គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន អំពាវនាវទៅមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចឲ្យដោះលែងមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនដីធ្លី និងផ្តល់សេរីភាពដល់លោក សម រង្ស៊ី ឲ្យចូលស្រុកវិញ ដើម្បីប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិឆ្នាំ២០១៨ ដោយថា ឲ្យស្របតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស។
ការអំពាវនាវនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន សម្រេចលុបចោលបំរាមហាមឃាត់លោក សម រង្ស៊ី មិនឲ្យចូលស្រុក។ ប៉ុន្តែក្នុងសេចក្តីសម្រេចនោះ មិនបានបញ្ជាក់ពីមូលហេតុនៃការលុបចោលលបំរាមនេះទេ។ ខណៈប្រកាសលុបចោលបានមួយថ្ងៃ លោក ហ៊ុន សែន បានព្រមានថា បើលោក សម រង្ស៊ី ត្រឡប់មកកម្ពុជា នឹងជាប់គុក។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានចុះថ្ងៃទី១៥មិថុនា មានខ្លឹមសារថា «ដើម្បីឲ្យបរិយាកាសនយោបាយកាន់តែល្អប្រសើរលោក ហ៊ុន សែន ត្រូវដោះលែងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនដីធ្លីពីពន្ធនាគារ ផ្តល់សិទ្ធិសេរីភាពដល់អ្នកនយោបាយឲ្យបានពេញលេញ និងផ្តល់សេរីភាពដល់លោក សម រង្ស៊ី បានចូលរួមប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិឆ្នាំ២០១៨»។
សេចក្តីថ្លែងការដដែល ក៏បានអំពាវនាវទៅមេដឹកនាំបក្សនយោបាយទំាងអស់ត្រូវឈប់ជេប្រមាថ ប្រើភាសាគម្រាមកំហែង លាបពណ៌គ្នាខ្មែរគ្នាឯង និងឈប់ម៉ាក់ងាយមតិភាគតិច ដែលនេះទំនងជាប្រាប់ទៅទៅបក្សកាន់អំណាចឲ្យឈប់រករឿងបក្សប្រឆំាង ដោយថា កុំឲ្យផ្ទុយពីគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក សុខ ឥសាន យល់ឃើញថា ការលើកឡើងរបស់បក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានជាការលំម្អៀងផ្នែកនយោបាយ ដោយថា សំណុំរឿងមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនដីធ្លី និងសំណុំរឿងលោក សម រង្ស៊ី ដែលបានប្រព្រឹត្តខុស ត្រូវទទួលទោសតាមច្បាប់។
លោក សុខ ឥសាន បញ្ជាក់ថា មិនចំាបាច់មានលោក សម រង្ស៊ី ក៏ដំណើរការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិរលូនដូចការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ ផងដែរ។
លោកនិយាយថា៖ «គណបក្សប្រជាជន មិនយកអនុសាសន៍ណា ដែលលំម្អៀងខាងនយោបាយយកមកគិតទេ នាំឲ្យឈឺក្បាល ហើយដំណើរការបោះឆ្នោត ចំាពិនិត្យមើលទៅថាគេបោះឆ្នោតបានមិនបាន ប្រជាជនរាប់លាននាក់ដែលទៅបោះឆ្នោត គេទៅឬមិនទៅ បើអត់ សម រង្ស៊ី នោះ ហើយកុំមកនិយាយថា ប្រកួតប្រជែងអត់សម រង្ស៊ី វាអត់ន័យ អត់ន័យចោះ អត់ន័យសម្រាប់តែ សម រង្ស៊ី ទេ តែប្រជាជនគេមានន័យ»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ នៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុក កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី១៥មិថុនា លោក សម រង្ស៊ី សរសេរថា៖ «មុននឹងវិលត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញ ខ្ញុំត្រូវការឲ្យលោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាក់ថា គាត់យល់ព្រមបោះបង់គម្រោងរបស់គាត់ ដែលចង់ “កំចាត់មនុស្សពី១០០ទៅ២០០នាក់” ដើម្បីរក្សាអំណាចរបស់គាត់។ គម្រោងនេះត្រូវបានគាត់ប្រកាសជាសាធារណៈថ្មីៗនេះ។ ខ្ញុំដឹងថាតាំងតែពីឆ្នាំ១៩៩៧ ខ្ញុំជាមនុស្សទី១ នៅលើបញ្ជីខ្មៅរបស់គាត់ ហើយខ្ញុំក៏ដឹងដែរថា គាត់បានរក្សាផ្នត់គំនិតនិងទម្លាប់ខ្មែរក្រហមតាំងតែពីគាត់ធ្វើជាមេទ័ពខ្មែរក្រហម»។
អ្នកស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍសង្គមលោក មាស នី មានប្រសាសន៍ថា អ្នកនយោបាយគួរតែឈប់ឈ្មោះគ្នា ដោយថា បើពុំដូច្នេះទេ អ្នកដែលទទួលបានប្រយោជន៍គឺប្រទេសជិតខាង។
លោកនិយាយថា៖ «ការលេងល្បែង វាជាល្បែងនយោបាយ វាមិនជាល្បែងគុំគួនរឿងផ្ទាល់ខ្លួន កុំឲ្យប្រទេសជិតខាងមានឥទ្ធិពលមកលើយើង ដូចយើងឃើញសព្វថ្ងៃ គេ[ប្រទេសជិតខាងថៃ វៀតណាម]ចេះតែទៅមុខ រីឯយើងចេះតែជ្រំឈើងទៅមុខតិចៗដូចគីងគួក ទីចុងបំផុតខ្ញុំគិតថា រឿងមួយសំខាន់ប្រទេស ជិតខាងទំាងថៃ ទំាងវៀតណាម រាល់ថ្ងៃនេះយើងទទួលស្គាល់ទំាងអស់គ្នា គេមិនដែលគិតថា យើងស្មើភាពជាមួយគេទេ យើងឃើញហើយដំណោះស្រាយព្រំដែនទំាងឡាយណាដែលកើតឡើង គេមានប្រៀបជាយើងរហូត»។
គួរបញ្ជាក់ថា ការដែលរដ្ឋាភិបាលលុបបំរាមនោះចោល គឺបន្ទាប់ពី លោក សម រង្ស៊ី អះអាងថា លោកនឹងរកមធ្យោបាយវិលមកកម្ពុជាវិញ មុនការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨ ដើម្បីប្រកួតប្រជែងតំណែងនាយករដ្ឋមន្ដ្រីជាមួយលោក ហ៊ុន សែន គឺចូលរួមឃោសនារកសំឡេងឆ្នោតឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
ចំណែក មន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្សសមាគមអាដហុក៤នាក់ រួមមាន លោក នី សុខា លោក ណៃ វ៉ង់ដា លោក យី សុខសាន្ត និងលោកស្រី លឹម មុន្នី រួមទាំងមន្ត្រីគ.ជ.ប លោក នី ចរិយា ត្រូវតុលាការសម្រេចឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ននៅពន្ធនាគារព្រៃស កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៦ ដោយចោទប្រកាន់ពីបទ «សូកប៉ាន់សាក្សី»ក្នុងសំណុំរឿងដ៏ចម្រោងចម្រាស់មួយ ពាក់ព័ន្ធនឹងនាង ខុម ចាន់តារាទី ហៅ “ស្រីមុំ”ដែលត្រូវគេទម្លាយថា មានទំនាក់ទំនងស្នេហា ជាមួយលោក កឹម សុខា។ ខណៈសកម្មជនដីធ្លី អ្នកស្រី ទេព វន្នី ក៏ត្រូវបានតុលាការបានសម្រេចឲ្យឃុំខ្លួន ជិតមួយឆ្នាំហើយ ដោយចោទពីបទ ប្រើហិង្សាលើមន្ត្រីសាធារណៈ ស្ថិតនៅក្បែរផ្ទះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន។ ប៉ុន្តែមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលជាតិ អន្តរជាតិ និងអ្នកឃ្លាំមើលសង្គម រួមទំាងបក្សប្រឆំាង យល់ថា ជារឿងនយោបាយ៕
