ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ស្ថានការណ៍នយោបាយកម្ពុជាបានវិវត្តជាបន្តបន្ទាប់ ដោយក្រុមអ្នកនយោបាយខ្មែរ បានថ្លែងសារដែលមានលក្ខណៈគំរាមកំហែង សារមានលក្ខណៈជាការព្រមាន ឬជាការអំពាវនាវ ដាក់គ្នាទៅវិញទៅមកឥតឈប់ឈរ ផុតពីរឿងមួយទៅរឿងមួយទៀត ប្រៀបបាននឹងអាយ៉ៃឆ្លើយឆ្លងដូច្នោះដែរ។ ជាថ្មីម្ដងទៀត កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ចុងសប្ដាហ៍កន្លងមកនេះ មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី បានបង្ហោះសារនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់លោក ដោយបង្ហាញក្ដីរំពឹងថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិរបស់លោក នឹងឈ្នះការបោះឆ្នោតជាតិនៅឆ្នាំ២០១៨ខាងមុខ ហើយឈានទៅរៀបចំរដ្ឋាភិបាលថ្មី។
ខណៈកំពុងរស់នៅនិរទេសខ្លួនឯងនៅឯក្រៅប្រទេសដើម្បីគេចចេញពីការប្រឈមមុខនឹងបណ្ដឹងនានានៅក្នុងតុលាការកម្ពុជានោះ មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងរូបនេះ បានឆ្លៀតបញ្ចេញសារព្រមានដោយមិនចំពោះទៅលើគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជាពិសេសទៅលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលជាគូប្រជែងនយោបាយរបស់លោក។
ក្នុងសារនយោបាយនោះ លោក សម រង្ស៊ី ថ្លែងថា បុគ្គល ឬក្រុមណាដែលមិនគោរពច្បាប់ និងបទបញ្ជារបស់រដ្ឋាភិបាលថ្មីដែលរៀបចំឡើងដោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺជាក្រុមឧទ្ទាម ដែលមេបក្សប្រឆាំងរូបនេះចាត់ទុកថា មិនមានលទ្ធភាពតតាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលថ្មីស្របច្បាប់។
លោក សម រង្ស៊ី ថ្លែងថា៖ “ពេលចាញ់ឆ្នោត បើមានក្រុមណា បុគ្គលណា មិនព្រមធ្វើតាមច្បាប់ គោរពតាមបញ្ជារដ្ឋាភិបាលថ្មីដែលរៀបចំដោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឈ្នះឆ្នោត យើងនឹងមានសិទ្ធិពេញលេញបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មី។ រដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ មានតែមួយទេ មិនអាចមានរដ្ឋាភិបាលណាមួយទៀតទេ។ [រដ្ឋាភិបាលផ្សេងទៀត] គឺជារដ្ឋាភិបាលខុសច្បាប់ ជាក្រុមឧទ្ទាមវាត្រូវជាង។ តើក្រុមឧទ្ទាមមានលទ្ធភាពតតាំងជាមួយរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ រដ្ឋាភិបាលថ្មីដឹកនាំដោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឬទេ? ខ្ញុំថា អត់មានលទ្ធភាពទេ ពីព្រោះអ្នកណាទៅភ្ជាប់វាសនារបស់ខ្លួនជាមួយនឹងពួកឧទ្ទាម”។
ការថ្លែងបែបនេះរបស់លោក សម រង្ស៊ី ត្រូវបានគេមើលឃើញថា ជាការឆ្លើយតបទៅនឹងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានថ្លែងព្រមានទាំងមុន និងក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៣ ថា សង្គ្រាមនឹងផ្ទុះឡើង ប្រសិនបើគណបក្សប្រឆាំងឈ្នះការបោះឆ្នោត។
ខណៈដែលសារគំរាមកំហែង ឬសារព្រមាន ត្រូវបានមេដឹកនាំនយោបាយខ្មែរថ្លែងឆ្លើយឆ្លងគ្នាទៅវិញមកជាបន្តបន្ទាប់នោះ វាជំរុញឲ្យមានក្ដីបារម្ភអំពីភាពផុយស្រួលនៃការផ្ទេរអំណាចដោយសន្តិវិធីនៅពេលខាងមុខ ប្រសិនបើគណបក្សប្រឆាំងពិតជាឈ្នះការបោះឆ្នោត និងឡើងដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល ហើយគណបក្សកាន់អំណាចនាពេលសព្វថ្ងៃនេះ ក្លាយជាគណបក្សប្រឆាំងវិញនោះ។
សម្រាប់អ្នកតាមដានព្រឹត្តិការណ៍នយោបាយនៅកម្ពុជា ថ្វីបើមិនអាចព្យាករថា គណបក្សប្រឆាំងអាចនឹងឈ្នះការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខឬយ៉ាងណានោះ នាយកប្រតិបត្តិអង្គការខុមហ្វ្រែល លោក គល់ បញ្ញា មានជំនឿថា ការផ្ទេរអំណាចរបស់អ្នកនយោបាយខ្មែរ នឹងត្រូវធ្វើឡើងដោយសន្តិវិធី បន្ទាប់ពីប្រកួតប្រជែងដណ្ដើមអំណាចគ្នាតាមរយៈការបោះឆ្នោត។
លោក គល់ បញ្ញា ប្រាប់ថា៖ “គិតថា ការបោះឆ្នោត ឲ្យតែសេរី និងយុត្តិធម៌ ឆ្លុះបញ្ចាំងពីមតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ វាមិនជាបញ្ហាអ្វីទេ វាមិនបង្កើតសង្គ្រាម ឬបង្កើតការបះបោរអ្វីទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ការបោះឆ្នោតដោយត្រឹមត្រូវហ្នឹង អាចបង្កើតស្ថេរភាពនយោបាយ និងសន្តិភាព។ ពីមុនមក អត់មានការបោះឆ្នោត យើងដណ្ដើមអំណាចគ្នា ទាល់តែទៅចូលព្រៃច្បាំងគ្នា។ អីចឹងតាំងពីការបោះឆ្នោតឆ្នាំ៩៣មក ទោះបីជាមានរឿង ខ្លះ អំពើហិង្សាខ្លះ ប៉ុន្តែ យើងបានរៀនសូត្រយកការបោះឆ្នោតហ្នឹងជាមូលដ្ឋាន ដើម្បីដណ្ដើមអំណាចគ្នា។ នៅពេលណាដណ្ដើមអំណាចគ្នាមិនទៅតាមការបោះឆ្នោតមួយដោយត្រឹមត្រូវ ដែលជាហេតុផលនៃការកើតឡើងនៃសង្គ្រាម និងការបះបោរ”។
សម្រាប់លោក គល់ បញ្ញា ដែលជាអ្នកតាមដានលើកិច្ច្ការបោះឆ្នោតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា លោកមិនភ្ញាក់ផ្អើលនោះឡើយចំពោះសារគំរាមកំហែង ឬសារព្រមានគ្នាទៅវិញទៅមករបស់មេដឹកនាំនយោបាយខ្មែរ ដោយលោកថា នោះគ្រាន់តែជាអារម្មណ៍របស់អ្នកនយោបាយខ្មែរ។ លោកអះអាងទៀតថា រឿងបែបនេះក៏បានកើតឡើងនៅសូម្បីតែសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកជាប្រទេសបិតាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
លោក គល់ បញ្ញា បន្តថា៖ “ជាសារនៃអារម្មណ៍របស់គាត់ ព្រោះអ្នកនយោបាយភាគច្រើនឃោសនានយោបាយដោយប្រើអារម្មណ៍ អារម្មណ៍ខឹង អារម្មណ៍សប្បាយចិត្ត ប៉ុន្តែ ប្រហែលនៅមិនទាន់ជាសារឃោសនានយោបាយរបៀបយុទ្ធសាស្ត្រនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែ អារម្មណ៍មិនទៅប៉ះពាល់អីនឹងដំណើរការទេ គ្រាន់តែជាអារម្មណ៍ទេ។ មេដឹកនាំគណបក្សនយោបាយ ភាគច្រើនពួកគាត់ផ្ញើសាររបៀបប្រើអារម្មណ៍ខ្លួនឯង មិនមែនតែនៅប្រទេសកម្ពុជាទេ នៅប្រទេសច្រើនក៏អីចឹងដែរ សូម្បីតែនៅសហរដ្ឋអាមេរិកក៏មានអីចឹងដែរ សារប្រើអារម្មណ៍ជារបៀបបំផិតបំភ័យ ការធ្វើឲ្យថប់អារម្មណ៍ទៅដល់អ្នកបោះឆ្នោត។ វាមិនមែនជាយុទ្ធសាស្ត្រ ហើយមិនមែនជាទស្សនយូរអង្វែងសម្រាប់ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាទេ”។
ប៉ុន្តែ លោក គល់ បញ្ញា បានជំរុញទៅក្រុមមេដឹកនាំគណបក្សនយោបាយនៅកម្ពុជា ឲ្យផ្លាស់ប្ដូរឥរិយាបថនយោបាយរបស់ពួកគេ ដោយងាកទៅផ្ដោតលើការងារជំរុញឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានទំនុកចិត្តលើដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ និងការបោះឆ្នោតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាវិញ ដែលលោកថា វាប្រសើរជាងការផ្ញើសារគំរាមគ្នាទៅវិញទៅមក ដែលបណ្ដាលឲ្យប្រជាពលរដ្ឋតឹងតែងចំពោះស្ថានការណ៍នយោបាយរបស់ប្រទេសជាតិ។
លោក បញ្ញា ថ្លែងថា៖ “ការឃោសនានយោបាយ បើអ្នកនយោបាយទាំងអស់ ខិតខំបង្ហាញសារឃោសនានយោបាយហ្នឹង ធ្វើម៉េចឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានទំនុកចិត្តលើការបោះឆ្នោត នោះពិតជាមានសារៈសំខាន់ណាស់ បើទោះបីជាថា វាមិនសូវបានផលប្រយោជន៍ទាក់ទាញសន្លឹកឆ្នោតប្រជាពលរដ្ឋខ្លាំងណាស់ណាដូចការឃោសនាបែបអវិជ្ជមានហ្នឹងក៏ដោយ ប៉ុន្តែ គួរតែខិតខំងាកមករបៀបឃោសនាបែបធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានទំនុកចិត្តទៅលើដំណើរការនៃការបោះឆ្នោត កុំឲ្យពួកគាត់ថប់អារម្មណ៍ ភ័យខ្លាចអី អាហ្នឹងកាន់តែល្អប្រសើរ”។
ចំណែកសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស លោក អំ សំអាត ដែលជាប្រធានផ្នែកស៊ើបអង្កេតនៃអង្គការលីកាដូ បានមើលឃើញថា សារព្រមានទៅវិញទៅមករបស់អ្នកនយោបាយខ្មែរ បានឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញពីភាពមិនទាន់ចាស់ទុំរបស់ពួកគេ។ ចំពោះការព្រមានអំពីអំពើហិង្សា ឬសង្គ្រាមនៅក្រោយការឈ្នះ ឬចាញ់ឆ្នោតនោះ លោក សំអាត បញ្ជាក់ថា នោះវាមិនឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញពីការអនុវត្តយន្តការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្លាប់ប្រកាសផ្ទេរអំណាចដោយសន្តិវិធីនៅឯវិមានសន្តិភាព ហើយលោក សម រង្ស៊ី ប្រកាសមិនសងសឹក ឬគុំគួនទៅលើក្រុមគ្រួសារលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នោះឡើយ។
លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា៖ “មេដឹកនាំគ្រប់គណបក្សនយោបាយទាំងអស់ ព្រោះសម្ដីពួកគាត់សុទ្ធតែមានអត្ថន័យ អីចឹងសម្ដីមួយមាត់ៗ ត្រូវតែមានន័យគ្រប់គ្រាន់ ត្រូវតែមានការពិចារណាខ្ពង់ខ្ពស់។ ប្រសិនបើការប្រើប្រាស់ពាក្យសម្ដីណាមួយធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ឬធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋភិតភ័យ អាហ្នឹងវាជារឿងមួយមិនល្អ។ ខ្ញុំលើកឧទាហរណ៍ដូចជា ការលើកឡើងថា បើគណបក្សមួយចាញ់ឆ្នោត សង្គ្រាមមួយនឹងកើតឡើង អាហ្នឹងក៏ជាការធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានការភិតភ័យ។ ហើយយុទ្ធសាស្ត្រនៃការលើកឡើងរបស់លោក សម រង្ស៊ី បើសិនជាថ្ងៃក្រោយទៅ អាហ្នឹងគណបក្សប្រឆាំងនឹងឈ្នះឆ្នោត លោកថាធ្វើយ៉ាងម៉េចៗ អាហ្នឹងវាជារឿងសិទ្ធិ ប៉ុន្តែ ជាគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិតេយ្យ ការចូលកាន់ និងការផ្ទេរអំណាច ត្រូវធ្វើដោយសន្តិវិធី មិនអាចធ្វើកើតសង្គ្រាម ឬក៏ផ្ទុះនូវអំពើហិង្សាណាមួយទេ។ អាហ្នឹងវាមិនមែនជាប្រទេសប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យទេ។ អ្នកនយោបាយខ្មែរមិនគួរគុំគួន ត្រីឡើងទឹកស៊ីស្រមោច ទឹកហោចស្រមោចស៊ីត្រីនោះទេ។ អាហ្នឹងគួរតែបំបាត់អាវប្បធម៌ហ្នឹងចោល អីចឹងយើងរួមគ្នាគិតអំពីផលប្រយោជន៍ជាតិ ផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋជាធំ”។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គេនៅតែមិនទាន់អាចទស្សន៍ទាយដឹងថា តើនឹងមានអ្វីកើតឡើងនាពេលខាងមុខនោះឡើយ ដោយត្រូវរង់ចាំមើលថា តើគណបក្សប្រឆាំងមានយុទ្ធសាស្ត្រអាចដណ្ដើមជ័យជម្នះពីគណបក្សកាន់អំណាចរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែរឬយ៉ាង? ហើយរង់ចាំមើលថា តើលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ពិតជាមានឆន្ទៈក្នុងការផ្ទេរអំណាចដោយសន្តវិធីទៅក្រុមបក្សប្រឆាំងដែរឬយ៉ាងណា? ចំណោទទាំងអស់នេះ មានតែរង់ចាំដល់ក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិនៅឆ្នាំ២០១៨ ដែលសម្រេចពីជោគវាសនាគណបក្សនយោបាយធំៗទាំងពីរ ក៏ដូចជាជោគវាសនាប្រទេសកម្ពុជា និងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងមូលផងដែរ៕