អ្នកឃ្លាំមើលមួយចំនួនពន្យល់ថា ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត ក្រុង-ស្រុក-ខណ្ឌ ជាអ្នកអនុវត្តកំណែទម្រង់វិមជ្ឈការ និងវិសហមជ្ឈការ ផ្នែកអភិបាលកិច្ចល្អដល់យន្តការប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ។
នាយកប្រតិបត្តិសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា លោក សន ជ័យ ពន្យល់ថា តំណែងក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត ក្រុង-ស្រុក-ខណ្ឌ បានពីក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ជាប់ឆ្នោតជាអ្នកបោះឱ្យ។លោក សន ជ័យ ឱ្យដឹងទៀតថា ពួកគេបានដើរតួនាទីជាអ្នកជំរុញតម្លាភាព និងគណនេយ្យភាពសង្គម ពិសេសផ្តោតលើការតាមដានការប្រើប្រាស់ថវិកាជាតិលើគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងៗនៅថ្នាក់មូលដ្ឋាន ។
បើតាមមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះ ដើម្បីឱ្យប្រព័ន្ធត្រួតពិនិត្យនេះធានាប្រសិទ្ធភាពតំណែងក្រុមប្រឹក្សានេះ ត្រូវមានតុល្យភាពអំណាច ។
លោកថា៖ «តួអង្គប្រកួតប្រជែងដ៏ធំដែលមានក្រុមប្រឹក្សារាប់ពាន់នាក់របស់អតីតគណបក្សប្រឆាំងដែលត្រូវបានគេរំលាយចោលនោះ វាជារូបភាពមួយដែលធ្វើឱ្យរូបភាពអំណាចនៅរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិនៅក្នុងច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត ក្រុង-ស្រុក-ខណ្ឌនេះ ក៏ដូចជា ច្បាប់ស្តីពីការជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សានេះ ក៏អាចមានឥទ្ធិពលថយចុះ»។
មន្ត្រីផ្នែកអង្កេតនៅអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត ហៅ ខុមហ្វ្រែល លោក កន សាវាង្ស មានប្រសាសន៍ថា ក្រុមប្រឹក្សាជាសភាជាន់ទាប ប្រមូលបញ្ហាពលរដ្ឋ និងជំរុញឱ្យមានដំណោះស្រាយដោយតម្លាភាព។
មួយវិញទៀត អ្នកឃ្លាំមើលរូបនេះថា ក្រុមប្រឹក្សាមានតួនាទីចូលរួមលើកផែនការអភិវឌ្ឍន៍ តាមដានការដេញថ្លៃគម្រោងនានា ការប្រើប្រាស់ថវិកាដែលថ្នាក់ជាតិទម្លាក់ឱ្យ ជំរុញតម្លាភាពសេវារដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ រួមទាំង ច្រកចេញចូលតែមួយ ជាដើម។
ប៉ុន្តែ អ្នកឃ្លាំមើលរូបនេះ បារម្ភថា បើក្រុមប្រឹក្សាជាអ្នកត្រួតពិនិត្យ រីឯអ្នកអនុវត្តជាគណៈអភិបាល ចេញពីក្រុមតែមួយ លោកថា ប្រសិទ្ធភាពនៃការជំរុញអភិបាលកិច្ចល្អ និងគណនេយ្យភាពសង្គមអាចនៅតែជាបញ្ហា។
លោកថា៖ «យើងមើលឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង ដូចបច្ចុប្បន្ននេះ ពេលដែលសភាថ្នាក់ជាតិមានតែមួយគណបក្ស ឬហៅថា«សភាឯកបក្ស»ហ្នឹង ឥឡូវនេះមានការជួបជុំ [អតីតមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងជុំគ្នាហូបនំបញ្ចុក តុលាការកោះហៅ] មានការកោះហៅ អាហ្នឹងជាតួនាទីរបស់តំណាងរាស្ត្រដែលគាត់មានតួនាទីចុះជួបពលរដ្ឋមើលពីបញ្ហាហ្នឹង។ ប៉ុន្តែ យើងអត់ដែលបានឃើញតំណាងរាស្ត្រចុះសួរទេ អាហ្នឹងដែលយើងមើលឃើញថា ជាចំនុចដែលអសកម្ម»។
ច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាល រាជធានី-ខេត្ត ក្រុង-ស្រុក-ខណ្ឌ ចែងថា ក្រុមប្រឹក្សាអាចធ្វើការអង្កេតលើករណីទាំងឡាយណាដែលខ្លួនយល់ថា មានសារសំខាន់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលខ្លួនជាតំណាង ។
ច្បាប់ដដែលនេះចែងដែរថា៖ «ក្រុមប្រឹក្សាត្រូវធ្វើយុទ្ធសាស្ត្រអនុវត្តផែនការអភិវឌ្ឍ ដើម្បីធានាឱ្យមានតម្លាភាព និងគណនេយ្យភាពចំពោះប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន។ ក្រុមប្រឹក្សាត្រូវចាត់ចែងកិច្ចការហិរញ្ញវត្ថុឱ្យមានតម្លាភាព និងមានគណនេយ្យភាពចំពោះប្រជាពលរដ្ឋ»។
ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាអាណត្តិទី៣នេះ អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលមានក្រុមប្រឹក្សា ៥០០៧ នោះ មិនត្រូវបានបើកផ្លូវឱ្យចូលរួមក្រកួតនៅថ្ងៃអាទិត្យនេះទេ ក្រោយពីតុលាការកំពូលប្រកាសរំលាយកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ រួចមកនោះ។
សាលដីការំលាយនេះ បានបើកផ្លូវឱ្យ គ.ជ.ប រឹបអូសអាសនៈទាំងអស់របស់គណបក្សប្រឆាំងនេះ ទៅចែកឱ្យគណបក្សផ្សេងទៀត ពេលនោះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលកំពុងគ្រប់គ្រងអំណាច ទទួលបានស្ទើរទាំងអស់។
ទោះជាយ៉ាងណា សមាជិក គ.ជ.ប និងជាអ្នកនាំពាក្យ លោក ហង្ស ពុទ្ធា អះអាងថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាអាណត្តិទី៣ ដែលធ្វើឡើងនៅថ្ងៃអាទិត្យនេះបានដំណើរការទៅតាមច្បាប់ ធានាដល់យន្តការប្រជាធិបតេយ្យ ទោះបីគ្មានវត្តមានអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចូលរួមក៏ដោយ។
