សង្គមស៊ីវិល អំពាវនាវឲ្យដោះលែងយុវជនដែលបានបញ្ចេញមតិទាក់ទិនទៅនឹងសារចូលរួមរំឭកខួប៣ឆ្នាំនៃការបាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី ដោយថា ការចំណាត់ការចាប់ខ្លួន ជាទង្វើរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍ចុះថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ម្សិលមិញ អង្គការសម្ព័ន្ធភាពការពារសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា CHRAC លើកឡើងថា ការចាប់ឃុំខ្លួនយុវជនមួយចំនួន រួមទាំងលោក គង់ រ៉ៃយ៉ា និងលោក សួង នាគព័ន្ធ ដែល «អាជ្ញាធរចោទពីបទសង្ស័យជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការញុះញង់បង្កឲ្យមានចលាចលក្នុងសង្គម ជាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ» ។
CHRAC អំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលដោះលែងអ្នកទាំងនោះ និងស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលគោរពសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងការជួបជុំដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
លោក គង់ រ៉ៃយ៉ា ត្រូវសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន ក្រោយអំពាវនាវលើបណ្តាញសង្គម លក់អាវយឺតមានបិទរូបលោក កែម ឡី។ លោក សួង នាគព័ន្ធ ត្រូវចាប់ខ្លួន ពេលព្យាយាមទៅដាក់កម្រងផ្កានៅស្តុបបូកគោ ក្នុងគម្រប់ខួប៣ឆ្នាំនៃព្រឹត្តិការណ៍បាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការ CHRAC លោក ណៃ វ៉ង់ដា ឲ្យដឹងបន្ថែមថា អ្វីដែលយុវជនទាំងពីរបានធ្វើ លោកថា ជាសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
លោក ណៃ វ៉ង់ដា អះអាងថា បើរដ្ឋាភិបាលមិនដោះលែងក្រុមយុវជនទាំងនោះទេ វានឹងបង្កឲ្យមានការរិះគន់ថា សិទ្ធិបញ្ចេញមតិ និងសិទ្ធិជួបជុំ ដោយសន្តិវិធី ដែលធានាដោយច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិត្រូវបានរំលោភបំពាន។
លោកថា៖ «ការដែលមិនបានធ្វើតាមអ្វីដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ក៏ដូចជាសន្ធិសញ្ញា កតិកាសញ្ញា ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សផ្សេងៗនៅអន្តរជាតិ បានន័យថា គាត់កំពុងតែដើរបញ្ច្រាសទិសជាមួយអ្វីដែលបានកំណត់ទិសដៅ ដើម្បីទទួលបានការគាំំទ្រពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ក៏ដូចជាពីសាធារណជន»។
ដូចគ្នានេះដែរ អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ ហៅចំណាត់ការចាប់ខ្លួននេះថា ជាការប្រើកងកម្លាំងច្រើនលើសលុបបង្ក្រាបទៅលើសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ ។
លីកាដូ បញ្ជាក់ថា៖ «ការឃាត់ខ្លួនមនុស្សទាំងនេះ បង្ហាញទៅកាន់សាធារណជនថា ជាការបង្ក្រាបឥតឈប់ឈរនៃការប្រើប្រាស់កម្លាំងអាជ្ញាធរច្រើនលើសលុប ដើម្បីរារាំងប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាពីការសម្ដែងសិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងសិទ្ធិជួបជុំគ្នា។
នាយិកាប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោកស្រី ចក់ សុភាព បង្ហាញការខកចិត្តចំពោះចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាលនេះ។ លោកស្រីថា ការចាប់ខ្លួនក្រុមយុវជន បានឆ្លុះបញ្ចាំងថា សិទ្ធិបញ្ចេញមតិ និងសិទ្ធិជួបជុំ ដែលធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ក្លាយជាបទញុះញង់ បង្កឲ្យមានអសន្តិសុខសង្គម។
អ្នកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះ ផ្តល់ជាយោបល់ថា រដ្ឋាភិបាលគួរតែពិនិត្យករណីនេះឡើងវិញ ដើម្បីឲ្យប្រាកដថា អ្នកជំរុញយុត្តិធម៌សង្គមក្លាយជាអ្នកបំពានច្បាប់។
លោកស្រីថា៖ «ខ្ញុំមើលទៅគួរឲ្យសោកស្តាយ ហើយយើងបន្តនូវវប្បធម៌មួយគិតថារាល់សកម្មភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋសុទ្ធតែប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល បើទោះបីពលរដ្ឋមិនបានប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលក៏ដោយ»។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន អះអាងថា ករណីជាប់ឃុំខ្លួនយុវជនទាំងនោះ បានផុតពីដៃរដ្ឋាភិបាល ហើយលោកថា ការដោះលែង ឬមិនដោះលែងស្ថិតនៅលើចៅក្រម។
លោក មានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំគ្មានសមត្ថភាពពិភាក្សាពីទោសទណ្ឌទេ។ ទុកឲ្យព្រះរាជអាជ្ញាលោកចាត់ការសាច់រឿងហ្នឹងទៅ។ ប៉ុន្តែ សុំអំពាវនាវឲ្យអ្នកប្រើប្រាស់ អ្នកប្រើរូបភាព យុវជនដែលព្រះរាជអាជ្ញាចាប់ខ្លួនហ្នឹង ឬដោយតុលាការហ្នឹង កុំយករូបភាពហ្នឹងជារឿងនយោបាយ ឲ្យយករឿងហ្នឹងជារឿងក្នុងវិស័យយុត្តិធម៌តែប៉ុណ្ណឹង»។
គម្រប់ខួប៣ឆ្នាំនៃការបាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី មានយុវជនយ៉ាងតិច៧នាក់ត្រូវបានឃាត់ខ្លួន តែ៥នាក់ត្រូវបានដោះលែងវិញ នៅសល់ពីរនាក់ទៀតត្រូវបានបញ្ជូនទៅតុលាការ ដើម្បីវិនិច្ឆ័យទោស។
កាលពីខែកុម្ភៈឆ្នាំនេះ អង្គការគម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោក (World Justice Project) បានចេញរបាយការណ៍ចាត់ថ្នាក់កម្ពុជា ជាប្រទេសមានប្រព័ន្ធយុត្ដិធម៌ទន់ខ្សោយបំផុតដដែលក្នុងចំណោមប្រទេស១២៦។
អង្គការអន្ដរជាតិមួយនេះ បញ្ជាក់ថា ការផ្ដល់ពិន្ទុទាបដល់កម្ពុជាបែបនេះ ដោយសារ អំពើពុករលួយ តម្លាភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល សិទ្ធិសេរីភាពមូលដ្ឋាន ការអនុវត្តច្បាប់ យុត្តិធម៌សង្គម និងយុត្តិធម៌ផ្នែកព្រហ្មទណ្ឌ ជាដើម៕
