ស្ថានការណ៍នយោបាយនៅពេលនេះ ត្រូវអ្នកតាមដានមើលឃើញថា មានទំនោទៅរកមហាអំណាចចិនកុម្មុយនីស្ត តែហាក់មានភាពចម្រូងចម្រាសផ្នែកការទូត ជាមួយមហាអំណាចលោកសេរី។
កត្តានេះទំនងជាមកពីមកពីប្រទេសមហាអំណាចទាំងពីរក្រុមនោះវាយតម្លៃទៅលើសកម្មភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាផ្សេងគ្នា។
ជាការតក់សម្គាល់ ជិត៥ខែមកនេះ ប្រទេសលោកសេរី បានថ្កោលទោសជាបន្តបន្ទាប់ និងគំរាមដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច ដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នូវអ្វីដែលពួកលោកសេរីយល់ថា កម្ពុជាដែលដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន សែន កំពុងព្យាយាមដើរចេញពីគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ ដែលមានអាយុកាលជាង២៥ឆ្នាំមកហើយនោះ។
សារគំរាមដាក់ទណ្ឌកម្មដែលមានសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប ជាអ្នកនាំមុខនោះ បានកើតឡើងក្រោយពីរដ្ឋាភិបាល ចាប់ឃុំខ្លួនអតីមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា រំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទប់ស្កាត់មិឲ្យមន្ត្រីបក្សនេះ១១៨រូបធ្វើនយោបាយរយៈពេល៥ឆ្នាំ។
ប្តឹង និងចាប់ឃុំខ្លួនអ្នកវិភាគនយោបាយ បិទអង្គការNDI របស់អាមេរិក ដែលធ្វើការផ្តោតលើសិទ្ធិធ្វើនយោបាយ គំរាមដល់សកម្មភាពអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្រុក និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យមួយចំនួនជាដើម។
ប៉ុន្តែផ្ទុយពីប្រទេសលោកសេរី ប្រទេសកុម្មុយនីស្តចិនដែលជាមហាអំណាចមួយដែរនោះ បានប្រកាសគាំទ្រ ចំណាត់ការ របស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
ប៉ុន្តែបើគេពិនិត្យទៅលើជ្រុងមួយនៃទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម ដែលជាដង្ហើមសេដ្ឋកិច្ច របស់កម្ពុជា ជាមួយប្រទេសលោកសេរី ដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក និងអឺរ៉ុប គេសង្កេតឃើញមាន ទំហំធំជាង ទំនាក់ទំនងជាមួយមហាអំណាចចិនកុម្មុយនីស្ត។
ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម បានបញ្ជាក់ក្នុងរបាយការណ៍ថា ទំហំពាណិជ្ជកម្ម ដែលកម្ពុជានាំចេញទៅលក់នៅទីផ្សារប្រទេសលោកសេរី តាមប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ ឆ្នាំ២០១៧មានជាង៩ពាន់លានដុល្លារ(៩ ៥៥៩លានដុល្លារ) ។ចំនួននេះក្រសួងថា បានកើនលើសឆ្នាំ២០១៦ ជាង១៩%។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងនេះ លោក ប៉ាន សូរស័ក្តី បានប្រាប់នាយករដ្ឋមន្ត្រីមន្ត្រីតាមរយៈលិខិតមួយ កាលពីចុងឆ្នាំមុនថា តាមរយៈប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះទំនិញនាំចូលទៅលក់នៅទីផ្សារអឺរ៉ុប ឆ្នាំ២០១៦ កម្ពុជាចំណេញជិត៧០០លានដុល្លារ (៦៧៦លានដុល្លារ)។
របាយការណ៍ដដែល បង្ហាញដែរថា ការនាំស្បែកជើង និងសំលៀកបំពាក់ក្នុងវិស័យកាត់ដេរ ទៅលក់នៅប្រទេសចិនវិញ រយៈពេល១១ខែឆ្នាំ២០១៧ មានទំហំទឹកប្រាក់ប្រមាណ ២០៧លានដុល្លារអាមេរិក ពោលគឺកើនឡើង៤២,៧៥ភាគរយ។
តែថារយៈពេលដូចគ្នានេះ មហាអំណាចកុម្មុយនីស្តចិន បាននាំចូលសម្ភារកាត់ដេរ និងវត្ថុធាតុដើមផលិតស្បែកជើង មកលក់នៅកម្ពុជាវិញ មានទំហំទឹកប្រាក់ជិត៣ពាន់លានដុល្លារ (២ ៧៨៧លានដុល្លារ) កើនឡើងប្រមាណ៨៩ភាគរយ ធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នា កាលពីឆ្នាំ២០១៦។
នៅពេលនេះទៀតសោធក្នុងកិច្ចប្រជុំតំបន់មេគង្គឡានឆាង នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាលោក ហ៊ុន សែន បានប្រកាសថាចិនបានត្រៀមកញ្ចប់ថវិការជិត៣០០លានដុល្លារសម្រាប់ជួយដល់គម្រោងតូច ធំ នៅកម្ពុជា បន្ថែមទៅនឹងជំនួយនិងកម្ចីដែលមានស្រាប់ គិតត្រឹមខែកុម្ភះឆ្នាំ២០១៧ មាន ៤២០០លានដុល្លារ។
ទំហំពាណិជ្ជកម្មនិងទំនាក់ទំនងនេះ ត្រូវបានចោទជាសំនួរថា តើកម្ពុជាអាចចាប់ចិន ចោលអាមេរិកបានឬទេ?
មន្ត្រីស្រាវជ្រាវផ្នែកសេដ្ឋនៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា លោក គី សេរីវឌ្ឍន ពន្យល់ថា វិនិយោគចិន ក្រៅពីវិស័យកាត់ដេរ បានផ្តោតលើអចលនទ្រព្យ ផ្នែកសំណង់ ដែលលោកថា ផ្នែកនេះ បានស្រូបយកកម្លាំងពលរដ្ឋផ្នែក បុរសទប់ស្កាត់ចំណាកស្រុក។ ប៉ុន្តែលោកថា បើប្រទេសលោកសេរីកាត់ផ្តាច់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ វិស័យកាត់ដេរនៅកម្ពុជា អាចបាត់បង់ប្រាក់ចំណេញ។
លោកថា៖ «បើសិនជាគេគ្រាន់តែបិទប្រព័ន្ធអនុគ្រោះនេះខ្ញុំយល់ថាដូចជាមិនប៉ះពាល់អីច្រើនទេព្រោះវិស័យកាត់ដេរ របស់កម្ពុជា ប្រសិនបើមានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះ គ្រាន់តែរោងចក្របានចំណេញច្រើន។ តែបើអត់មានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះទេ រោងចក្រគ្រាន់តែថយការចំណេញទេ ប៉ុន្តែរោងចក្រអាចមិននឹងមិនបិទទេ។ ដូច្នេះហើយខ្ញុំយល់ថាកំណើននៃការវិនិយោគចិនទាំងពីរហ្នឹង លើវិស័យកាត់ដេរដែលមានស្រាប់នេះ និងជួយឲ្យវិស័យសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជារឹតតែលូតលាស់«។
នាយករដ្ឋមន្ត្រីលោក ហ៊ុន សែន ពេលចុះជួបកម្មករអំឡុងខែធ្នូឆ្នាំមុន បានអះអាងថា កម្មករជាង៨០ម៉ឺននាក់ កំពុងទទួលបានប្រាក់ឈ្នួលដោយផ្ទាល់ពីវិស័យកាត់ដេរ និងថា មានពលរដ្ឋជាង២លាននាក់ផ្សេងទៀត ទទួលផលប្រយោលពីវិស័យនេះ។
អ្នកស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍសង្គម លោកបណ្ឌិត មាស នី ព្យាករណ៍ថា កម្ពុជានឹងជួបវិបត្តិ ដូចពីអតីតកាល បើកម្ពុជារឹតចំណងមិត្តភាពជាមួយចិន តែបែជាកាត់ផ្តាច់ទំនាក់ទំនងពីប្រទេសលោកសេរីនោះ។
លោក មាស នី វិភាគថា ថ្វីត្បិតតែនៅកម្ពុជា ភាគច្រើនជាអ្នកវិនិយោគចិន តែលោកថា ផលិតផលដែលក្រុមហ៊ុនចិនផលិតបាន ស្ទើរទាំងអស់នាំទៅលក់នៅប្រទេសលោកសេរី។លោកវិភាគទៀតថា បើកម្ពុជាព្យាយាមដើរចេញពីប្រទេសលោកសេរីទៅ អាចនឹងធ្វើឲ្យកម្មករ និងពលរដ្ឋច្រើនលាននាក់ប្រឈមនឹងបញ្ហាជីវភាព។
លោកថា៖ «ខ្ញុំគិតថាទី១ផលប៉ះពាល់ធំគឺការងារ របស់រោងចក្រ ដែលគាំទ្រដោយអ្នកវិនិយោគទុនចិន ហើយវាអាចមានភាពឯកោរបស់ប្រទេសយើងនៅក្នុងសហគមន៍អន្តរជាតិ ដល់អញ្ចឹងទៅជំនួយផ្សេងៗ ត្រូវគេកាត់បន្ថយឬគេមិនឲ្យមក អញ្ចឹងទៅសេដ្ឋកិច្ចរបស់យើងអាចមានបញ្ហា អញ្ចឹងយើងនឹងមានផលប៉ះពាល់រហូត ។អញ្ចឹងប្រាក់ខែមន្ត្រីរាជការ ដែលរដ្ឋាភិបាលប្រកាសថានឹងដំឡើងឲ្យនោះថាអាចនឹងដំឡើងទៅរួច ឬក៏អត់ ទៅខែខាងមុខៗទៀត បើសិនជាមានការដាក់ទណ្ឌកម្មមែននោះ»។
លោក មាស នី វិភាគទៀតថា បើគេពិនិត្យទៅលើប្រភពទីផ្សារ និងប្រាក់ជំនួញនានា សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍជាតិចាប់ពីមានកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសជាង២០ឆ្នាំមកនេះ លោកថា កម្ពុជាមិនទាន់អាចដើរចេញពីប្រទេសលោកសេរី ហើយទៅឱបជើងចិនតែមួយបាននៅឡើយទេ។
ធនាគារពិភពលោក អំឡុងខែវិច្ឆិកាឆ្នាំមុន បានចេញរបាយការណ៍ ព្រមានថា ភាពមិនច្បាប់លាស់ពាក់ព័ន្ធនឹងការបោះឆ្នោតជាតិអាណត្តិទី៦ អាចបង្កនូវហានិភ័យដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា៕