នាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជាមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច លោក ហ៊ុន សែន កាលពីសប្តាហ៍មុនបានចេញលិខិតណែនាំមួយដល់មន្ត្រី ដែលលិខិតនោះហាក់បង្ហាញក្តីបារម្ភ ពីការប្រែប្រួលស្ថានការណ៍នៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ បង្កជាហានិភ័យដល់យន្តការគ្រប់គ្រងអំណាចរបស់លោក។
ក្នុងលិខិតនោះ មេដឹកនាំរូបនេះ បានរំឭកមន្ត្រីឱ្យចុះពន្យល់ពលរដ្ឋពីផលលំបាកដែលកើតចេញពីការផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល និងបញ្ជាឱ្យទប់ស្កាត់នូវអ្វីដែលលោកហៅថា រលកងើបឡើងនៃចលនាបដិវត្តពណ៌ប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល។
ក្នុងន័យនេះ មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចសរសេរក្នុងលិខិតនោះសំដៅដល់ការទប់ស្កាត់គម្រោងវិលចូលស្រុកវិញរបស់អតីតមេដឹកនាំបក្សឆាំង លោក សម រង្ស៊ី ដែលគម្រោងនេះមិនទាន់កំណត់ពេលនៅឡើយទេ។
លោក សម រង្ស៊ី ដែលកំពុងនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេស ជាញឹកញាប់តែងតែផ្ញើសារនយោបាយអំពាវនាវឱ្យពលរដ្ឋ និងកងម្លាំងផងដែរចូលរួមផ្លាស់ប្តូររបបដែលដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន សែន ក្រោយពីគណបក្សលោកត្រូវបានតុលាការរំលាយ ផាត់ចេញពីឆាកនយោបាយ មិនឱ្យចូលរួមការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨។
បើពិនិត្យពីសារនយោបាយគំរាមឆ្លើយឆ្លងរវាងមេដឹកនាំទាំងពីរ វាមិនមែនជារឿងតូចតាចទេសម្រាប់ការទស្សន៍ទាយពីជោគវាសនារបស់កម្ពុជាទៅថ្ងៃអនាគត បើគ្មានការសម្របសម្រួលនយោបាយណាមួយកើតឡើងនោះ។
បើទោះបីជាបក្សកាន់អំណាចរបស់លោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា រដ្ឋាភិបាលថ្មីកើតចេញពីការបោះឆ្នោតត្រឹមត្រូវតាមគន្លងប្រជាធិបតេយ្យស្របតាមស្មារតីរដ្ឋធម្មនុញ្ញក៏ដោយ ប៉ុន្តែ ជាការកត់សម្គាល់ រដ្ឋាភិបាលនៅអាណត្តិថ្មីនេះ មិនត្រូវបានស្វាគមន៍ពីមហាអំណាចលោកសេរីទេ។
តែផ្ទុយទៅវិញ ពួកគេកំពុងចាត់វិធានការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម ដើម្បីបង្ខំរដ្ឋាភិបាលឱ្យងាកមកប្រកួតអំណាចតាមយន្តការប្រជាធិបតេយ្យវិញ ដោយទាមទារឱ្យដោះលែងអតីតមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា និងឱ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលតុលាការរំលាយទៅហើយនោះ បានដំណើរការឡើងវិញ ជាដើម។
ជម្លោះនយោបាយនេះ វាបានរុញកម្ពុជាឱ្យប្រឈមទៅនឹងបញ្ហាពីររួចទៅហើយ គឺសម្ពាធរបស់ប្លុកលោកសេរី និងបញ្ហាប្រឈមទៅនឹងការបែកបាក់ជាតិ ព្រោះថា គណបក្សដែលតុលាការរំលាយនោះ មានអ្នកគាំទ្រជាង ៣លាននាក់ ជិតស្មើទៅនឹងអ្នកគាំទ្របក្សកាន់អំណាចបច្ចុប្បន្ន។
បញ្ហានេះបង្កើតជាសំណួរថា តើអ្វីទៅជាគន្លឹះទប់ស្កាត់កុំឱ្យមានចលនាប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល?
អ្នកវិភាគនយោបាយនៅក្រៅប្រទេស លោក គឹម សុខ មានប្រសាសន៍ថា ប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាពេលនេះ ហាក់ត្រូវបានមេរោគកុម្មុយនីស្ត ដែលមានអតីតកូនចៅខ្មែរក្រហម បានវាយកម្ទេចស្ទើរតែទាំងស្រុងទៅហើយ។ លោកវិភាគថា ស្ថានភាពនេះកំពុងរុញកម្ពុជាឱ្យប្រឈមទៅនឹងការបែកបាក់ជាតិដូចពីអតីតកាល។
លោក គឹម សុខ វិភាគថា គន្លឹះទប់ស្កាត់កុំឱ្យមានចលនាប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល មេដឹកនាំគួរតែស្តារប្រជាធិបតេយ្យតាមការជំរុញរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិ។
អ្នកវិភាគរូបនេះ វិភាគបន្តថា បើនយោបាយការទូតរវាងកម្ពុជា និងប្លុកលោកសេរី នៅតែបន្តឡើងកម្តៅ ហើយបញ្ហាផ្ទៃក្នុងមិនត្រូវបានសម្របសម្រួល លោកថា អនាគតរបស់កម្ពុជាអាចនឹងពិបាកទស្សន៍ទាយ។
លោកថា៖ «ប្រសិនបើលោក ហ៊ុន សែន នៅតែជម្នះ មិនស្តាប់អនុសាសន៍របស់សហគមន៍អន្តរជាតិ និងមិនស្តាប់ឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលចង់បានការវិលទៅរកប្រជាធិបតេយ្យ ខ្ញុំគិតថា លោក ហ៊ុន សែន នឹងក្លាយជាសត្រូវនៃកំហឹងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទូទាំងប្រទេសហើយ ហើយលទ្ធផលអាក្រក់នឹងដឹងនៅ ៣ឆ្នាំក្រោយពីកម្ពុជាបាត់បង់ EBA»។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា មានប្រសាសន៍ថា ប្រទេសដែលប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ការផ្លាស់ប្តូរមេដឹកនាំ មិនមែនជាចរន្តបង្កឱ្យមានសង្គ្រាមបង្ហូរឈាមកើតឡើងទេ ព្រោះច្បាប់បានចងឱ្យអ្នកនយោបាយគោរពឆន្ទៈម្ចាស់ឆ្នោតដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ជាដើម។
លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា មើលឃើញថា ការនៅតែព្យាយាមផាត់គណបក្សប្រឆាំងមួយដែលមានអ្នកគាំទ្រជិតពាក់កណ្តាលប្រទេសចេញពីឆាកនយោបាយ ស្របគ្នានឹងសំឡេងថ្កោលទោសពីប្លុកលោកសេរីផងនោះ លោកថា កម្ពុជាអាចនឹងប្រឈមទៅនឹងវិបត្តិធ្ងន់ធ្ងរដូចពីអតីតកាល។
ប៉ុន្តែ អ្នកវិភាគរូបនេះ វិភាគថា គន្លឹះនៃការទប់ស្កាត់បញ្ហានេះ បក្សកាន់អំណាចត្រូវងាកទៅរកស្ថានភាពនយោបាយធានាដល់យន្តការប្រជាធិបតេយ្យដូចមានចែងក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ធានាការប្រកួតមួយដោយស្មើភាព គ្មានការគំរាមកំហែង និងមិនលម្អៀងទៅរកមហាអំណាចណាមួយ។
អ្នកវិភាគរូបនោះ បង្ហាញការព្រួយបារម្ភថា បើពុំនោះទេ សន្តិភាពដែលកម្ពុជារកបានដោយកម្រ អាចប្រឈមនឹងភាពផុយស្រួយ។
លោកថា៖ «រក្សានូវគោលជំហរនយោបាយសេរីពហុបក្សតាមគោលការណ៍ច្បាប់ កុំឱ្យអាងតែមានអំណាចធ្វើឱ្យពលរដ្ឋបាត់បង់សិទ្ធិ ធ្វើឱ្យគេមិនអាចទប់ស្កាត់បានទេ។ ខ្ញុំបារម្ភកន្លែងហ្នឹងមែនទែន»។
សហភាពអឺរ៉ុបបានរាប់ថ្ងៃថយក្រោយចាប់ពីខែកុម្ភៈ មកលើវិធានការព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ក្រោយពីប្លុកលោកសេរីមួយនេះ មើលឃើញថា រដ្ឋាភិបាលបានបរាជ័យក្នុងការស្ដារស្ថានភាពគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យក្រោមលក្ខខណ្ឌរបស់ខ្លួន។
លោក បណ្ឌិត យ៉ង សាំងកុមារ និងជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ធ្លាប់ផ្តល់ជាយោបល់ថា កម្ពុជាអាចនៅបន្តទទួលបានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA របស់សហភាពអឺរ៉ុប និងនៅតែបន្តរក្សាបានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយនឹងមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចលើពិភពលោក។
លោកថា៖ «លក្ខខណ្ឌងាយៗ គឺរដ្ឋាភិបាលត្រូវដោះលែងលោក កឹម សុខា និងត្រូវអនុញ្ញាតឱ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានដំណើរការឡើងវិញ»។
ជ្រុងមួយទៀតនៃជម្លោះនយោបាយកម្ពុជានេះ អ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ លោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចឃ្លាំមើលស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សលើកទី៧ នៅកម្ពុជាលើកនេះ បានអំពាវនាវជាថ្មីទៀតឱ្យដោះលែងលោក កឹម សុខា និងអំពាវនាវឱ្យបើកកិច្ចសន្ទនាផ្នែកនយោបាយសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព និងសន្តិភាព៕
