ការវិវត្តនយោបាយនៅកម្ពុជា ជំរុញឲ្យក្រុមប្រទេសលោកសេរីបង្កើនសំឡេងថ្កោលទោសកាន់តែខ្លាំង និងដាក់សម្ពាធឲ្យស្តារស្ថានភាពប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ប៉ុន្តែ មេដឹកនាំកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់ច្រានចោលម្តងរួចមកហើយ ដោយប្រកាសថា នឹងមិនចរចាជាមួយបក្សប្រឆាំងដាច់ខាត។
របត់នយោបាយនៅកម្ពុជានេះ ជំរុញឲ្យសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិចំនួន៤៥ ប្រទេស ក្នុងចំណោម ៤៧កាលពីថ្ងៃទី២១ខែមិនា បានជំរុញទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ឲ្យបញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដល់គណបក្សប្រឆាំង និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដើម្បីកសាងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ក្រោយពីគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំមួយត្រូវបានរំលាយ។
ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម ប្រទេសទាំង៤៥ បានជំរុញទៅរដ្ឋាភិបាល ដែលដឹកនាំដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ឲ្យធានាពីដំណើរការបោះឆ្នោតដោយត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌ និងមានគណបក្សប្រឆាំងចូលរួមឡើងវិញ។
ជិតមួយសប្តាហ៍ក្រោយមក តំណាងនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន លោក Kentaro Sonoura បានចូលជួបលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅវិមានសន្តិភាព។ ក្នុងជំនួបនោះ តំណាងរដ្ឋាភិបាលជប៉ុន បានរំឭកឲ្យរកលទ្ធភាពដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយនយោបាយជាមួយបក្សជំទាស់ ឈានទៅធានាការបោះឆ្នោតមួយនៅពេលខាងមុខ តាមយន្តការប្រជាធិបតេយ្យ។
ពីរថ្ងៃក្រោយមក លោក ហ៊ុន សែន ដែលកំពុងកាន់អំណាច បានប្រកាសបិទផ្លូវចរចា ដោយថា បើការចរចាណាមួយជាមួយបក្សប្រឆាំង លោកថា ស្មើនឹងរំលោភសាលដីកាតុលាការ ហើយថា រដ្ឋាភិបាលខ្លួនជាអ្នកមានទោស តែថា ការបោះឆ្នោតនឹងត្រូវធ្វើឡើងតាមការគ្រោងទុកនៅថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ដដែល។
ប៉ុន្តែ នៅថ្ងៃម្សិលមិញនេះ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសជប៉ុន លោក តារ៉ូ កូណូ ក្នុងដំណើរបំពេញទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា បានជួបជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងពិធីចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងផ្ដល់ជំនួយឥតសំណង និងកម្ចីហិរញ្ញប្បទានសរុបជាង ៩០លានដុល្លារនោះ បានជំរុញកម្ពុជាម្តងទៀត ឲ្យរៀបចំការបោះឆ្នោតដោយសេរីត្រឹមត្រូវនាពេលខាងមុខនេះ។
តាមសារព័ត៌មានជប៉ុន NHK បានចុះផ្សាយ ថា លោក កូណូ បានជំរុញទៅលោក ហ៊ុន សែន ថា ការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខ គួរតែឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យត្រឹមត្រូវពីឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងថា ជប៉ុននឹងបន្តតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយនៅកម្ពុជា ដោយថា ជប៉ុនជាមិត្តយូរអង្វែងជាមួយកម្ពុជា និងមិនចង់ឃើញប្រទេសមួយនេះ ប្រឈមមុខនឹងការរិះគន់នោះឡើយ។
តើជប៉ុនមានឥទ្ធិពលជំរុញដំណោះស្រាយនយោបាយនៅកម្ពុជាឬទេ?
នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គិមអេង វិភាគថា ជប៉ុននៅតែមានឥទ្ធិពលលើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងការជំរុញឲ្យមានដំណោះស្រាយណាមួយ ធានាដល់ភាពត្រឹមត្រូវនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនៅពេលខាងមុខ ដោយថា បើអ្នកនយោបាយខ្មែរនៅគិតពីបញ្ហាជាតិ។
លោក យង់ គិមអេង រំឭកថា ជប៉ុនបានជួយសម្របសម្រួលបញ្ចប់ជម្លោះប្រដាប់អាវុធនៅកម្ពុជាជាច្រើនលើករួចមកហើយ ដូចជាកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ការសម្របសម្រួលឲ្យមានការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៨ ក្រោយពីជម្លោះប្រដាប់អាវុធនៅកណ្តាលទីក្រុងភ្នំពេញថ្ងៃ៥ -៦កក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ រវាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច។
លោក យង់ គិមអេង វិភាគទៀតថា ច្រើនឆ្នាំមកនេះ ជប៉ុនក្រៅពីមានឥទ្ធិពលលើឆាកអន្តរជាតិ ក៏បានក្លាយជាប្រទេស ឈានមុខប្រទេសចិន ក្នុងការផ្តល់ជំនួយឥតសំណងដល់កម្ពុជាទៀតផង។
លោកថា៖ «ជំនួយរបស់ជប៉ុន ជាជំនួយដែលគ្មានសំណងនៅតែធំជាងគេក្នុងបណ្តាជំនួយ ប៉ុន្តែ បើគិតពីលុយកម្ចីឲ្យជាលក្ខណៈគេហៅថា កម្ចីសម្បទានអីហូរហែហ្នឹង ចិនគេធំជាង»។
អង្គការទិន្នន័យកម្ពុជា បានកត់ត្រាថា ទំហំជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ជប៉ុនផ្ដល់មកកម្ពុជា សរុបមានទំហំដល់ទៅ ២ពាន់ ៤០០លានដុល្លារហើយនៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៩៣ ដល់ឆ្នាំ២០១៤ ក្នុងនោះមានទាំងជំនួយឥតសំណង និងកម្ចីឥណទានសម្បទាន។
បើតាមលោក យង់ គិមអេង ជប៉ុន ក្រៅពីក្លាយជាម្ចាស់ជំនួយដ៏មានឥទ្ធិពល ប្រទេសនេះក៏បានបង្កើនទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មដ៏សំខាន់ជាមួយកម្ពុជា ក្នុងរយៈពេលយូអង្វែងទៀតផង។
លោកថា៖ «នៅក្នុងការលើកម្ពស់សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានេះ ជប៉ុននៅតែមានសារៈសំខាន់ ទោះជាជប៉ុនមិនមែនជាអ្នកវិនិយោគធំជាងគេនៅកម្ពុជាក៏ដោយ ប៉ុន្តែ ជប៉ុននៅតែដើរតួនាទីសំខាន់ ហើយយើងឃើញថា ការដែលជប៉ុនមកលើកនេះ ក៏បានប្រឹងប្រែងសន្យានៅឆ្នាំ២០៣០ ដើម្បីឲ្យកម្ពុជាហ្នឹងមានចំណូលធម្យមផងដែរ»។
ប្រធានក្រុមអ្នកវិភាគវ័យក្មេង លោក ហង្ស វិទូ វិភាគថា ប្រហាក់ប្រហែលដែរថា ជប៉ុននៅតែមានឥទ្ធិពលទៅលើរដ្ឋាភិបាល ដោយថា ការដែលជប៉ុនព្យាយាមជំរុញកម្ពុជាម្តងហើយម្តងទៀត ឲ្យស្តារប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញនេះ លោកថា ទំនងជាជប៉ុនដឹងមុនថា ខ្លួនកំពុងតែឈរនៅចំណុចណា ហើយកម្ពុជាកំពុងត្រូវការអ្វីពិតប្រាកដពីជប៉ុន។
លោកថា៖ «ខ្ញុំយល់ឃើញថា ទោះចង់មិនចង់ ជប៉ុនមានឥទ្ធិពលទី២បន្ទាប់ពីចិន ដូច្នេះ ជប៉ុនគេដឹងថា គេមានឥទ្ធិពលប៉ុណ្ណា។ អញ្ចឹងហើយបានជាជប៉ុនម្តងហើយម្តងទៀត ជប៉ុនតែងតែសុំជួបជាមួយកម្ពុជា តែងតែក្រើនរំឭកកម្ពុជាហ្នឹងឲ្យវិលទៅរកតុចរចាវិញ»។
លោក ហង្ស វិទូ វិភាគទៀតថា ជប៉ុនប្រើភាសាការទូតបែបត្រជាក់ជាមួយរដ្ឋាភិបាល មិនប្រើភាសាថ្កោលទោស ដូចសហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីជំរុញប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ លោកថា ការដែលជប៉ុនរំឭករដ្ឋាភិបាលម្តងជាពីរដង ឲ្យរដ្ខាភិបាលកម្ពុជា រៀបចំការបោះឆ្នោតមួយដោយសេរីត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌នោះ អាចជាសារមួយ ប្រាប់ទៅរដ្ឋាភិបាលថា ជប៉ុនកាត្រូវការផ្សះផ្សាជាតិដ៏ពិតប្រាកមួយ ដើម្បីការពារប្រយោជន៍អ្នកវិនិយោគរបស់គេនៅកម្ពុជា។
អ្នកវិភាគវ័យក្មេងរូបនេះ រំឭកថា អ្នកនយោបាយខ្មែរគួតែចេះខ្មាសប្រទេសជិតខាង ដោយថាគ្រាន់តែរកសេចក្តីសុខឲ្យជាតិខ្លួនឯងសោះ ចាំបាច់ឲ្យពិភពលោកតម្រង់ផ្លូវ ឬចាប់ជុលគ្នា ទើបចេះនិយាយរកគ្នាដូចពីអតីតកាល។
លោកថា៖ «អ្វីដែលអាចឲ្យខ្មែរមកអង្គុយចរចាគ្នាបាន មានតែមួយទេ គឺទាល់តែអ្នកនយោបាយហ្នឹង គាត់មើលឃើញប្រយោជន៍រួម មានន័យថា ប្រសិនបើគាត់ព្យាយាមឈ្លោះគ្នា ហើយមិនព្រមសម្បទានឲ្យគ្នាទៅវិញទៅមកទេ ខ្ញុំយល់ថា វាអត់អាចទៅរួចទេ ពីព្រោះខ្ញុំយល់ថា ការងារនេះ វាមិនចាំតែគេមកប្រាប់យើង ខ្មែរយើងដឹងជាងគេទៀត។ អញ្ចឹងមានន័យថា គណបក្សទាំងពីរ គ្មានអ្វីក្រៅពីគាត់សម្របសម្រួលគ្នាទេ»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកវិភាគថា ថ្វីត្បិតតែជប៉ុនមានឥទ្ធពលលើរដ្ឋាភិបាលក្នុងការជំរុញឲ្យស្តាប្រជាធិបតេយ្យ ប៉ុន្តែថា ការសម្រេចចិត្តស្ថិតនៅលើបក្សកាន់អំណាចរបស់កម្ពុជាថា តើពួកគេគិតពីប្រយោជន៍ជាតិកម្រិតណា៕