លោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃសុក្រ សប្តាហ៍មុន បានបញ្ជាផ្ទាល់មាត់ ដល់មន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ ឲ្យទប់ស្កាត់ ឲ្យខាងតែបាន ឈប់ឲ្យមានរថយន្តដឹកលើសចំណុះ និងរថយន្តកែច្នៃខុសបច្ចេកទេស បើកបរលើដងផ្លូវ សាធារណៈ ដែលលោកថា ជាវិធានការកណ្តាប់ដៃដែក ទប់ស្កាត់គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ និងការបំផ្លាញផ្លូវ។
ជាងនេះទៅទៀត លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងពិធីចែកសញ្ញាបត្រដល់និស្សិត នៅរាជធានីភ្នំពេញ នាថ្ងៃម្សិលមិញនេះ បានថ្លែងថា លោកភ្ញាក់ផ្អើល ដោយថា តែ៣ថ្ងៃសោះ ក្រោយពីលោកចេញបញ្ជាផ្ទាល់មាត់ មន្ត្រី ចាប់បានរថយន្តល្មើស ដល់ទៅពាន់គ្រឿង។
មេដឹកនាំរូបនេះ បានថ្លែងបែបដាក់ជាសំនួរថា មានមូលហេតុអ្វី បានជាមន្ត្រីទាំងនោះ មានច្បាប់មានអនុក្រិត្យ សម្រាប់បំពេញតួនាទី ពួកគេមិនធ្វើ ហើយរងចាំទាល់តែមានបទបញ្ជាពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី ទើបពួកគេចាប់ផ្តើមអនុវត្ត?
តើមានមូលហេតុអ្វី បានមន្ត្រីអនុវត្តន៍បទបញ្ជាមានប្រសិទ្ធភាព ជាងអនុវត្តន៍ច្បាប់?
នាយកប្រតិបត្តិសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា លោក សន ជ័យ វិភាគថា ភាពអសកម្ម នៃការអនុវត្តច្បាប់ បច្ចុប្បន្ន អាចមកពីអ្នកបង្កើតបទល្មើស មានអំណាច ខ្លាំងជាងមន្ត្រីជំនាញដែលអនុវត្តច្បាប់ ទើបចំណាត់ការ ធ្វើឡើង តែពេលមានបទបញ្ជាពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី។
លោកថា៖ «រឿងនេះដើមចម ដំបូងធំហ្នឹង គឺទំនាស់ផលប្រយោជន៍។ ឧកញ៉ាខ្លះត្រូវបានផ្តល់តួនាទីជាទីប្រឹក្សារដ្ឋាភិបាលឋានៈស្មើនេះស្មើនោះអីជាដើមវាធ្វើឲ្យមុខបររបស់ខ្លួន មធ្យោបាយមុខជំនួញ របស់ខ្លួនហ្នឹងមានឥទ្ធិពលទៅលើរដ្ឋបាលសាធារណៈ»។
បើតាម លោក សន ជ័យ ដើម្បីជំរុញការអនុវត្តច្បាប់ លុះត្រារដ្ឋាភិបាល ចាត់វិធានការលប់បំបាត់ ឈប់ឲ្យមានវប្បធម៌អន្តរាគមន៍ពីអ្នកធំ ពេលមន្ត្រីជំនាញ ចាត់វិធានាការលើបុគ្គលល្មើសច្បាប់ណាមួយ ឬជំរុញឲ្យមន្ត្រីដែលស្និទ្ធនិងនាយករដ្ឋមន្ត្រី គោរពច្បាប់ ធ្វើជាគំរូមុនគេ។
អំឡុងខែសីហា ឆ្នាំ២០១៥ លោក ហ៊ុន សែន បានប្រកាសប្រើកណ្តាប់ដៃដែកម្តងដែរ ខណៈអំពើប្លន់ប្រដាប់អាវុធ ពេលនោះបានកក្រើកឡើង ទាំងនៅទីក្រុង និងនៅតាមបណ្តាខេត្តមួយចំនួន ដោយលោកចេញបញ្ជាផ្ទាល់មាត់ ទៅមន្ត្រីថា មិនត្រូវអនុញ្ញាតឲ្យមានការលើកលែងទោសទណ្ឌិតទាំងឡាយណា ជាប់ពាក់ព័ន្ធនិងសំណុំរឿងគ្រឿងញៀន និងប្លន់នោះទេ ដោយថា ចោរប្លន់ជាមនុស្សដដែលៗ ទើបចេញពីគុក។
២ថ្ងៃក្រោយមក ក្រសួងយុត្តិធម៌ បានកោះប្រជុំបន្ទាន់ ជាមួយស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ មានអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ ក្រសួងមហាផ្ទៃ មេបញ្ជាការកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស និងព្រះរាជអាជ្ញានៅទូទាំងប្រទេសជាដើម។ ក្រោយមក ក៏មានចំណាត់ការ ទៅលើហាងលក់ និងទិញម៉ូតូមួយចំនួន ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
អ្នកឯកទេសផ្នែកអភិបាលកិច្ចល្អលោក ឱក សេរីសោភក្តិ៍ វិភាគថា មានមួលហេតុចំបងពីរ ជំរុញឲ្យបទបញ្ជា មានប្រសិទ្ធភាពជាង ការអនុវត្តច្បាប់។ លោកថា ទី១វប្បធម៌អន្តរាគមន៍ពីអ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិស្តុកស្តម្ភ និងទី២ការលូកដៃជួយអន្តរាគមន៍ពីសំណាក់មន្ត្រីមានមានអំណាច។
លោកថា៖ «ការដែលអន្តរាគមន៍ហ្នឹងហើយ ដែលធ្វើឲ្យមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមតៗគ្នាហ្នឹង គាត់ខ្លាច។ នៅពេលដែលមានការអនុវត្តច្បាប់ទៅ អន្តរាគមន៍ហ្នឹងវាធំជាងច្បាប់»។
អ្នកឯកទេសផ្នែកអភិបាលកិច្ចល្អរូបនេះ ពន្យល់ទៀតថា ដើម្បីជំរុញការអនុវត្តច្បាប់ឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព រដ្ឋាភិបាល ត្រូវលុបបំបាត់ នូវវប្បធម៌អន្តរាគមន៍ជួយអ្នកធ្វើខុស ហើយត្រូវលើកទឹកចិត្ត ឬដំឡើងឋានៈ អ្នកដែល អនុវត្តច្បាប់បានត្រឹមត្រូវ។
លោកថា៖ «មានតែពីរទេបើតាមខ្ញុំគិត ដូចសម្តេចក្រឡាហោម ស ខេង ថ្លែងប៉ុន្មានអាទិត្យកន្លងមកហើយហ្នឹង គឺទី១ នាំគ្នាបញ្ឈប់ទៅវប្បធម៌អន្តរាគមន៍ហ្នឹង។ ទី២ គឺថាចំពោះមន្ត្រីណាដែលគាត់អនុវត្តន៍ច្បាប់ ឃើញនឹងភ្នែក ហើយពលរដ្ឋចូលចិត្តយើងលើកសរសើរគាត់ទៅ»។
ប្រធានក្រុមអ្នកវិភាគវ័យក្មេង លោក ហង្ស វិទូ វិភាគថា មូលហេតុដែលមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោម អនុវត្តបទបញ្ជា មានប្រសិទ្ធិភាពជាងការអនុវត្តច្បាប់ ដោយសារអំណាចទាំងអស់ ប្រមូលផ្តុំនៅថ្នាក់ជាតិ ពិសេសអំណាច របស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី អាចដកតំណែងមន្ត្រីក្រោមឱវាទ បានគ្រប់ពេល ដោយគ្រាន់តែបញ្ជាក់ហេតុផលថា ការដកឬដាក់នោះ ជាករណីចំបាច់។ លោកថា អំពើពុករលួយ ក៏ជាផ្នែកមួយទៀត រារាំងដល់ការអនុវត្តច្បាប់ដែរ។
លោកថា៖ «យើងមិនត្រូវបន្ទោសមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមទេ ប៉ុន្តែនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋាភិបាល ត្រូវតែផ្ទេរអំណាច [ទៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ]ហ្នឹងឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីគាត់មានការសម្រេចចិត្តបានគ្រប់គ្រាន់ដោយខ្លួនឯង»។
សរុបជារួម អ្នកវិភាគថា ដើម្បីឲ្យមន្ត្រីសាធារណៈបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួន បានពេញលេញ ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនោះ រដ្ឋាភិបាល ត្រូវចាត់វិធានការ លុបបំបាត់ ឈប់ឲ្យមានវប្បធម៌អន្តរាគមន៍ពីមន្ត្រីមានអំណាច។
លុបបំបាត់អំពើពុករលួយ បក្ខពួក និងគ្រួសារនិយម ត្រូវផ្ទេរអំណាចពេញលេញទៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ និងត្រូវចាប់បង្ខំមន្ត្រីដែលស្និទ្ធនិងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ឲ្យគោរពច្បាប់ធ្វើជាគំរូមុនគេ។
ពួកគេព្រមានដែរថា បើមន្ត្រីគ្រប់ស្ថាប័នមិនអាចជំរុញការអនុវត្តច្បាប់ ឆ្លើយតបនិងបញ្ហា របស់ពលរដ្ឋបាន ពេលនោះ ប្រជាប្រិយភាព របស់មេដឹកនាំ នឹងត្រូវពលរដ្ឋកាត់សេចក្តីនៅថ្ងៃបោះឆ្នោត៕
