សំឡេងគ្រាប់កាំភ្លើងបានលាន់ឮកណ្តាលរាជធានីភ្នំពេញដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្មរបស់កម្ពុជា ដោយបានផ្តាច់ជិវិតអ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គមដ៏ល្បីមួយរូប នៅព្រឹកថ្ងៃទី១០ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៦។
ការបាត់បង់ជីវិតលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនលាននាក់បានសម្តែងការសោកស្តាយ ចំពោះបុរសដែលចូលចិត្តនិយាយការពិតរូបនេះ។ ពលរដ្ឋនៅតែទទួចឲ្យរកឃាតកពិត និងអ្នកនៅពីក្រោយឃាតកម្មនោះ បើទោះបីរដ្ឋាភិបាលបានចាប់បុរសម្នាក់ ដោយចោទថាជាអ្នកបានបាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី ដោយសារគំនុំផ្ទាល់ខ្លួនក៏ដោយ។
ថ្ងៃទី១០ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៧ គឺជាបុណ្យគម្រប់ខួប១ឆ្នាំនៃការស្លាប់លោក កែម ឡី។ មនុស្សម្នាជាច្រើនរយនាក់បានទៅចូលរួមពិធីបុណ្យនេះនៅស្រុកកំណើតរបស់លោកនៅឃុំលាយបូ ស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ។
អ្នកចូលរួមទាំងនោះមានគ្រប់វ័យទាំងចាស់ទាំងក្មេង និងមានអ្នកដែលរស់នៅក្រៅប្រទេសក៏បានមកចូលរួមផងដែរ។ អ្នកទាំងនោះនិយាយថាការបាត់បង់ជីវិតលោក កែម ឡី ជាការបាត់បង់បញ្ញាវ័ន្តខ្មែរមួយរូប ក៏ដូចជាបាត់បង់នូវទ្រព្យធនដ៏សំខាន់របស់ជាតិមួយផងដែរ។ ពួកគេសោកស្តាយ និងចង់រកឃើញឃាតករពិតនៃឃាតកម្មនេះត្រូវបាននាំមកកាត់។
កំពុងអានសម្រង់សំដីលោក កែម ឡី ដែលត្រូវបានគេដាក់តាំងនៅក្នុងរោងមុខផ្នូរសពលោក កែម ឡី គឺអ្នកស្រី ចឹម សេរី អាយុ៥៨ឆ្នាំ និយាយថាអ្នកស្រីមិនត្រឹមតែអស់ជំនឿចំពោះការរកយុត្តិធម៌ឲ្យលោក កែម ឡី ទេ សូម្បីតែយុត្តិធម៌សម្រាប់អ្នកស្រីក៏មិនមានដូចគ្នា។ អ្នកស្រីថាបច្ចុប្បន្នអ្នកស្រីរស់នៅដូចជាគ្មានរដ្ឋាភិបាលជួយការពារ ដោយថាប្រព័ន្ធតុលាការ ក៏ដូចជាយុត្តិធម៌សង្គមគឺគ្មានទេសម្រាប់អ្នកក្រ។
អ្នកស្រីថា៖ «ខ្ញុំរស់សព្វថ្ងៃតែម្នាក់ឯងបងក៏ស្លាប់ ពុកក៏ស្លាប់ម្តាយក៏ស្លាប់ សព្វថ្ងៃខ្ញុំរស់ដូចថាពឹងតែម្នាក់ឯងចឹង ដូចថារស់ដូចមាន់ចឹងរស់ម៉ាកេ។ ដល់ពេលជិវិតខ្ញុំចង់ពឹងអ្វីមួយធ្វើអ្វីមួយចឹងដូចថាមិនបានសម្រេចណា ហើយខ្ញុំស្តាប់មើលទៅក្នុងសង្គមសព្វថ្ងៃដូចគ្មានយុត្តិធម៌ ចំពោះអ្នកតូចតាចដូចយើងអញ្ចឹងណា មិនអាចរកយុត្តិធម៌បានដល់អញ្ចឹងខ្ញុំដូចអត់មានអារម្មណ៍។ សព្វថ្ងៃខ្ញុំអត់មានអារម្មណ៍ដូចថាតក្កល់ខ្លួនថានៅក្នុងសង្គមសព្វថ្ងៃខ្ញុំមានសេចក្តីសុខ ដូចថាអត់ពឹងណា អត់ពឹងហ្មង»។
កំពុងអង្គុយស្មឹងស្មាធមើលទៅក្រុមមនុស្សដែលមកចូលរួម ដែលមើលទៅហាក់កំពុងនឹកស្រណោះដល់រឿងអ្វីមួយ អ្នកស្រី ហួន យឹម អាយុ៦៥ឆ្នាំ បានឲ្យដឹងថាអ្នកស្រីមកពិធីបុណ្យសពគម្រប់១ឆ្នាំរបស់លោក កែម ឡី តាំងពីព្រឹក។ អ្នកស្រីថារហូតមកដល់ពេលនេះអារម្មណ៍រន្ធត់ និងព្រួយបារម្ភនៅតែកើតមានចំពោះអ្នកស្រីពីឃាតកម្មនេះនៅឡើយ។ អ្នកស្រីថារន្ធត់គឺដោយសារតែគាត់ព្រួយបារម្ភព្រោះខ្លាចកើតមានករណីនេះទៅលើអ្នកផ្សេងទៀត។ អ្នកស្រីមិនមានសង្ឃឹមទៅលើការរកយុត្តិធម៌សម្រាប់លោក កែម ឡី ក៏ដូចជាយុត្តិធម៌សង្គមនោះទេ ។
អ្នកស្រីថា៖ «ក្នុងឆាកជិវិតនេះវាអស់សង្ឃឹមតែម្តង! ប្អូនដឹងទេកាលណាសង្គមមួយវាសុខសន្តិភាព តែសង្គមជាតិអត់យុត្តិធម៌អូនយកធ្វើអី ត្រូវការអី? អញ្ចឹងអំណាចវាចេះតែហក់ឡើងហើយបើនៅតែបាត់បង់យុត្តិធម៌។… អ្នកដែលស្លាប់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការមិនមែនមួយទេណាច្រើនណាស់ណា បើរាប់ទៅខ្ញុំខ្ចឹលរាល់ អាហ្នឹងនិយាយពីរឿងសម្លាប់បាញ់ហ្នឹងអាវុធនោះគឺច្រើនណាស់ណា អញ្ចឹងបើសិនជារកនៅតែមិនឃើញទាល់តែសង្គមនោះផ្លាស់ប្តូរ បានសុខទាំងអស់គ្នាហើយយើងក៏មិនចង់កម្មចងពៀរ ឲ្យសុខបន្តទៀតជំនាន់ក្រោយបន្តទៀត»។
ពលរដ្ឋនៅខេត្តតាកែវ លោក ឡេង ចិន្តា អាយុ៣៦ឆ្នាំ ដែលបានស្គាល់លោក កែម ឡី តាមរយៈការវិភាគរបស់លោកតាមវិទ្យុមួយចំនួន ថាលោកសោកស្តាយជាខ្លាំងចំពោះការបាត់បង់បញ្ញាជនខ្មែរដូចលោក កែម ឡី នេះ។ លោកថា លោកមិនមានជំនឿថារដ្ឋាភិបាលមួយនេះអាចរកយុត្តិធម៌បានឡើយព្រោះ១ឆ្នាំទៅហើយពន្លឺនៃយុត្តិធម៌សម្រាប់លោក កែម ឡី គឺគ្មានអ្វីប្រែប្រួលជាជាងការដែលចាប់បាន «ជួប សម្លាប់» ម្នាក់តែប៉ុណ្ណោះ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំមើលឃើញថាការចាប់ឃាតកនេះបើមើលរូបភាពជាក់ស្តែង គឺមើលទៅឃើញថាជាឃាតកសប្បនិមិត្មសុទ្ធសាធ បើយើងពិនិត្យតាំងពីស្បែកជើងតាំងពីនេះឡើងទៅ អញ្ចឹងខ្ញុំឃើញថាយុត្តិធម៌សម្រាប់អ្នកស្លូតត្រង់តាងពីលោកជាវិជ្ជា លោក ឈុត វុទ្ធី មកខ្ញុំឃើញថាអត់មានទាល់តែសោះហ្មងសម្រាប់អ្នកតស៊ូមតិក្នុងសង្កមខ្មែរយើង សម្រាប់អ្នកដែលស្រលាញ់ជាតិស្រលាញ់ទឹកដីពិតប្រាកដខ្ញុំមើលឃលញថាអត់មានយុត្តិធម៌ទាល់តែសោះសម្រាប់ពួកគាត់ ខ្ញុំគិតថាអ្នកនៅពីក្រោយដែលជាឃាតករពិតប្រាកដគឺនៅតែអត់ទាន់ចាប់បាន» ។
លោកថាដោយសារតែគ្មានយុត្តិធម៌នៅក្នុងសង្គមនេះហើយទើបធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅទទួលរងការរិះគន់ និងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រជាប្រិយភាពនិងមុខមាត់របស់ខ្លួនជាខ្លាំង។
ក្នុងពិធីបុណ្យគម្រប់ខួប១ឆ្នាំនៃការស្លាប់របស់លោក កែម ឡី ម្តាយបង្កើតរបស់លោកគឺអ្នកស្រី ភោគ សេ មានប្រសាសន៍ប្រាប់អ្នកយកព័ត៌មានវីអូឌីថា អ្នកស្រីនៅតែនឹករលឹកកូនអ្នកស្រីជាខ្លាំង។ អ្នកស្រីថា លោក កែម ឡី ស្លាប់ទៅគឺគ្មានយុត្តិធម៌នោះទេ ហើយរដ្ឋាភិបាលមួយនេះហាក់មិនចង់រកយុត្តិធម៌ដល់កូនអ្នកស្រីឡើយ។
អ្នកស្រីថា៖ «បួងថាឲ្យកូនកើតជាតិក្រោយកុំនៅឋាននេះ កើតនៅឋានលើទៅកុំនៅឋានក្រោម។ … ចង់នោះវាចង់ហើយ តែគេនោះនៅមិនធ្វើមិនរកយុត្តិធម៌ឲ្យក៏ដូចជាដូចយ៉ងម៉េច នៅតែស្ងៀតស្ងាត់ឲ្យឈឹងអញ្ចឹងទៅ មិននិយាយអីទៅ។ អត់រំពឹងសោះ(យុត្តិធម៌)!»។
អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក លី សុផាណា បានលើកឡើងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានតាមតេឡេក្រាមនៅថ្ងៃខួប១ឆ្នាំនៃឃាតកម្មនេះថា សំណុំរឿងលោក កែម ឡី លោកមិនពន្យល់ច្រើនទេ ដោយលោកថាជារឿងសំងាត់នៃការស៊ើបសួរ និងអំណាចឯករាជ្យរបស់តុលាការសម្រាប់ចំណាត់ការរឿងក្តីព្រហ្មទណ្ឌ។
ការស្ទង់មតិមួយដែលបានសាកសួរទៅកាន់មនុស្សដែលជាសំណាកចំនួន ៥៣៧៩នាក់ នៅចន្លោះថ្ងៃទី២២ ខែកញ្ញា រហូតដល់ថ្ងៃទី១៩ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៦ ដែលបានស្ទង់មតិថាតើឃាតកម្មលោកកែម ឡី ធ្វើឲ្យអ្នកមានជំនឿប៉ុណ្ណាទៅលើនីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា? ក្នុងនោះមានតែ១៨ភាគរយទេឆ្លើយថា ពួកគេមានជំនឿខ្លាំងថាកម្ពុជាមានយុត្តិធម៌។ ប៉ុន្តែ៦៦ភាគរយទៀត ឆ្លើយថា គ្មានជំនឿទៅលើយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជាទេ។
សម្រាប់ករណី ឃាតកម្ម លោក កែម ឡី តុលាការកម្ពុជាបានកាត់ទោសបុរស អឿត អាង ហៅ ជួប សម្លាប់ ដាក់ពន្ធនាគារមួយជីវិត ដោយថាជាអ្នកបាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី។
ប៉ុន្តែនៅចំពេលខួប១ឆ្នាំនៃឃាតកម្មនេះ អង្គការជាតិនិងអន្តរជាតិជិត២០០ស្ថាប័ន បានផ្ញើលិខិតទៅរដ្ឋមន្ត្រីមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង ដោយស្នើឲ្យបង្កើតក្រុមស៊ើបអង្កេតឡើងវិញ ជុំវិញឃាតកម្មលោកបណ្ឌិត កែម ឡី នេះដោយពួកគេហៅការស៊ើបអង្កេត និងសវនាការជំនុំជម្រះកន្លងមកថា មិនទាន់គ្រប់គ្រាន់ ដោយសារតែមានតែជនសង្ស័យឈ្មោះ អឿត អាង តែម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ ត្រូវបានតុលាការសម្រេចផ្ដន្ទាទោស។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះ ក៏មានសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិប្រមាណ៥រូបផងដែរ បានទាមទារឲ្យបង្កើតគណៈកម្មការស៊ើបអង្កេតឯករាជ្យ និងឥតលម្អៀងមួយស្របតាមបទដ្ឋានអន្តរជាតិ ដើម្បីបន្តបើកការស៊ើបអង្កេតបន្ថែមទៀត។ តែទោះជាយ៉ាងណាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃថាចំណាត់ការរបស់កម្ពុជាចំពោះករណីឃាតកម្មលោក កែម ឡី មានគ្រប់គ្រាន់ហើយ ដោយមិនត្រូវការអន្តរជាតិមកចូលរួមស៊ើបអង្កេតបន្ថែមនោះទេ៕
