អតីតមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងលោក កឹម សុខា អាយុ ៦៥ឆ្នាំ ដែលគេស្គាល់ថា ជាគូប្រកួតដ៏មានឥទ្ធិពលជាមួយលោក ហ៊ុន សែន នោះ ត្រូវបានតុលាការដោះលែងឲ្យនៅក្រៅឃុំបណ្តោះអាសន្នហើយនៅម៉ោង ៣ទៀបភ្លឺយប់មិញនេះ ក្រោយពីចាប់ឃុំខ្លួនអស់ជាងមួយឆ្នាំរួមមក។
លោក កឹម សុខា ត្រូវសមត្ថកិច្ចឆ្មក់ចូលចាប់ខ្លួននៅយប់រំលងអាធ្រាតថ្ងៃទី៣ កញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧ តាមបញ្ជារបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលចោទថា «ក្បត់ជាតិ» ដោយសំអាងលើការថ្លែងសារនយោបាយកាលពីឆ្នាំ២០១៣។
លោក កឹម សុខា ត្រូវបានបញ្ជូនទៅឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារត្រពាំងផ្លុង ខេត្តត្បូងឃ្មុំ ជិតព្រំដែនវៀតណាម។
បទចោទប្រកាន់លោក កឹម សុខា នេះ បើកផ្លូវឲ្យតុលាការកំពូលចេញសាលដីកាបង្គាប់ឲ្យរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ ពោលគឺមុនការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនីតិកាលទី៦មកដល់។
សាលដីកានេះ ក៏បើកផ្លូវឲ្យរឹបអូសអាសនៈជាប់ឆ្នោតរបស់បក្សប្រឆាំង រាប់ចាប់តាំងពីព្រឹទ្ធសភា និងរដ្ឋសភា រហូតដល់ក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់។
មិនតែប៉ុណ្ណោះ មន្ត្រីសំខាន់ៗទាំង ១១៨រូបរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក៏ត្រូវតុលាការបង្គាប់មិនឲ្យធ្វើនយោបាយរយៈពេល ៥ឆ្នាំផងដែរ ក្រោមឥទ្ធិពលច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ ដែលត្រូវបានធ្វើវិសោធនកម្មយ៉ាងប្រញាប់ប្រញាល់ ក្រោយពីចាប់ឃុំខ្លួនលោក កឹម សុខា រួចមក។
ចំណាត់ការរបស់តុលាការកំពូល និងការកែច្បាប់របស់រដ្ឋសភាគណបក្សបក្សកាន់អំណាចដ៏ឆាប់រហ័សនេះ បានបិទផ្លូវមិនឲ្យគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំមួយនេះ បានចូលរួមប្រកួតការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនីតិកាលទី៦នេះទេ ជំរុញឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោក ហ៊ុន សែន ដណ្តើមបានអាសនៈទាំងអស់ក្នុងសំភាចំនួន១២៥។
ការឈ្នះដាច់របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្រោយផាត់បក្សប្រឆាំងចេញពីឆាកនយោបាយនេះ បានជំរុញឲ្យកម្ពុជាមានក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំបែបឯកបក្សជាលើកដំបូងឡើងវិញ ក្រោយពីមានកិច្ចព្រៀមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស១៩៩១ រួចមក។
តើការឲ្យលោក កឹម សុខា នៅក្រៅឃុំនេះ ជាការបើកផ្លូវឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរស់ឡើងវិញឬទេ?
ក្រុមអ្នកតាមដាននយោបាយកម្ពុជា បានបង្ហាញនូវការយល់ឃើញរបស់ពួកគេផ្សេងៗគ្នាជុំវិញបញ្ហានេះ។
អ្នកតាមដានសង្គម និងជាអតីតសមាជិក គ.ជ.ប. លោក រ៉ុង ឈុន ជឿថា ការឲ្យលោក កឹម សុខា បានឲ្យនៅក្រៅឃុំ លោកថា ជំហានឆ្ពោះទៅរកដំណោះស្រាយបញ្ហានយោបាយ ដើម្បីធានាពីការរស់ឡើងវិញរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
លោក រ៉ុង ឈុន វិភាគថា ការមានជំនឿបែបនេះដោយសារតែលោកយល់ថា បក្សកាន់អំណាចពេលនេះត្រូវការបញ្ចៀសទណ្ឌកម្មពីអន្តរជាតិ ចង់រក្សាប្រភពចំណូល និងប្រភពទីផ្សារការងារពីប្រទេសលោកសេរី មានសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុបផងដែរ។
អ្នកតាមដានរូបនេះ វិភាគទៀតថា ការទុកឲ្យស្ថានការណ៍ទុំជោរ បង្កឲ្យមានវិធានការបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងផ្តាច់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីសហភាពអឺរ៉ុប ដោយថា នេះជាហានិភ័យរបស់បក្សកាន់អំណាច។
អ្នកតាមដានសង្គម និងជាអតីតសមាជិក គ.ជ.ប. លោក រ៉ុង ឈុន
សហភាពអឺរ៉ុបធ្លាប់ព្រមានពីវិធានការផ្តាច់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីកម្ពុជាវិញ បើការប្រឹងប្រែង ជំរុញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាត្រូវបានបរាជ័យនោះ។
សហភាពអឺរ៉ុប បានកំណត់មិនយកពន្ធលើផលិតផលគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ ដែលកម្ពុជានាំទៅលក់នៅទីផ្សាររបស់ខ្លួន។
ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ធ្វើឲ្យសហភាពអឺរ៉ុបក្លាយជាទីផ្សារដ៏ធំមួយ សម្រាប់កម្ពុជានាំផលិតផលកាត់ដេរ និងកសិកម្មទៅលក់នៅទីនោះដោយរួចពន្ធ។
របាយការណ៍របស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុប ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីខែមេសាកន្លងទៅ បានបង្ហាញថា កម្ពុជាបាននាំចេញទំនិញទៅសហគមន៍អឺរ៉ុបក្នុងឆ្នាំ២០១៧ មានទំហំជាសាច់ប្រាក់ជាង ៦ពាន់លានដុល្លា។ ទំនិញដែលកម្ពុជានាំចេញទៅសហគមន៍អឺរ៉ុបភាគច្រើន គឺជាផលិតផលវាយនភណ្ឌកាត់ដេរ និងកសិកម្ម។
ជាងនេះទៅទៀត សភាសហភាពអឺរ៉ុប គ្រោងនឹងបើកកិច្ចប្រជុំបន្ទាន់មួយនៅថ្ងៃទី១៣ ខែកញ្ញានេះ ដើម្បីពិភាក្សាពី បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ជាពិសេសការបន្ដឃុំខ្លួនលោក កឹម សុខា មេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានរំលាយ។
អ្នកតាមដាននយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា យល់ថា សញ្ញាដោះលែងលោក កឹម សុខា ឲ្យនៅក្រៅពន្ធនាគារបណ្តោះអាសន្ននៅពេលនេះ ជាយុទ្ធសាស្ត្រថយមួយជំហាន ដើម្បីបន្ថយសម្ពាធពីសហគមន៍អន្តជាតិ ឬចង់ឲ្យសហភាពអឺរ៉ុបពន្យាពេលលើវិធានការផ្តាច់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធប៉ុណ្ណោះ មិនមែនជាសញ្ញាវិលទៅស្តារស្ថានការណ៍នយោបាយឡើងវិញនោះទេ។
អ្នកតាមដាននយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោកបណ្ឌិត មាស នី វិភាគថា ការចំណាត់ការដោះលែងនេះ ធ្វើឡើងក្រោយរដ្ឋាភិបាលថ្មីត្រូវបានបង្កើតឡើង ហើយក៏មុនពេលដែលលោក ហ៊ុន សែន គ្រោងទៅចូលរួមប្រជុំនៅសហភាព និងនៅអង្គការសហប្រជាជាតិផងដែរ។
អ្នកវិភាគរូបនេះ យល់ថា ការដោះលែង លោក កឹម សុខា ឲ្យនៅក្រៅមន្ទីរឃុំឃាំងពេលនេះ អាចជាការដោះបន្ទុកជាមួយសហគមន៍អន្តរជាតិ មិនមែនជាជម្រើសដើម្បីផ្តល់ឱកាសឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរស់ឡើងវិញទេ។ ប៉ុន្តែ លោកថា កូនសោរនៃការបង្រួបបង្រួមជាតិ ស្ថិតនៅលើដៃគណបក្សកាន់អំណាច។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោកបណ្ឌិត មាស នី
សរុបសេចក្តីទៅ អ្នកវិភាគថា ការហក់ឡើងប្រជាប្រិយភាពរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាបន្តបន្ទាប់នៅឆ្នាំ២០១៣ និងឆ្នាំ២០១៧ អាចជាសញ្ញាភ័យខ្លាចរបស់បក្សកាន់អំណាច ទើបឈានទៅចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា និងរំលាយគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំមួយនេះ មុនបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨នេះមកដល់។
មួយវិញទៀត ពួកគេថា ការដោះលែងលោក កឹម សុខា ឲ្យនៅក្រៅពន្ធនាគារពេលនេះ អាចឈានទៅផ្សះផ្សារជាតិឡើងវិញ អាចធ្វើទៅបាន លុះណាតែអ្នកនយោបាយខ្មែរចេះអង្គុយទល់មុខគ្នាស្វែងរកដំណោះស្រាយនយោបាយ តម្កល់ប្រយោជន៍ជាតិជាធំ៕