ការឆ្លងរីករាលដាលនៃជំងឺអេដស៍ និងមេរោគអេដស៍ នៅឃុំរកា ស្រុកសង្កែ ខេត្តបាត់ដំបង បានក្លាយជាសោកនាដកម្មមួយដ៏សោកសៅ សម្រាប់អ្នកភូមិរាប់រយនាក់ក្នុងឃុំមួយនេះ ។
រយៈពេលប្រមាណ៥ឆ្នាំមកហើយ ក្រោយពេលផ្ទុះករណីនេះ ស្ថានភាពរស់នៅរបស់អ្នកភូមិដែលផ្ទុកជំងឺទាំងនោះ មិនមានភាពប្រសើរឡើយ។ អ្នកភូមិមួយចំនួនអះអាងថា សុខភាពក៏កាន់តែទ្រុឌទ្រោម រីឯជីវភាពវិញក៏កាន់តែដុនដាប ហើយមានអ្នកភូមិដែលផ្ទុកមេរោគអេដស៍មួយចំនួនបានចំណាកស្រុកទៅធ្វើការងារនៅប្រទេសថៃ ជាហេតុធ្វើឱ្យពួកគេទទួលថ្នាំប្រឆាំងមេរោគនេះមិនបានទៀងទាត់។
លើសពីនេះ អ្នកភូមិអះអាងថា ក្នុងមួយរយៈពេលចុងក្រោយ ពួកគាត់ហាក់ត្រូវបានបំភ្លេចចោល ដោយមិនបានយកចិត្តទុកដាក់ដូចពេលមុនដំបូងនោះទេ។
អ្នកស្រី សាមឿន ដែលមានកូនប្រុសម្នាក់ផ្ទុកមេរោគអេដស៍ មានប្រសាសន៍ថា ក្រោយពេលជំងឺនេះផ្ទុះឡើងកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៤ ពួកគាត់ត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់ពីរដ្ឋាភិបាល តាមរយៈអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ព្រមទាំងសប្បុរសជនជាច្រើនផងដែរ។
អ្នកស្រីបន្តថា ក្រោយៗមកទៀត ការយកចិត្តទុកដាក់ពីអាជ្ញាធររដ្ឋ និងសប្បុរសជននានា កាន់តែថយចុះបន្តិចម្តងៗ រហូតលែងមានការយកចិត្តទុកដាក់ ឬសួរនាំពីអាជ្ញាធរសោះឡើយក្នុងរយៈពេលជាង១ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។
អ្នកស្រី បន្តថា៖ «ឥលូវតែលតោលណាស់ លោកគ្រូ! ពួកអ្នកកើតមេរោគអេដស៍មានអារម្មណ៍ថា គេទុកពួកខ្ញុំចោលតែលតោល។ និយាយរួម គេមិនចង់ទទួលស្គាល់ពួកខ្ញុំឬ ម៉េច? ខ្ញុំវាអត់ចង់ឱ្យអីចឹង ខ្ញុំចង់ឱ្យយើងទៅណាគេទទួលស្គាល់ពួកខ្ញុំ មិនចង់ឱ្យបំភ្លេចពួកខ្ញុំចោល ហើយរើសអើង។ ខ្ញុំចង់ឮថា ធម្មតាយើងមនុស្សដូចគ្នាយើងកុំរើសអើងគ្នា ឱ្យគាត់(អាជ្ញាធរ)មកលើកទឹកចិត្តយើង បើគាត់មានជំនួយលើសពីហ្នឹងទៀត តាមសទ្ធាគាត់ ។ មែនទេអ៊ុំ? ពួកខ្ញុំនេះមានទឹកចិត្ត អ្នកលេបថ្នាំលេបអី គាត់មានទឹកចិត្តខ្លះ។ ដូចកូនក្មេងប៉ុនៗហ្នឹង ឱ្យតែឱ្យគាត់អរ គាត់សប្បាយចិត្ត ខំរៀន ខំលេបថ្នាំហើយ។ តែនេះអត់ ស្ងាត់ឈឹង »។
ប្រភពដដែល លើកឡើងទាំងទឹកភ្នែកថា នៅពេលសំឡេងរបស់ពួកគាត់ត្រូវបានគេបំភ្លេចចោល ធ្វើឱ្យពួកគាត់ឯកា និងបាក់ទឹកចិត្តកាន់តែខ្លាំង រហូតធ្វើឱ្យអ្នកផ្ទុកមេរោគនេះមួយចំនួនបោះបង់ការពិសារថ្នាំប្រចាំថ្ងៃរបស់ខ្លួនទៀតផង។
នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៤ គឺជាពេលដែលរកឃើញថា មានអ្នកភូមិឃុំរការាប់រយនាក់បានផ្ទុកមេរោគអេដស៍។ អ្នកផ្ទុកមេរោគនេះ មានចាប់តាំងកុមារតូច រហូតដល់មនុស្សវ័យប្រមាណ៨០ឆ្នាំ ហើយមានទាំងតាអាចារ្យ និងព្រះសង្ឃផងដែរ។
ស្ត្រីមានវ័យប្រមាណ៦០ឆ្នាំម្នាក់ ដែលផ្ទុកមេរោគអេដស៍ និយាយទាំងទឹកមុខក្រៀមក្រំត្បិតទើបនឹងព្រាត់ប្តី ដែលផ្ទុកមេរោគអេដស៍នៅដើមឆ្នាំនេះ បានរៀបរាប់ថា ក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ អ្នកស្រីមានអារម្មណ៍ឯកា និងតូចចិត្តជាខ្លាំង ត្បិតពួកគេមិនទទួលបានការយកចិត្តទុកដាក់ដូចពេលមុននោះទេ។
អ្នកស្រី រ៉ាយ ថាជំនួយក៏មិនមាន រីឯការលើកទឹកចិត្ត ឬសួរសុខទុក្ខពីអាជ្ញាធររដ្ឋក៏អត់ ចំណែកជីវភាព និងសុខភាពរបស់អ្នកស្រីក៏កាន់តែលំបាកពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ។
អ្នកស្រ្តី បន្ថែមថា៖ «អត់ គ្មាននរណាយកចិត្តទុកដាក់ទេ គេហីៗ គ្មាននឹកនាអីទេ។ ខ្ញុំខ្វាយខ្វល់ដែរ អញហ្អើយ មិនដឹងយ៉ាងម៉េចទេ បានជាគេមិនខ្វាយខ្វល់។ ដូចថា អារម្មណ៍ថាគេមិនគិតយើង»។
ក្រោយការផ្ទុះជំងឺនេះឡើង មន្ទីរសុខាភិបាលខេត្តបាត់ដំបងបានចេញរបាយការណ៍ដោយបញ្ជាក់ថា អ្នកឆ្លងមេរោគអេដស៍នៅឃុំរកា មានចំនួនសរុបជិត ៣០០នាក់។ មន្ត្រីមន្ទីរសុខាភិបាលខេត្តនេះបញ្ជាក់បន្ថែមថា ក្នុងចំណោមអ្នកឆ្លងមេរោគអេដស៍នោះ មានកុមារប្រមាណ ៥០នាក់ និងមនុស្សវ័យពី៦០ឆ្នាំឡើង មានចំនួនជាង ៥០នាក់ផងដែរ។
ចំណែកក្រសួងសុខាភិបាល បានបង្ហាញលទ្ធផលដំបូងថា ការចាក់ថ្នាំ និងការចាក់សេរ៉ូម គឺជាប្រភពសំខាន់ដែលបានបណ្ដាលឲ្យពលរដ្ឋនៅឃុំរកាជិត ៣រយនាក់បានឆ្លងមេរោគអេដស៍។
អ្នកភូមិដែលឆ្លងមេរោគនេះ បានសន្និដា្ឋនដូចៗគ្នាថា មូលហេតុដែលធ្វើឱ្យពួកគាត់ឆ្លងមេរោគអាក្រក់នេះ តាមរយៈការចាក់ថ្នាំ និងចាក់សេរ៉ូមរបស់គ្រូពេទ្យក្នុងភូមិម្នាក់ គឺលោក យ៉ែម ជ្រិន។
អ្នកភូមិម្នាក់ទៀតគឺ អ្នកស្រី សាលឿង ដែលអ្នកស្រី និងសមាជិកក្រុមគ្រួសារគាត់ ៥នាក់ទៀតផ្ទុកមេអេដស៍ដែរនោះ ថាបច្ចុប្បន្នសុខភាពរបស់អ្នកស្រី មិនល្អនោះទេ ភ្លេចច្រើន និងមិនអាចរកស៊ី ឬ ធ្វើការងារធ្ងន់បានឡើយ ដោយថា ចេះតែវិលមុខដួល ឆាប់អស់កម្លាំង និងហេវហត់ ជាដើម។
អ្នកស្រី ចង់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលបន្តយកចិត្តទុកដាក់ជួយពួកគាត់ទាំងផ្លូវចិត្ត និងសម្ភារ ពិសេសក្មេងតូច និងមនុស្សចាស់ជរាគ្មានទីពឹង ជាជាងទុកពួកគាត់ចោលបន្តទៀត។
អ្នកស្រី មានប្រសាសន៍ថា៖ «ពីមុនធ្លាប់ឮថា មានគេបើកអីឱ្យអីចឹង គ្នា(កូន)ចេះតែមានទឹកចិត្តរៀន ឥលូវអត់សោះ អីចឹងកូនតូចចេះតែសួរថា ម៉ាក់ ម៉េចឥលូវគេលែងបើកអីឱ្យខ្ញុំអីចឹង។ ខ្ញុំលេបថ្នាំអីចឹង។ ប្រសិនបើគេអាចផ្តល់ឱ្យ និយាយរួមមិនមែនសម្រាប់តែកូនខ្ញុំទេ ប៉ុន្តែសម្រាប់ក្មេងទាំងអស់។ ក្មេងខ្លះគ្នាបាត់បង់ម្តាយអីចឹងទៅក៏មាន »។
អនុប្រធានមន្ទីរសុខាភិបាលខេត្តបាត់ដំបង លោក ស៊ូ សានិត មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមិថុនា ថា បច្ចុប្បន្ន ស្ថានភាពអ្នកផ្ទុកជំងឺអេដស៍នៅឃុំរកាមានភាពប្រសើរ ដោយថា មានពលរដ្ឋ ៩៥ភាគរយបានមកទទួលថ្នាំប្រឆាំងមេរោគជំងឺនេះជាទៀងទាត់។
លោកថា អ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ជាង១០នាក់ ទាំងអ្នករស់នៅក្នុងស្រុក និងអ្នកចំណាកស្រុក គឺ មិនបានទទួលថ្នាំប្រឆាំងមេរោគអេដស៍ ឬថ្នាំពន្យារជីវិតទៀតនោះទេ ដោយបញ្ហាសុខភាពផ្ទាល់ខ្លួន បញ្ហាមានគំនាបពីដៃគូ និងបញ្ហាបាត់ដំណឹងទាក់ទង ជាដើម។
អនុប្រធានមន្ទីរដដែលអះអាងថា ខាងមន្ទីរសុខាភិបាលខេត្ត និងអង្គការដៃគូនៅតែបន្តយកចិត្តទុកដាក់លើបញ្ហាសុខភាព និងជីវភាពរបស់ពលរដ្ឋនៅឃុំរកាជាប្រចាំ ប៉ុន្តែ ទទួលស្គាល់ថា ទាំងជំនួយជាតិ និងអន្តរជាតិពិតជាមានការថយចុះក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយប្រាកដមែន។
លោក មានប្រសាសន៍បន្ថែម៖ «ជម្រាបអំបាញ់មិញហ្នឹងថា ពេលចាប់ផ្តើមផ្ទុះជំងឺនេះដំបូង ជំនួយទាំងជាតិ និងជំនួយទាំងអន្តរជាតិ គឺមានការកើនសម្រាប់ក្រុមពួកគាត់ហ្នឹង ប៉ុន្តែ នៅពេលក្រោយមកទៀត ហាក់ដូចជាស្ងាត់អីចឹងទៅ។ អីចឹង វានៅតែជាបន្ទុករបស់មូលដ្ឋានសម្រាប់តាមជួយគ្រប់គ្រងគាត់»។
មន្ត្រីមន្ទីរសុខាភិបាលដដែលអះអាងថា ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋឃុំរកាដែលផ្ទុកមេរោគអេដស៍ចំនួន ២៨៥នាក់ គឺមានចំនួនអ្នកផ្ទុកមេរោគនេះជាង ៣០នាក់ហើយ បានស្លាប់ជាបន្តបន្ទាប់ដោយសារជំងឺប្រចាំកាយ ការវាយប្រហារដោយមេរោគនេះ ព្រមទាំងវ័យចាស់ជរាផងដែរ។
អភិបាលខេត្តបាត់ដំបង លោក ងួន រតនៈ លើកឡើងថា ក្រោយករណីផ្ទុះជំងឺអេដស៍នៅឃុំរកា រដ្ឋាភិបាល និងអាជ្ញាធរខេត្តបានយកចិត្តទុកដាក់ដល់ពលរដ្ឋទាំងនោះជាប្រចាំ ដោយមានទាំងការធ្វើផ្លូវកៅស៊ូ ការប្រែក្លាយមណ្ឌលសុខភាពឃុំរកា ទៅជាមន្ទីរពេទ្យបង្អែក ព្រមទាំងមានវេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញប្រចាំការទៀតផង។
លោកបន្តថា ក្រៅពីនេះ ក៏មានបន្តនូវការយកចិត្តទុកដាក់ជាប្រចាំ ដោយមិនបានទុកពួកគាត់ចោលនោះទេ។
លោក មានប្រសាសន៍ថា៖ «គេជួយ មានកាកបាទក្រហម ស្អីៗច្រើន តាមខ្ញុំមើល។ មានលិខិតអញ្ជើញខេត្តចូលរួម តែខ្ញុំអត់បានទៅ ខ្ញុំចារឱ្យតំណាងចូលរួមអីចឹង។ បាទ ញឹកញាប់ ប៉ុន្តែ យើងបានស្រួលជាងមុន ប្រជាពលរដ្ឋយើងបាត់ភ័យខ្លាចជាងមុន ដូចថា គាត់យល់ពីការថែរក្សាសុខភាពជាងមុនហើយ » ។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលអប់រំប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីការអភិវឌ្ឍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គីមអេង មើលឃើញថា ក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយ ព័ត៌មានស្ដីពីស្ថានភាពអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍នៅឃុំរកា ស្ទើរតែគ្មានអ្នករំលឹកទៀតនោះទេ។ លោកកត់សម្គាល់ថា រដ្ឋាភិបាលនៅពុំទាន់មានយុទ្ធសាស្ត្ររយៈពេលវែង ដើម្បីជួយពលរដ្ឋផ្ទុកមេរោគអេដស៍នៅភូមិរកានោះឡើយ។
លោកថា រដ្ឋាភិបាលគប្បីកំណត់កម្មវិធីនយោបាយជាក់លាក់របស់ខ្លួនដើម្បីជួយដល់ពលរដ្ឋទាំងនោះ ដោយថា វាជាការលើកទឹកចិត្តឱ្យពួកគាត់មានសង្ឃឹមក្នុងការរស់នៅបន្តទៀត។
លោក ផ្តល់យោបល់ថា៖ «ថ្នាក់ជាតិត្រូវតែមានកម្មវិធីច្បាស់លាស់ ជាក់លាក់ ដើម្បីឆ្លើយតបបញ្ហាទាំងអស់ហ្នឹង បាទ។ ហើយត្រូវមានធនធានមនុស្ស ត្រូវមានថវិកាយកទៅជួយពួកគាត់ផ្ទាល់ឱ្យបានសស្រាក់សស្រាំ មិនមែនយើងគ្រាន់តែស្រែកៗ និយាយៗ ទៅ ចប់ទៅ ហើយទុកឱ្យបញ្ហាអស់សង្ឃឹមរបស់ពលរដ្ឋនៅតែអស់សង្ឃឹមបន្តទៀត»។
ក្រោយហេតុការណ៍ផ្ទុះជំងឺអេដស៍ ពលរដ្ឋឃុំរការាប់រយនាក់ ផ្ទះអតីតគ្រូពេទ្យប្រចាំភូមិ លោក យ៉ែម ជ្រិន ដែលនៅក្បែរសាលាឃុំរកានោះ ត្រូវបានទុកចោលពុំមានមនុស្សរស់នៅឡើយ។
យ៉ាងណា កាលពីឆ្នាំ២០១៥ តុលាការខេត្តបាត់ដំបង បានកាត់ទោសលោក យ៉ែម ជ្រិន ឲ្យជាប់ពន្ធនាគារចំនួន២៥ឆ្នាំ ពីបទ «បើកកន្លែងពិគ្រោះព្យាបាលជំងឺដោយគ្មានការអនុញ្ញាតពីក្រសួងសុខាភិបាល បទប្រព្រឹត្តក្នុងចេតនាចម្លងមេរោគអេដស៍ទៅអ្នកដទៃ និងបទទារុណកម្ម ដែលមានស្ថានទម្ងន់ទោស»។
អ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍នៅភូមិរកាសោកស្តាយចំពោះសុបិន្តអាក្រក់ដែលកើតឡើងនេះ និងចេះតែបារម្ភអំពីវាសនារបស់ខ្លួន ពិសេសវាសនាកុមារតូចៗ ដែលត្រូវបន្តរស់នៅក្នុងភាពខ្មាសអៀន ការរើសអើង ទាំងដែលពួកគេមិនបានប្រព្រឹត្តខុសទាល់តែសោះ៕