរូបភាពដាក់សម្ពាធទេ។
លោកថា៖ «ព្រោះកម្ពុជាមិនអាចរស់នៅដោយខ្លួនឯងបានទេ ដូច្នេះហើយតោងតែអ្នកទាំងអស់ហ្នឹងមានជំហររួមពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាហ្នឹង បើសិនជាជំហររួមហ្នឹងចេញមកថាជូនទៅភាគីកម្ពុជា ហើយការជូនហ្នឹងដោយការគួរសម ដោយការគោរព ដែលភាគីកម្ពុជាអាចទទួលយកបាន អាហ្នឹងខ្ញុំគិតថាវាជាការចម្រើន។ប៉ុន្តែបើជូនមកកម្ពុជាយល់ថា មានការក្រអើតក្រទមថ្កោលទោស ចោទប្រកាន់អាហ្នឹងខ្ញុំគិតថាកម្ពុជាទទួលយកមិនបានទេ»។
ប៉ុន្តែសាស្ត្រារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា វិភាគថាអ្វីៗនឹងប្រសើរជាងមុន បើលោកស្រី រ៉ូណាស្មីត លើកឡើងចំៗ ពីការបារម្ភរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិធ្វើនយោបាយ នៅកម្ពុជាហើយស្នើទៅរដ្ឋាភិបាល ឲ្យកែតម្រូវនោះ។
លោកថា៖ «រដ្ឋាភិបាលមិនអាចផ្គើនឬមិនរវីរវល់ទៅនឹងការលើកឡើង របស់មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សទេ ដោយសារតែកម្ពុជាប្រកាន់នូវរបបប្រជាធិបតេយ្យ បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀង គេហៅថា អនុសញ្ញា រួចហើយ អញ្ចឹងជាគោលគារណ៍ត្រូវគោរពកិច្ចព្រមព្រៀងដែលខ្លួនបានចុះរួចហើយ មិនអាចមិនគោរពបានទេ»។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា វិភាគទៀតថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គ្មានជម្រើសណាក្រៅពីការទទួលយក អនុសាសន៍ របស់អង្គការសហប្រជាជាតិទៅពិចារណានិងឆ្លើយតបជាវិជ្ជាមាននោះទេ ដោយថាកម្ពុជា ពេលនេះនៅត្រូវការទីផ្សារប្រទេសលោកសេរី ជាចំាបាច់នៅឡើយ សម្រាប់ពង្រឹងសេដ្ឋកិច្ច។
លោកថា៖ «ខ្ញុំគិតថាទោះបីក្នុងករណីណាក៏ដោយ បើទោះបីរដ្ឋាភិបាលមិនទទួលយកភ្លាមៗ ក៏ត្រូវទទួលយកសំណើរ របស់មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សមកទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជារបស់ រ៉ូណា ស្មីត ហ្នឹង យកមកគិតនឹងពិចារណាដែរ និងអនុវត្តតាមដែរ ពីព្រោះមិនអាចចោល ឬងាកចោលការស្នើរបស់មន្ត្រីសិទ្ធីមនុស្សបានទេ ពីព្រោះមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សដែលមកទស្សនកិច្ចហ្នឹង ជាទូទៅលោកស្រី មានឥទ្ធិពលទៅលើអ្នកដឹកនាំនយោបាយនៅក្រៅប្រទេស អញ្ចឹងវាត្រូវមានយន្តការជាច្រើនត្រូវធ្វើតាមហើយ មិនអាចគេចផុតបានទេ»។
សរុបជារួមអ្នកវិភាគថា ដំណើរទស្សនកិច្ច របស់លោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត នឹងជំរុញឲ្យបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សប្រសើរជាងមុន ទោះបញ្ហាទាំងនោះមិនត្រូវបានដោះស្រាយភ្លាមៗក៏ដោយ ដោយពួកគេវិភាគថា រដ្ឋាភិបាលនឹងមិនបណ្តោយ រហូតដល់សហគមន៍អន្តរជាតិ ហ៊ុំព័ទ្ធសេដ្ឋកិច្ច ដោយសារតែការបង្ក្រាប អ្នកមាននិន្នាការប្រឆាំង ឬក្រុមអ្នកតវ៉ាណាមួយ ដែលជំរុញឲ្យមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនេះទេ៕