គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) បានបង្ហាញជាសាធារណៈថាទឹកថ្នាំជ្រលក់ម្រាមដៃដែលត្រូវប្រើប្រាស់បម្រើដល់ការបោះឆ្នោតលាងជ្រះ ប្រសិនបើគេយកទឹកថ្នាំលាបសក់មកលាង។ អ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោក ហង្ស ពុទ្ធា ដែលជាសមាជិក គ.ជ.ប មួយរូបមកពីសមាសភាពអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលបានបង្ហាញដូច្នេះ បន្ទាប់ពី គ.ជ.ប ធ្វើពិសោធន៍ជាមួយនឹងទឹកថ្នាំនោះ។
ព័ត៌មាននេះហាក់បានបង្ហាញឲ្យឃើញថា ការលើកឡើងរបស់អង្គការ Comfrel នៅក្នុងការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ២០១៣នោះ គឺជាការពិត។ អង្គការ Comfrel ដែលជាអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានអះអាងថា ទឹកថ្នាំជ្រលក់ម្រាមដៃដែលប្រើប្រាស់នៅក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣ គឺលាងជ្រះ។ កាលណោះលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានគម្រាមប្តឹងផ្តល់លោក គល់ បញ្ញា ដែលជានាយករបស់អង្គការ Comfrel។
សំណួរត្រូវបានសួរថា តើមានមូលហេតុអ្វីខ្លះនៅជុំវិញតម្លាភាពនៃការបង្ហាញអំពីគុណភាពនៃទឹកថ្នាំជ្រលក់ម្រាមដៃនេះ?
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ព្រាប កុល បានស្វាគមន៍ និងសសើរចំពោះភាពក្លាហានរបស់ គ.ជ.ប ដែលហ៊ានបង្ហាញឲ្យសាធារណជនបានដឹងអំពីគុណភាពនៃទឹកថ្នាំនេះ ហើយជម្រុញឲ្យក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់ពិនិត្យមើលឡើងវិញ។ ទោះយ៉ាងណាលោក ព្រាប កុលនៅមានភាពស្ទាក់ស្ទើរក្នុងសន្និដ្ឋានអំពីកក្តាជម្រុញនៃតម្លាភាពនេះ៖ «មិនហ៊ានសន្និដ្ឋានថាមកពីកក្តាអ្វីទេ សូមរង់ចាំមើលទៀត»។
លោក ជាង សុខា នាយកប្រតិបត្តិអង្គការកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍ធនធានយុវជន (YRDP) កត់សំគាល់ថា គ.ជ.ប ហាក់បានរៀនសូត្រពីបទពិសោធន៍នៃការបោះឆ្នោតលើកមុន ហើយថាការបង្ហាញនេះគឺជាការពង្រឹងខ្លួនឯងរបស់គ.ជ.បបច្ចុប្បន្ន៖ «វាគឺជាដំណើរការល្អ។ វាអាចចៀសវាងបញ្ហាដូចឆ្នាំ២០១៣។ នេះគឺជាការផ្លាស់ប្តូរមួយធំធេង»។
គ.ជ.ប បច្ចុប្បន្ននេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៥ ក្រោយពីមានកិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយរវាងគណបក្សធំៗពីរដែលមានអសនៈនៅក្នុងរដ្ឋសភា។ សមាសភាពគ.ជ.បថ្មីនេះមានចំនួន៩រូប ៤រូបជាតំណាងមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ៤រូបជាតំណាងមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និង១រូបជាតំណាងមកពីអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល។
អ្នកវិភាគនយោបាយលោកបណ្ឌិត សុខ ទូច កត់សំគាល់ថាការបង្ហាញពីគុណភាពនៃទឹកថ្នាំជ្រលក់ម្រាមដៃនេះគឹជាតម្លាភាពមួយ។ តម្លាភាពនេះគឺបានមកពីភាពចម្រុះនៃសមាសភាពរបស់សមាជិក គ.ជ.ប។ លោកកត់សំគាល់ថាវានឹងមិនមានការឆ្លើយដាក់គ្នាទៀតទេ ដោយសារតែគណបក្សធំទាំងពីរសុទ្ធតែមានតំណាងដែលខ្លួនជ្រើសរើសនៅក្នុងគ.ជ.ប។
លោកបន្តថា៖ «គ.ជ.បគឺមានសមាសភាពពីគណបក្សប្រជាជន គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល។ វាកើតចេញពីការថ្លឹងសង្ខាង មិនអាចចោទប្រកាន់គ្នាកើតទៀតទេ ជាពិសេសគណបក្សធំៗទាំងពីរ»។
ចំណែកគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិសុទ្ធតែមានសុទិដ្ឋិនិយម និងមើលឃើញក្នុងផ្លូវវិជ្ជមានចំពោះការបង្ហាញពីតម្លាភាពរបស់ គ.ជ.ប។
ប្រធានក្រុមតំណាងរាស្រ្តនៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សុន ឆ័យ មើលឃើញថាសមាជិកគ.ជ.បចម្រុះមិនស្ថិតក្រោមបក្សណាមួយទេ។ លោមមានប្រសាសន៍ថារាល់ការសម្រេចមិនអាចឆ្លើយតាមចិត្ត។ ទោះយ៉ាងណាលោក សុន ឆ័យមើលឃើញថាសម្ពាធពីការតាមដាននិងឃ្លាំមើលរបស់អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល សហគមន៍អន្តរជាតិ និងដៃគូអភិវឌ្ឍន៍នៅតែមានឥទ្ធិពលជម្រុញទៅលើតម្លាភាពនេះ។
លោកថា៖ «ដោយសារមានការផ្លាស់ប្តូរសមាសភាពរបស់គ.ជ.ប។ មិនតែប៉ុណ្ណោះទេ ការឃ្លាំមើលពីអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលជាតិ និងអន្តរជាតិដូចជាខាងEU ប្រទេសដៃគូរដូចជាប្រទេសជប៉ុន។ល។គឺជាកត្តាយ៉ាងសំខាន់»។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក សុខ ឥសានលើកឡើងថាតម្លារបស់ គ.ជ.ប នេះ គឺបានមកពីការឯកភាពគ្នាពីភាពស្មោះត្រង់រវាងគណបក្សទាំងពីរ គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
បន្ទាប់ពីជំលោះនយោបាយក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៣ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលទទួលបានអសនៈ៦៣ និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលទទួលបានអសនៈ៥៥នៅរដ្ឋសភា បានឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀងរួមគ្នាមួយនៅថ្ងៃទី២២ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៤។ នៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនោះគណបក្សទាំងពីរបានឯកភាពឲ្យមានការកែទម្រង់ការបោះឆ្នោត ដោយរៀបចំស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោតជាស្ថាប័ន ដែលមានឯករាជ្យភាពពេញលេញ ដោយមានចែងក្នុងជំពូកមួយដោយឡែកក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ គណបក្សទាំងពីរក៏បានឯកភាពគ្នាលើការរៀបចំបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីផងដែរ។
គ.ជ.ប បានសម្រេចលើការចុះបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីកាលពីខែវិច្ឆិកាចុងឆ្នាំ២០១៦ដោយបានចុះបញ្ជីតាមប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័រ។ ជាលទ្ធផល គ.ជ.ប បានចុះឈ្មោះពលរដ្ឋបានចំនួន៧ ៨៦៥ ០៣៣នាក់លើពលរដ្ឋដែលគ្រប់អាយុចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតចំនួន៩ ៦៦៤ ២១៦នាក់ ដែលស្មើនឹង៨១.៣៨%៕