ស្រូវ ជាដំណាំដ៏មានសារៈសំខាន់ សម្រាប់ជីវិតមនុស្សនៅលើពិភពលោក។ តួយ៉ាង ប្រទេសដែលសម្បូរដីធ្វើកសិកម្ម ដូចជាប្រទេសកម្ពុជា ភាគច្រើននៃពលរដ្ឋ គឺប្រកបរបរស្រែចំការ ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត។ ការធ្វើស្រែ មិនមែនជារឿងងាយស្រួលឡើយ តែជាសកម្មភាព ដែលធ្វើឡើងជាដំណាក់កាល ហើយត្រូវការពេលវេលាយូរ ដើម្បីទទួលបានលទ្ធផល។
កសិករចំណាស់ម្នាក់ បានកំពុងព្រួសគ្រាប់ស្រូវ នៅលើដី ដែលទើបភ្ជួររាស់ហើយថ្មីៗនេះ ជាមួយនឹងគោមួយនឹម ដែលលោកជួលពីអ្នកភូមិក្បែរនោះ ដើម្បីជាកម្លាំងរុញទាញ សម្រួលដល់ដំណើរការធ្វើស្រែរបស់លោក។
លោក ឈុំ សារឿន ហៅ ឌឿន គឺជាកសិករម្នាក់ ក្នុងចំណោមកសិករជាច្រើននាក់ផ្សេងទៀត រស់នៅក្នុងភូមិត្រពាំងទ្រា ឃុំបែកចាន ស្រុកអង្គស្នួល ខេត្តកណ្តាល។ ភូមិនេះ មានពលរដ្ឋរស់នៅប្រមាណ១៣០គ្រួសារប៉ុណ្ណោះ ដែលភាគច្រើន ជាកសិករធ្វើស្រែ បន្តពីដូនតារបស់ខ្លួន។
ក្នុងវ័យ៤៨ឆ្នាំ លោក ឌឿន ពុំធ្លាប់ទទួលបានការអប់រំនៅសាលារៀនឡើយ។ លោក គ្រាន់តែដឹងថា លោក ត្រូវក្រោកពីព្រឹកព្រលឹម ដើម្បីភ្ជួររាស់ដីធ្វើស្រែ យកអង្ករបរិភោគ និងទុកលក់យកប្រាក់កម្រៃខ្លះចិញ្ចឹមជីវភាពសាមញ្ញតែប៉ុណ្ណឹង។
ប្រពន្ធលោក ឌឿន មានជម្ងឺផ្លូវសតិ។ អ្នកស្រី សឿន អាចដឹងខ្លួនម្តងៗនិងនិយាយបានតិចតួចណាស់។ នេះជាហេតុនាំឲ្យប្តីអ្នកស្រី បង្ខំចិត្តដាក់ច្រវាក់ជើងអ្នកស្រីពេលទុកនៅម្នាក់ឯង។
ក្នុងដំណើរដីស្មើដើររលាក់ជារឿយៗ កសិករចំណាស់នេះ តែងឆ្លៀតត្រកងចបសម្រាប់កាប់កាយរណ្តៅ ស្វែងរកខ្យងក្តាមនិងត្រកៀកទ្រូដើរចាប់ត្រីតាមបឹងក្នុងភូមិ ដើម្បីផ្សែបផ្សុំជាមួយអាហារប្រចាំថ្ងៃ។
ពិការជើងម្ខាងក៏ពិតមែន តែលោក ឌឿន មិនបានពិការស្មារតីនោះទេ។ ទោះក្នុងជីវភាពក្រខ្សត់បែបណាក្តី លោក មិនធ្លាប់គិតបោះបង់របរជាកសិកម្មឡើយ ដើម្បីជីវភាពគ្រួសារ។
លោក ឌឿន តែងតែប្រមូលទុកនូវផលស្រូវល្អៗ ដាក់នៅក្នុងជម្រុកបាក់បែកប្រក់ស័ង្កសីតូចមួយនេះ ដើម្បីស្តុកទុកបរិភោគនារដូវប្រាំងនិងលក់ប្តូរជាប្រាក់កម្រៃបន្តិចបន្តួចផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ។
ធ្វើដំណើរដោយម៉ូតូឌុប ចំណាយពេលយ៉ាងហោច ១៥នាទី ទើបអាចទៅដល់ទីតាំងនៃរោងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវមួយកន្លែង ដែលនៅជិតបំផុត ក្នុងភូមិមនោរម្យ ឃុំបែកចាន។
ស្រូវល្អឬហៅថា ស្រូវឆ្មាព្រុំ ដែលពលរដ្ឋតំបន់នេះយកមកលក់ត្រូវបានកំណត់តម្លៃចន្លោះពី ៧០០ ទៅ៩០០រៀល តែប៉ុណ្ណោះ ក្នុង១គីឡូក្រាម អាស្រ័យទៅលើគុណភាព ដែលឈ្នួញទិញយកនោះ វាយតម្លៃ។
លោក ឌឿន តែងតែយកស្រូវកន្លះប៉ាវទៅ១ប៉ាវមកលក់នៅទីនេះ។ ខុសពីសព្វដងដែលកម្មកររោងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវនេះតែងតែបង្អាប់ពីគុណភាពស្រូវដែលលោកយកមកលក់នោះ។ ក្នុងគ្រា [ខ្ញុំ] រួចដំណើរជាមួយគ្នានេះគេបានសម្រេចឲ្យតម្លៃ៩០០រៀលក្នុង១គីឡូក្រាម។
ស្រូវកិនរួចជាអង្ករមានតម្លៃពី ៣៥០០រៀល ទៅ៤០០០រៀលក្នុង១គីឡូក្រាមឯណោះ ដែលការដាក់លក់ចេញវិញនេះ អាចឲ្យម្ចាស់រោងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវនេះ ចំណេញរហូតដល់ទៅ៤ដងនៃតម្លៃស្រូវដើម។
លោក ឆែ អិត ម្ចាស់រោងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវក្នុងភូមិមនោរម្យ បានឲ្យដឹងថា តម្លៃនេះ គឺលោក មិនបានលក់ចេញទៅបានដេប៉ូលក់អង្ករធំៗឡើយ តែលក់ត្រលប់ទៅឲ្យកសិករវិញ។
កសិករក្នុងភូមិត្រពាំងទ្រា ឃុំបែកចាន ប្រកបរបរធ្វើស្រែ ជាតំណរតពីដូនតារបស់ខ្លួន។ ពួកគេមួយចំនួន ធ្វើស្រែដោយខ្លួនឯង ដើម្បីយកផលស្រូវ ខ្លះទៀត ស៊ីឈ្នួលធ្វើស្រែលើដីទំនេរ ខណៈដែលខ្លះ សម្រេចលក់ដីស្រែ ហើយប្តូររបរផ្សេងទៀត។
លើកចបកាប់ដីយ៉ាងរហ័ស ទោះស្ថិតក្នុងអាយុជិត៦០ឆ្នាំក្តី អ្នកស្រី យាន់ ប៉ាត់ នៅតែមានក្តីសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នឹងរកទីផ្សារដល់កសិករខ្មែរ ពង្រឹងវិស័យកសិកម្មឲ្យកាន់តែរឹងមាំ។
សម្រាប់លោក សុខ គា វិញ ការលក់ស្រូវ គឺមិនអាចផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពរបស់លោក ឲ្យបានធូធារនោះទេ ព្រោះតែទីផ្សារបត់បែន ហើយស្ទើរតែគ្មានទីផ្សារសម្រាប់កសិករកម្រិតតូចតាចដូចជាលោក។
ទាំងនេះហើយ ដែលជាមូលហេតុធ្វើឲ្យយុវជនជំនាន់ក្រោយជាច្រើននាក់ នៅភូមិទ្រពាំងទ្រា មិនជ្រើសយករបរធ្វើស្រែចម្ការ ជារបរត្រីមុខនោះទេ ដោយសារទីផ្សារនៃរបរនេះ មិនអាចគ្រប់គ្រងបាន។
កាលពីអំឡុង១០ទៅ២០ឆ្នាំមុន កសិករខ្មែរ មានរហូតទៅដល់៨៥ភាគរយ នៃប្រជាជនសរុប តែអត្រានេះ បានថយចុះមកនៅត្រឹម៤២ភាគរយ គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១៨នេះ។
កាលពីកំឡុង ខែសីហា ឆ្នាំ២០១០ ក្នុងកិច្ចរួមចំណែកលើកកម្ពស់កសិកម្ម ដែលជាវិស័យស្នូលរបស់រដ្ឋ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានប្រកាសចេញនូវគោលនយោបាយនាំអង្ករចេញក្រៅប្រទេស ១លានតោនក្នុង១ឆ្នាំ ដើម្បីលើកទឹកចិត្តកសិករបង្កបង្កើនផលក្នុងស្រុក និងនាំចេញ តែមកទល់នឹងពេលនេះ កម្ពុជា នៅមិនទាន់ទទួលបានជោគជ័យពីលើគោលនយោបាយនេះឡើយ។
ថ្វីបើមិនសម្រេចបានតាមការគ្រោងទុក តែតួលេខ នៃការនាំអង្ករចេញទៅក្រៅប្រទេស បានកើនឡើងពី១ ឆ្នាំ ទៅ១ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាល បានបើកអោយពាណិជ្ជករនិងឈ្មួញកណ្តាលមួយចំនួន ធ្វើការនាំអង្ករ ចេញក្រៅផ្លូវការនៅតាមច្រកព្រំដែន ដើម្បីទប់ស្កាត់បញ្ហាកកស្ទះចរាចរនាំចេញនិងខូចគុណភាព។
លោក ហ៊ាន វណ្ណហន អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានកសិកម្មក្រសួងកសិកម្ម បានអះអាងថា ដោយសារការនាំចេញផ្លូវការបានប្រឈមនឹងបញ្ហាជាច្រើន វាបានផ្តល់ឱកាសដល់ការនាំចេញអង្ករមិនផ្លូវការ។
លោក ហ៊ាន វណ្ណហន អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានកសិកម្មក្រសួងកសិកម្ម
បែបណាក្តី រដ្ឋាភិបាល មិនមានវិធានការទប់ស្កាត់ចំពោះលំហូរអង្ករចេញក្រៅផ្លូវការនោះទេ លោកថា ទោះបីជាដឹងថា មិនចំណេញដល់រដ្ឋក្តី តែរដ្ឋាភិបាល មិនអាចរារាំងការនាំចេញអង្ករមិនផ្លូវការនេះឡើយ ដោយសារវា នឹងប៉ះពាល់ដល់កសិករខ្មែរ។
យោងតាមទិន្នន័យ ដែលទទួលបានពីក្រសួងកសិកម្មកម្ពុជា មានផលស្រូវលើស៥លានតោន តែជាក់ស្តែងកម្ពុជា ពុំមានសមត្ថភាពរក្សាទុកផលស្រូវលើសនេះបានឡើយ ដោយសារតែកង្វះឡសម្ងួត និងឃ្លាំងស្តុក។
តែការនាំចេញក្រៅផ្លូវការ ពិបាកនឹងគ្រប់គ្រង ដោយសារតែកម្ពុជា មានប៉ុស្តិ៍ត្រួតពិនិត្យនិងនាំចេញច្រើន។ នេះជាការលើកឡើងរបស់លោក ហ៊ុន ឡាក់ អនុប្រធានសហព័ន្ធស្រូវអង្ករកម្ពុជា។
បែបនេះក្តី លោក ហ៊ុន ឡាក់ យល់ថា ការនាំចេញក្រៅផ្លូវការ គឺជាកត្តាវិជ្ជមានមួយចំពោះកសិករ ដោយសារពួកគេ អាចទទួលបានប្រាក់ចំណូល សម្រាប់ការដាំដុះស្រូវលើកក្រោយទៀត។ តែប្រតិបត្តិការក្រៅផ្លូវការនេះ នឹងធ្វើឲ្យកម្ពុជា ពិបាកក្នុងការសម្រេចបានគោលដៅនាំចេញ ១លានតោន ក្នុង១ឆ្នាំ ស្របតាមគោលដៅរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល។
នៅឆ្នាំ២០១៧ ការនាំចេញអង្ករក្រៅផ្លូវការ ឆ្លងកាត់តាមព្រំដែន បរិមាណជាង ៦៣ម៉ឺនតោន ដែលនេះជាតួលេខរបស់លេខាធិការដ្ឋានសេវាច្រកចេញចូលតែមួយសម្រាប់ការនាំចេញអង្ករ ខណៈដែលអង្គការស្បៀងអាហារ និងកសិកម្មរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (FAO) ក្នុងរយៈពេលដូចគ្នា បានរកឃើញ អង្ករកម្ពុជា សរុបដែលនាំចេញក្រៅផ្លូវការ មានចំនួនដល់ទៅ ៦៥ម៉ឺនតោន ។
តាមការព្យាករណ៍របស់ FAO សម្រាប់ឆ្នាំ ២០១៨នេះ ការនាំចេញមិនផ្លូវការសរុបឆ្លងកាត់តាមព្រំដែន នឹងមានបរិមាណ ៦០ ម៉ឺនតោន ខណៈការនាំចេញផ្លូវការ នឹងកើនឡើងដល់ ៧៥ ម៉ឺនតោនហើយកម្ពុជា នៅតែមិនអាចសម្រេចគោលនយោបាយនាំចេញ១លានតោនក្នុង១ឆ្នាំឡើយ។
បើផ្អែកតាមរបាយការណ៍ នាំចេញអង្ករទំាងផ្លូវការ និងក្រៅផ្លូវការ ពិតជាគ្រប់១លានតោន ពោល គឺគ្រប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៤ និង២០១៥មកម៉្លេះ។ ប៉ុន្តែបើផ្អែកតាមការនាំចេញអង្ករតាមច្រកផ្លូវការ គឺមិនគ្រប់តាមផែនការឡើយ ពោលគឺអាចបានត្រឹមតែជាង ៦០ម៉ឺនតោនប៉ុណ្ណោះ។ នេះ ជាការលើកឡើងរបស់លោក សុង សារ៉ន អគ្គនាយកក្រុមហ៊ុន Amru ដែលជាក្រុមហ៊ុនធំជាងគេទី២ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោក សុង សារ៉ន បានបន្តទៀតថា ការពង្រឹងការនាំចេញអង្ករ ឱ្យបាន១លានតោន គឺពុំមែនជាផែនការល្អឡើយ ប៉ុន្តែរាជរដ្ឋាភិបាលគួរ តែពង្រឹងយុទ្ធសាស្រ្តនាំចេញអង្ករឱ្យបានច្រើន ដោយមានផលចំណេញខ្ពស់ ស្របពេលដែលទីផ្សារនាំចេញអង្ករធំៗរបស់កម្ពុជាមានតែ២គោលដៅប៉ុណ្ណោះ គឺប្រទេសចិន និងសហភាពអឺរ៉ុប ដោយសារតែតម្លៃអង្ករកម្ពុជា ពុំអាចប្រកួតប្រជែងបានជាមួយនឹងប្រទេសជិតខាង។
តាមរបាយការណ៍ បច្ចុប្បន្ន កម្ពុជា បាននាំចេញអង្ករទៅ៦០ប្រទេស ក្នុងនោះ គោលដៅសភាពអឺរ៉ុបជាង២៦ប្រទេស គោលដៅអាស៊ាន ៤ប្រទេស និងប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីមួយចំនួនទៀត ហើយប្រទេសចិន បានឈរលំដាប់ថ្នាក់លេខ១ ខណៈបារំាងលេខ២ ប៉ូឡូញលេខ៣ អង់គ្លេស៤ និងប្រទេសនូវែលសេឡង់លេខ៥។
បែបណាក្តី អ្នកជំនាញផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច បានព្រមានថា ការនាំចេញក្រៅផ្លូវការច្រើនលើសលប់ថា នឹងធ្វើឲ្យខូចខាតដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចផងដែរ។
លោក ង៉ែត ជូ ទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់ក្រុមហ៊ុន Emerging Markets បាននិយាយថា រដ្ឋាភិបាល គួរតែចាត់វិធានការដើម្បីកាត់បន្ថយការនាំចេញក្រៅផ្លូវការនេះ ព្រោះការនាំចេញក្រៅផ្លូវការធំជាងនាំចេញផ្លូវការ នឹងធ្វើឲ្យកម្ពុជា បាត់បង់អត្ថប្រយោជន៍ដូចជាចំណូលពីការនាំចេញ ឱកាសការងារតម្លៃបន្ថែម កេរ្តិ៍ឈ្មោះទីផ្សារ និងឱកាសជាមួយអ្នកបញ្ជាទិញចុងក្រោយ។
បើពិនិត្យឱ្យលម្អិតបន្តិច គេនឹងរកឃើញថា កសិករខ្មែរមួយចំនួន មានដីស្រែតិចតួចពេក ឯការធ្វើស្រែចម្ការ ក៏ចំណាយកម្លាំងច្រើន ពេលច្រើន ទុនច្រើន ឯផលដែលពួកគេទទួលបានវិញ មានចំនួនតិច មិនសមាមាត្រនឹងការចំណាយដើមទុន កម្លាំងកាយ និងពេលវេលាឡើយ។ ចំណែកឯទីផ្សារកសិផលវិញ ក៏គ្មានលំនឹង និង គ្មានភាពច្បាស់លាស់ផងដែរ តម្លៃឡើងចុះតាមទំនើងចិត្តរបស់ឈ្មួញតែប៉ុណ្ណោះ។
លើសពីនេះទៀត កង្វះប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រដែលចាប់បង្ខំឱ្យប្រជាកសិករខ្មែរធ្វើស្រែពឹងមេឃ បែបយថាផល កង្វះបច្ចេកទេសកសិកម្មបែបទំនើប កង្វះការយកចិត្តទុកដាក់ពីរដ្ឋ និងកង្វះការឱ្យតម្លៃពីសង្គម ក៏រួមចំណែកធ្វើឱ្យចំនួនកសិករ ឬ របរកសិកម្មរថយចុះដែរ។
ទោះក្នុងកាលៈទេសៈបែបណាក្តី កសិករចំណាស់ ដូចជាលោក ឌឿន នៅតែមានសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាល នឹងរកដំណោះស្រាយលើកកម្ពស់ជីវភាពកសិករតូចតាចដូចជារូបលោក។ លោក មិនបានបន្ទោស លើវាសនារបស់ខ្លួនឡើយ ហើយរិតតែមិនគិតបោះបង់ការងារកសិកម្មនោះដែរ៕
