«គេឲ្យមិនឲ្យស្រេចតែគេទៅ យើងរកនិយាយមិនកើតសុំគេក៏សុំមិនកើត ស្រេចតែជំនួយគេជួយ គេនឹកឃើញគេជួយមក គេនឹកមិនឃើញទេក៏ហីទៅ។ ធ្វើសោហ៊ុយទៅពេទ្យទៅអីទៅលុយខ្លួនឯងទៅ»។
នេះជាការរៀបរាប់ពីទុក្ខលំបាករបស់ពលរដ្ឋមួយចំនួន នៅក្នុងចំណោមពលរដ្ឋ ១៨នាក់ ដែលត្រូវបានរកឃើញថា មានផ្ទុកមេរោគអេដស៍ នៅក្នុងភូមិពាម ស្ថិតក្នុងឃុំសំបួរមាស ស្រុកមុខកំពូល ខេត្តកណ្ដាល។
ភូមិដែលមានចម្ងាយជិត ២០គីឡូម៉ែត្រពីរាជធានីភ្នំពេញ បានផ្ទុះភាពភ្ញាក់ផ្អើលកាលពីដើមឆ្នាំ២០១៦ បន្ទាប់ពីអង្គការមួយបានចុះទៅពិនិត្យឈាមក្នុងភូមិនោះ ហើយបានរកឃើញថា អ្នកភូមិជាច្រើននាក់មានផ្ទុកមេរោគអេដស៍ក្នុងខ្លួន ដែលជំរុញឲ្យមានការចោទសួរថា អាចជាការផ្ទុះជំងឺអេដស៍ដូចករណីនៅឃុំរការនៅឯខេត្តបាត់ដំបងដែរឬទេ ប៉ុន្តែ ក្រសួងសុខាភិបាលចុះទៅពិនិត្យ និងបានច្រានចោលការសង្ស័យនេះទៅវិញ។
រហូតមកដល់ពេលនេះមានរយៈពេល២ឆ្នាំហើយដែលអ្នកភូមិ ១៨នាក់ក្នុងភូមិនេះ ដែលភាគច្រើនជាមនុស្សចាស់រស់នៅជាមួយមេរោគអេដស៍នៅក្នុងខ្លួន។ ពួកគាត់ថា ពួកគាត់ទទួលបានការគាំទ្រច្រើនតែពីដំបូង ប៉ុន្តែ សព្វថ្ងៃនេះ រាល់ការគាំទ្រពីមុនទាំងប៉ុន្មាន បានបាត់បង់បន្តិចម្តងៗ។
អង្គុយនៅរានហាលមុខផ្ទះជិតផ្លូវក្នុងភូមិចាក់បេតុងមួយ ស្ថិតនៅប្របនឹងមាត់ទន្លេសាប ស្រ្តីវ័យចំណាស់ ២នាក់ និងបុរសវ័យចំណាស់ម្នាក់ដែលពួកគេមានអាយុមិនតិចជាង ៦៥ឆ្នាំហើយនោះ កំពុងតែជំនុំគ្នា និងអះអាងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានយើងថា ពួកគាត់ផ្ទុកមេរោគអេដស៍ក្នុងខ្លួន។ ពួកគាត់បានអនុញ្ញាត្តិឲ្យអ្នកសារព័ត៌មានយើងសំណេះសំណាល និងសម្ភាសជុំវិញបញ្ហាប្រឈមរបស់ពួកគាត់។
កញ្ញា គឺជានាមដែលអ្នកសារព័ត៌មានយើងបានដាក់ឲ្យស្ត្រីម្នាក់ដែលអះអាងមានអាយុ ៦៨ឆ្នាំនោះ។ អ្នកស្រីកញ្ញា បានរៀបរាប់ថា មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ អ្នកស្រីទទួលបានការគាំទ្រថ្នាំពេទ្យពីរដ្ឋាភិបាលប៉ុណ្ណោះ ខណៈដែលអ្នកស្រីត្រូវចំណាយប្រាក់ ៤ម៉ឺនសម្រាប់ធ្វើដំណើរទៅទទួលថ្នាំពេទ្យក្នុងមួយជើង ប៉ុន្តែ អ្នកស្រីថា អ្នកស្រីពុំទទួលបានការគាំពារផ្នែកស្មារតីអ្វីនោះទេ។
អ្នកស្រី កញ្ញា រៀបរាប់ថា៖ «បានជួយបន្ថែមហ្នឹងអរហើយ ខ្លាចតែគេអត់ជួយ បានគេជួយមកក៏អរទៅ។ ខ្ញុំអត់មានធ្វើការអីបានទេ ត្រូវក្ដៅ គឺអត់បានសោះ រួចក្តៅក្នុងខ្លួន ក្នុងពោះហ្នឹងក្តៅហ្មង អត់ខ្ចីធ្វើអីសព្វថ្ងៃ មិនខ្ចីធ្វើ ដេកលក់ហ្នឹងតែម្តង ធ្វើទៅត្រូវក្តៅអត់បាន វិលខ្ញាល់ដូចកន្តេះឡង់»។
នៅជិតកញ្ញា គឺជាស្ត្រីម្នាក់ទៀតដែលអះអាងថា មានវ័យ ៧០ឆ្នាំហើយ។ ស្ត្រីម្នាក់នេះ ត្រូវអ្នកសារព័ត៌មានយើងហៅថា កុមារី។ អ្នកស្រី កុមារី អះអាងថា រហូតមកដល់ពេលនេះ គាត់ទទួលបានអំណោយជាថវិកា និងគ្រឿងបរិភោគពីរដ្ឋាភិបាលចំនួន ២លើកប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែ អ្នកស្រីថា គ្មាននរណាជាមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលចុះទៅផ្ដល់ការលើកទឹកចិត្តដល់គាត់នោះឡើយ។ អ្នកស្រីថា អ្នកស្រីត្រូវទៅបើកថ្នាំម្ដងនៅក្នុងរយៈពេល ៣ខែ នៅឯមន្ទីរពេទ្យមួយមានចម្ងាយប្រហែល ១០គីឡូម៉ែត្រពីភូមិពាម។
អ្នកស្រី កុមារី ប្រាប់ថា៖ «ខាងអង្គការទេដែលជួយហ្នឹងនោះ អង្គការគេចុះមកជួយយើងនោះណា! ដូចបីខែហ្នឹងបានពីរម៉ឺនអញ្ចឹងទៅ។ ឥឡូវឮថា លែងបានទៀតហើយ អង្គការគេលែងជំនួយហើយ»។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា អ្នកស្រីមិនអាចប្រកបរបរអ្វីដើម្បីរកចំណូលបាននោះទេ ដោយបន្ទុកគ្រួសារបានធ្លាក់លើកូនអ្នកស្រី ខណៈដែលអ្នកស្រីជាស្រ្តីមេម៉ាយ។
អនុប្រធានភូមិពាម លោក ប៉ិច សាលឿត បានទទួលស្គាល់ថា រាល់ជំនួយដល់អ្នកភូមិដែលផ្ទុកមេរោគអេដស៍នោះ ត្រូវបានកាត់បន្ថយបន្តិចម្តងៗរហូតមកទល់នឹងពេលនេះ ខណៈលោកថា នៅថ្នាក់ភូមិបានត្រឹមតែជួយពង្រឹងស្មារតីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋតែប៉ុណ្ណោះ។
លោកថា៖ «តាំងពីមានមក ខាងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ខាងក្រសួងសុខាភិបាល គេយកចិត្តទុកដែរណា! គ្រាន់តែថា ពេលក្រោយមក វារាងរយាលបន្តិចដែរ យើងនិយាយចេះទៅ។ បើដំបូងៗ ខាងរាជរដ្ឋាភិបាល ក្រសួងសុខាភិបាល គេបានចុះមកមើលពិនិត្យអី តែរាងយូរឆ្នាំទៅ វារាងរយាល ប៉ុន្តែ គ្រាន់តែថា គាត់បានថ្នាំពន្យារ បានលេបថ្នាំទៅ វារាងរយាលអញ្ចឹងទៅ។ … កាលដំបូង គេបានមកជួយជាកម្លាំងចិត្ត ខាងក្រសួងសុខាភិបាល គេបានជួយជ្រោមជ្រែងជាស្មារតីអីទៅ ទើបតែឆ្នាំនេះទេ ឃើញថា ស្ងាត់តែម្តង»។
មាត្រា២៦ នៃច្បាប់ស្តីពីពីការបង្ការ និងការប្រយុទ្ធទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលមេរោគអេដស៍ និងជំងឺអេដស៍ បានចែងថា រដ្ឋត្រូវធានាឲ្យអ្នកដែលផ្ទុកមេរោគអេដស៍ និងអ្នកជំងឺអេស៍ ទទួលបាននូវសេវាថែទាំសុខភាពបឋមដោយឥតបង់ថ្លៃ នៅតាមបណ្តាញសុខាភិបាលទាំងអស់របស់រដ្ឋ និងត្រូវលើកទឹកចិត្ត ឲ្យមានការចូលរួមពីផ្នែកឯកជន។
មាត្រា ២៧ នៃច្បា់នេះ បានចែងថា រដ្ឋត្រូវចលនាពង្រឹងការចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ គ្រួសារ អង្គការនានា ព្រះសង្ឃ ក្រុមបុព្វជិតសាសនា និងក្រុមអ្នកដែលប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់បំផុត សំដៅឧបត្ថម្ភ ថែទាំ និងព្យាបាលអ្នកមានមេរោគអេដស៍ និងជំងឺអេដស៍នៅគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ ទូទាំងប្រទេស។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺអេដស៍ សើស្បែក និងកាមរោគ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត លី ពេញស៊ុន មានប្រសាសន៍ថា ករណីនៅភូមិពាម ក៏ដូចជាករណីអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ផ្សេងទៀត មជ្ឈមណ្ឌលអាចត្រឹមតែជួយពួកគាត់ឲ្យមានថ្នាំពន្យា ការថែរក្សាសុខភាព និងមធ្យោបាយសម្រាប់ទៅបើកថ្នាំមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះ ខណៈការជួយទំនុកបម្រុងសង្គមកិច្ចផ្សេងទៀត មិនមែនជាភារកិច្ចរបស់មជ្ឈមណ្ឌលនោះទេ។
លោកថា៖ «កាលណាយើងព្យាបាលទៅឲ្យមានសុខភាពល្អ គាត់នឹងមានលទ្ធភាពជួយខ្លួនឯងបានហើយ។ ជំងឺទាំងអស់ យើងមិនអាចអង្គុយចាំទទួលទេ។ អញ្ចឹង អ្នកជំងឺ ៦ម៉ឺននាក់នៅទូទាំងប្រទេស អញ្ចឹងយើងត្រូវការឧបត្ថម្ភទាំងអស់ វាទៅអត់រួច! អញ្ចឹងកាលណាយើងជួយគាត់ឲ្យមានសុខភាពល្អហើយ គាត់អាចមានលទ្ធភាពទៅប្រកបការងារអីឡើងវិញ។ ហ្នឹងជាការជួយរបស់យើងហើយ ហើយពីដំបូងៗហ្នឹង អង្គការនានា គាត់ជួយឲ្យសុខភាពល្អហ្នឹងឯង ហើយយើងមិនមានអ្នកជំងឺអេដស៍មួយ យើងជួយទាំងអស់រហូត មិនអាចទៅរួចទេ»។
ប្រធានអង្គការ SIT លោក ឈុន រឿន បានអះអាងថា អង្គការរបស់លោកបានតាមដាន និងធ្លាប់ជួយគាំទ្រដល់អ្នកដែលផ្ទុកមេរោគអេដស៍នៅក្នុងភូមិនេះ។ លោកបានបង្ហាញក្តីបារម្ភថា នៅពេលដែលពលរដ្ឋបាត់បង់អ្នកជួយលើកទឹកចិត្ត អ្នកយកចិត្តទុកដាក់ និងការទំនុកបំរុង អាចធ្វើឲ្យអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍មួយចំនួន ព្យាយាមលាក់បាំងនូវសវតាពិតរបស់ខ្លួន ដែលអាចធ្វើឲ្យពិបាកគ្រប់គ្រង និងតាមដានជំងឺនេះ។
លោកស្នើទៅរដ្ឋាភិបាល និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ព្រមទាំងប្រជាពលរដ្ឋ ធ្វើយ៉ាងណារក្សាទំនាក់ទំនង និងបង្កើនទំនុកចិត្តរវាងគ្នានឹងគ្នាបន្ថែមទៀត ដើម្បីឲ្យពលរដ្ឋដែលមានផ្ទុកមេរោគទាំងនោះ អាចបើកចំហរព័ត៌មាន និងការពិតរបស់ពួកគេដល់រដ្ឋាភិបាលបាន។
លោកថា៖ «រដ្ឋាភិបាលអញ្ចើញគាត់ទៅបើកអំណោយម្តងៗគាត់ចូលរួម តែគ្រាន់តែថា រដ្ឋាភិបាលជួយគាត់មិនបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ព្រោះគាត់មានកិច្ចការច្រើន មិនមែនតែមួយផ្នែកសម្រាប់អ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ហ្នឹងទេ។ អញ្ចឹង អង្គការយើងធ្វើការផ្តោតទៅលើអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ហ្នឹងតែម្តង។ អញ្ចឹង ខ្ញុំគិតថា វាអាស្រ័យលើការទំនាក់ទំនងទេ! បើគាត់ព្យាយាមចេញមុខហើយ ជួបជាមួយរដ្ឋាភិបាល ជួបជាមួយមេភូមិ មេឃុំឲ្យគេជួយ អាហ្នឹងខ្ញុំគិតថា គេនឹងជួយ ប៉ុន្តែ ខ្លាចតែគាត់ថា គាត់ខ្ចិលពឹងពាក់ ចាំតែអង្គការក៏ពិបាកដែរ ព្រោះយើងឃើញថាទៅអនាគតទៅយើងឃើញស្រាប់ហើយថា មូលនិធិកាន់តែចុះថយ»។
ដោយអះអាងថា មានបញ្ហាប្រឈមមិនខុសនឹងស្ត្រី ២នាក់ទៀតនោះ បុរសវ័យ ៦៩ឆ្នាំ បានសំណូមពរដល់រដ្ឋាភិបាល កុំឲ្យទុកពួកគាត់ចោល បន្ទាប់ពីអង្គការ SIT ដែលគាំទ្រពួកគាត់នៅក្នុងភូមិ បានបញ្ចប់គម្រោងរបស់ខ្លួនទៅហើយនោះ។
លោកថា៖ «ដូចថា ខាងរដ្ឋាភិបាល ឬក៏អង្គការសុំមកជួយផង មកលើកទឹកចិត្តអ្នកកើតជំងឺអេដស៍ កុំឲ្យថា បានថ្នាំផឹកហើយ ទុកយើងចោលចឹង។ គេមកជួយជាសម្ភារៈជាអីចឹងទៅ អាហ្នឹងតាមគាត់ទៅ។ មិនដឹងរកអីកូនអើយ រកស៊ីតែកូនហ្នឹង មិនដឹងទៅធ្វើស្អី គ្រាន់តែដើរចុះដើរឡើងនៅតែចង្ក្រានបន្តិចហ្នឹង មកដេកស្តឹកទៅហើយ»។
គ្មានបុគ្គលណាម្នាក់ ត្រូវបានដាក់ឲ្យទទួលខុសត្រូវសម្រាប់ករណីផ្ទុះមេរោគអេដស៍ក្នុងចំនួនច្រើនបែបនេះនៅភូមិពាម ដូចករណីនៅឃុំរការ ក្នុងខេត្តបាត់ដំបងនោះឡើយ។
នៅឯស្រុកសង្កែ ខេត្តបាត់ដំបង អ្នកភូមិដល់ទៅ ២៩០នាក់ ត្រូវបានធ្វើតេស្ត និងរកឃើញថា មានផ្ទុកមេរោគអេសដ៍។ គ្រូពេទ្យក្នុងភូមិឈ្មោះ ញ៉ែម ជ្រិន ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន និងចោទប្រកាន់ថា បានព្យាបាលអ្នកភូមិដោយធ្វេសប្រហែស បង្កឲ្យឆ្លងមេរោគអេដស៍។
មជ្ឈមណ្ឌលជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺអេដស៍ សើស្បែក និងកាមរោគ បានឲ្យដឹងថារហូតមកដល់ឆ្នាំ២០១៧នេះ អ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជាមានជាង ៧ម៉ឺននាក់៕
