រដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៦ ដែលមានតែបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមួយនោះ បានប្រកាសអំពីកំណែទម្រង់ម្តងជាពីរដងថា នឹងដឹកនាំប្រទេសអាណត្តិថ្មីនេះឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើង ហើយលុបបំបាត់ភាពអសកម្មកន្លងមក ពិសេសយកចិត្តទុកដាក់ការពារ និងបង្ក្រាបបទល្មើសធនធានធម្មជាតិទៀតផង។
ជាក់ស្តែងនៅដើមឆ្នាំ២០១៩នេះ ប្រមុខដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានក្រើនរំឭកដល់មន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ រួមទាំងណែនាំជាថ្មីទៀតឲ្យកងទ័ពទាំងអស់ចូលរួមទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើ ដោយថា ដើម្បីការពារធនធានធម្មជាតិនៅកម្ពុជាឱ្យបាន។
លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានព្រមានប្រើអភិក្រមទីប្រាំ ដែលជាអភិក្រមត្រូវការវះកាត់សាច់ស្អុយចេញ ចំពោះមន្ត្រីទាំងឡាយណាដែលអសកម្ម ឬចូលរួមបំផ្លាញសេចក្តីសុខពលរដ្ឋ និងបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិផងដែរ។
យ៉ាងណា មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកវិភាគ បានលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលឯកបក្សអាណត្តិទី៦នេះ នឹងមិនអាចការពារគម្របព្រៃឈើដែលនៅសេសសល់ឱ្យនៅគង់វង្សបានឡើយ ដោយថា កន្លងមក បទល្មើសព្រៃឈើបានកើតឡើងជាប្រព័ន្ធ ហើយភាគច្រើនជាប់ពាក់ព័ន្ធមន្ត្រីគណបក្សកាន់អំណាចតែម្តង។
អ្នកសម្របសម្រួលបណ្តាញសន្តិភាពសហគមន៍ លោក សេង សុខហេង មានប្រសាសន៍ថា លោកគ្មានជំនឿលើរដ្ឋាភិបាលឯកបក្ស ក្នុងការរក្សាគម្របព្រៃឈើឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពនោះឡើយ។ លោកបន្តថា ការប្តេជ្ញារបស់រដ្ឋអំណាចនេះ មិនមែនជាការប្តេជ្ញាចិត្តលើកទី១ទេ។
បន្ថែមពីនេះ លោកថា អ្នករកស៊ីឈើភាគច្រើនជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាល អាជ្ញាធរ កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ដែលជាមនុស្សរបស់បក្សកាន់អំណាចទៀតផង។ ក្រៅពីនេះ លោកថា បញ្ហាអំពើពុករលួយ និងវប្បធម៌អន្តរាគមន៍ គឺជាមូលហេតុសំខាន់ ដែលធ្វើឱ្យការបង្ក្រាបបទល្មើសគ្មានប្រសិទ្ធិភាព។
លោក សេង សុខហេង មានប្រសាសន៍ថា៖ «ប៉ុន្តែ អាណត្តិនេះ គឺមានតែមួយបក្ស អ៊ីចឹងអត់មាននរណារិះគន់ អត់មាននរណាប្រឆាំងអ៊ីចឹងទៅ វាបង្កភាពងាយស្រួល ពិសេសយើងហៅថា «ជិះសេះលែងដៃ»។ ពិសេសអ្នករកស៊ីឈើ ឬមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ សុទ្ធតែមាននិន្នាការជិតស្និទ្ធទៅនឹងគណបក្សកាន់អំណាច គណបក្សប្រជាជនហ្នឹង។ អ៊ីចឹងហើយ បានខ្ញុំគិតថា វាងាយស្រួលមែនទែន គឺគេចង់ធ្វើអីគឺធ្វើតាមចិត្ត។ អ៊ីចឹង ខ្ញុំគិតថា ការប្តេជ្ញាចិត្តហ្នឹងគ្មានប្រសិទ្ធភាពទាល់តែសោះ»។
កាលពីខែមេសា បណ្តាញស្នូលការពារព្រៃឡង់នៅខេត្តព្រះវិហារ និងកំពង់ធំ បានអះអាងថា បទល្មើសព្រៃឈើនៅតំបន់លោករស់នៅគ្មានការថយចុះអ្វីឡើយ ហើយការទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបពីសំណាក់អាជ្ញាធរក៏ពុំមានប្រសិទ្ធភាពនោះដែរ។
ក្រៅពីសហគមន៍ព្រៃឡង់ ប្រជាសហគមន៍ការពារព្រៃឈើនៅភូមិភាគឦសាន ក៏ធ្លាប់បានលើកឡើងអំពីបញ្ហាបទល្មើសព្រៃឈើ ពិសេសការរត់ពន្ធឈើចេញទៅប្រទេសវៀតណាមនៅតែបន្តកើតមាននៅក្នុងអាណត្តិទី៦នេះ។
ចំណែកមន្ត្រីពង្រឹងសិទ្ធិអំណាចសហគមន៍នៃសមាគមអាដហុក លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ ក៏មិនមានជំនឿលើរដ្ឋាភិបាលឯកបក្សក្នុងអាណត្តិទី៦នេះដែរ ដោយលោកកត់សម្គាល់ថា ស្ទើគ្រប់អាណត្តិមកហើយ រដ្ឋាភិបាលបានសន្យា និងប្តេជ្ញាចិត្តការពារគម្របព្រៃឈើ ប៉ុន្តែ ជាក់ស្តែងព្រៃឈើនៅតែហិនហោចដដែល។
លោកបន្តថា ការតាំងចិត្តការពារព្រៃឈើរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅអាណត្តិនេះ នឹងបរាជ័យបន្តទៀត ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលឯកបក្សគ្មានឆន្ទៈពិតប្រាកដ ពោលគឺ មិនបានអនុវត្តច្បាប់ទៅលើក្រុមមន្ត្រីធំៗ ពិសេសឧកញ៉ាមួយចំនួនដែលពាក់ព័ន្ធសំណុំរឿងរកស៊ីឈើកន្លងមក។
លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ មានប្រសាសន៍ថា៖ «កំណែទម្រង់ធំបំផុតហ្នឹងគឺត្រូវមានការផ្តន្ទាទោសដល់ឧកញ៉ាៗ ដើម្បីជាគម្រូថា ច្បាប់ធ្វើឡើងមិនសម្រាប់តែអ្នកទន់ខ្សោយ មិនមែនធ្វើឡើងសម្រាប់តែបក្ខពួកគេ ក្រុមគេ។ អ៊ីចឹងត្រូវធ្វើឡើងឱ្យបានស្មើភាពគ្នា »។
កាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០១៦ រដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៥ ដែលដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន សែន បានសម្រេចបង្កើតគណៈកម្មាធិការជាតិទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើឡើង ដើម្បីទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបសកម្មភាពកាប់ឈើ ការនាំឈើចេញទៅក្រៅប្រទេសដោយខុសច្បាប់។ គណៈកម្មាធិការជាតិមួយនេះ ក៏មានតួនាទីចាប់ជនល្មើស និងបញ្ជូនសំណុំរឿងទៅតុលាការទៀតផង។
ប្រមាណ៣ខែក្រោយមក គឺនៅខែមេសា ឆ្នាំ២០១៦ គណៈកម្មាធិការជាតិមួយនេះបានបញ្ជូនរបាយការណ៍របស់ខ្លួនទៅលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដោយបញ្ជាក់ថា ចាប់បានឈើខុសច្បាប់ចំនួនជាង ៧ម៉ឺនម៉ែត្រគូប និងប្ដឹងឈ្មួញរកស៊ីឈើចំនួន ៥៧ករណីទៅតុលាការ។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី ជាង៣ឆ្នាំមកហើយ សំណុំរឿងក្តីទាំងនោះស្ងាត់សូន្យឈឹង ដោយគ្មានមន្ត្រី ឬឧកញ៉ារកស៊ីឈើណាម្នាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងយកទៅផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់នោះទេ រីឯបទល្មើសរត់ពន្ធឈើចេញទៅក្រៅប្រទេសនៅតែកើតឡើងឥតឈប់ឈរ។
ជាក់ស្តែងអំឡុងពេលរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៥ ពេលនោះ ប្រកាសបិទការនាំឈើចេញទៅក្រៅប្រទេសទាំងស្រុង អង្គការទីភ្នាក់ងារស៊ើបអង្កេតបរិស្ថានអន្តរជាតិហៅកាត់ថា អ៊ី.អាយ.អេ (EIA) កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៧ បានរកឃើញថា ការនាំឈើចេញទៅវៀតណាមនៅតែកើតមានដដែល។
អង្គការនេះ អះអាងថា ចាប់ពីខែមករា ឆ្នាំ២០១៦ ដល់ត្រឹមខែមីនា ឆ្នាំ២០១៧ មន្ត្រីគយវៀតណាម បានកត់ត្រាឯកសារពន្ធគយលើការនាំឈើ និងគ្រឿងធ្វើអំពីឈើចេញពីប្រទេសកម្ពុជាទៅកាន់វៀតណាម មានទំហំទឹកប្រាក់ប្រមាណ ៣០០លានដុល្លារអាមេរិក។
របាយការណ៍នោះក៏រកឃើញទៀតថា នៅចន្លោះខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៦ ដល់ខែមិនា ឆ្នាំ២០១៧ ទំហំឈើនាំចេញពីកម្ពុជា និងប្រែក្លាយទៅជាឈើស្របច្បាប់ទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាម មានចំនួនប្រមាណ ៣០ម៉ឺនមែត្រគូប។
ទីភ្នាក់ងារអន្តរជាតិមួយនេះ បានរកឃើញទៀតថា មន្ត្រីអាជ្ញាធរកម្ពុជា និងវៀតណាម បានទទួលលុយសំណូករាប់លានដុល្លារពីឈ្មួញឈើ ជាថ្នូរនឹងការបើកដៃឲ្យជនល្មើសកាប់ឈើ និងជួញដូរឈើខុសច្បាប់ចេញពីកម្ពុជា។
ជាមួយគ្នានេះ កាលពីខែ៩ ខែមេសា ឆ្នាំនេះ អង្គការខុមហ្វ្រែល (Comfrel) បានរកឃើញថា រដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៥ បានបរាជ័យក្នុងការអនុវត្តគោលនយោបាយរក្សាគម្របព្រៃឈើនៅកម្ពុជាផងដែរ។
ប្រធានក្រុមអ្នកវិភាគវ័យក្មេង កញ្ញា លី ស្រីស្រស់ លើកឡើងថា កញ្ញាមិនមានជំនឿថារដ្ឋាភិបាលឯកបក្សអាចទទួលបានភាពជោគជ័យក្នុងការថែរក្សាគម្របព្រៃឈើនោះទេ ទោះបីជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាលព្រមានកាត់សាច់ស្អុយរបស់ខ្លួនចោលក៏ដោយ។
កញ្ញាមានប្រសាសន៍ថា៖ «អភិក្រម វាគឺជាឈ្មោះ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំមិនទាន់ឃើញថា រាល់ថ្ងៃ ឬបច្ចុប្បន្ននេះ រដ្ឋាភិបាលបានអនុវត្តឱ្យបានពេញលេញ ឬពេញដៃពេញជើងលើអភិក្រមនេះទេ។ មានន័យថាម៉េច? មានន័យថា “ប៉ះដៃគេ កាត់ដៃគេ ដល់ប៉ះដៃខ្លួនឯងអត់កាត់ដៃខ្លួនឯង”។ អាហ្នឹងវាជាចំណុចសំខាន់ណាស់ នៅពេលយើងប្រើអភិក្រម គឺអ្នកទាំងអស់គ្នាត្រូវអនុវត្តតាមអភិក្រមហ្នឹង»។
កាលពីឆ្នាំ២០១៧ របាយការណ៍របស់អង្គការណាសា បានបង្ហាញថា កម្ពុជាជាប្រទេសឈានមុខគេខាងការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើធម្មជាតិ និងព្រៃស្ថិតក្នុងតំបន់ការពារផងដែរ ដោយសារការទន្រ្ទានយកដីពីសំណាក់ក្រុមហ៊ុន ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ដាំដំណាំកៅស៊ូ និងការកាប់ឈើខុសច្បាប់។
របាយការណ៍នេះ រកឃើញថា នៅចន្លោះឆ្នាំ២០០១ និង២០១៤ អត្រាបាត់បង់ព្រៃឈើប្រចាំឆ្នាំនៅកម្ពុជាកើនឡើងជាង ១៤,៤ភាគរយ ស្មើនឹងផ្ទៃដីសរុបជាង ១លានហិកតា។
កាលពីឆ្នាំ២០១៦ អង្គការនិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា បង្ហាញថា គម្របព្រៃឈើសរុបក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានថយចុះពីប្រមាណ ៧២ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៣ មកនៅត្រឹម ៤៨ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ២០១៤ ខណៈពេលដែលព្រៃស្រោងបានថយចុះពី ៤២ភាគរយ មកនៅត្រឹម ១៦ភាគរយ នៅក្នុងរយៈពេលដូចគ្នា។
ទាំងអ្នកវិភាគរូបនេះ និងសង្គមស៊ីវិល បានផ្តល់ជាអនុសាសន៍ស្រដៀងគ្នាថា ដើម្បីឱ្យកិច្ចការពារព្រៃឈើក្នុងអាណត្តិថ្មីនេះទទួលបានជោគជ័យ រដ្ឋាភិបាលឯកបក្សត្រូវហ៊ានវះកាត់សាច់ស្អុយចោលពិតប្រាកដ ដោយស្រាវជ្រាវរកអ្នកពាក់ព័ន្ធតាំងពីថ្នាក់មូលដ្ឋានរហូតដល់ថ្នាក់កំពូល យកមកផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់។
ពួកគេបានផ្តល់អនុសាសន៍ទៀតថា រដ្ឋាភិបាលគប្បីផ្តល់កញ្ចប់ថវិកាទៅថ្នាក់ក្រោម ដើម្បីបំពេញការងារការពារព្រៃឈើឱ្យបានច្រើន ព្រមទាំងបង្កភាពងាយស្រួលដល់ពលរដ្ឋទូទៅ ពិសេសសហគមន៍មូលដ្ឋានចូលរួមការពារព្រៃឈើដោយគ្មានការគំរាមកំហែង។
ជាងនេះទៀត ពួកគេក៏ស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិថ្មីបោសសម្អាតអំពើពុករលួយក្នុងប្រព័ន្ធដឹកនាំរដ្ឋ និងអនុវត្តច្បាប់ស្មើភាពគ្នា ព្រមទាំងបញ្ឈប់វប្បធម៌អន្តរាគមន៍ពីថ្នាក់លើបន្តទៀត៕