អង្គុយខាងមុខបន្ទប់មានគ្នាពីរនាក់ ដោយកំពុងរងចាំទទួលអ្នកចូលរួមកម្មវិធី «ពិព័រណ៍ទេពកោសល្យ និងស្នាដៃ» ដើម្បីកត់ឈ្មោះ មុនចូលទស្សនាឧបករណ៍និងផលិតផលបុរាណ យុវជនម្នាក់ឈ្មោះ ណុប សម្បូរមី អាយុជាង២០ឆ្នាំ បានឲ្យដឹងថា ក្នុងរយៈពេល៣ថ្ងៃនៃការតាំងពិព័រណ៍របស់សាលារចនាកាលពីចុងសប្តាហ៍ មានក្រុមនិស្សិត យុវជន ប្រជាពលរដ្ឋ និងជនបរទេសជាច្រើន បានចូលមើលការតាំងបង្ហាញផលិតផលបុរាណ ដែលរៀបចំដោយក្រុមនិស្សិត។
ខណៈដៃកំពុងហុចប៊ិច ឲ្យអ្នកចូលទស្សនាកត់ឈ្មោះនោះ លោក ណុប សម្បូរមី បានឆ្លៀតពេលបន្ដិច ដើម្បីផ្តល់បទសម្ភាន៍ជាមួយអ្នកយកព័ត៌មានវីអូឌីទាំងទឹកមុខញញឹមញញែមថា ពួកគេមានការសប្បាយចិត្តនៅពេលបានឃើញអ្នកចូលទស្សនាការដាក់បង្ហាញឧបករណ៍ និងផលិតផលបុរាណយ៉ាងច្រើន ក្នុងរយៈពេលបីថ្ងៃនេះ ដោយសង្កេតឃើញថាចំនួនអ្នកចូលរួមច្រើនប្រមាណជាង៥ ០០០នាក់ ដែលចំនួន កើនឡើងទ្វេដង ច្រើនជាងឆ្នាំកន្លងទៅ។
លោកបន្តថា មូលហេតុនៃការតាំងពិព័រណ៍ឧបករណ៍វង់ភ្លេងបុរាណនេះ ដោយសារកន្លងមកប្រជាពលរដ្ឋ និងយុវជនមួយចំនួន តែងយល់ច្រឡំដោយហៅវង់ភ្លេងនេះថា ជាវង់ភ្លេងរបស់ថៃទៅវិញ។
លោកថា៖ «ការតាំងពិព័រណ៍នៅក្នុងបន្ទប់ នឹងដាក់ខាងផ្នែកវង់តន្ត្រីពិណពាទ្យនេះ ដោយសារចង់ឲ្យអ្នកដែលចូលមកមើលហ្នឹង គឺគាត់មានការស្វែងយល់ពីឧបករណ៍តន្ត្រីបុរាណ ថាវង់តន្ត្រីបុរាណពិណពាទ្យនេះ អ្នកខ្លះគេហៅថា វង់ភ្លេចសៀម ប៉ុន្តែអត់ចង់ឲ្យគាត់ហៅចឹងទេចង់បញ្ជៀបឲ្យពួកគាត់យល់ថានេះ គឺជាវង់ភ្លេងពិណពាទ្យដែលជារបស់ខ្មែរ។ ផ្សាភ្ជាប់នឹងអាហ្នឹងដែរ នេះគឺជាឧបករណ៍ដែលគេហៅថា ឧបករណ៍កន្ទ្រឹមនេះ ដែលមានគងពាទ្យអាហ្នឹង គឺជាភស្តុតាងបញ្ជាក់ថាឧបករណ៍ភ្លេងរបស់យើងមានមុនតាំងពីសម័យអង្គរមកម្លេះ»។
លោក ណុប សម្បូរមី បន្តថា ប្រសិនបើប្រជាពលរដ្ឋនិងយុវជននៅតែបន្ដហៅឧបករណ៍ភ្លេងពិណពាទ្យរបស់ខ្លួនថា ជាភ្លេងសៀមទៀតនោះ លោកថា វាអាចធ្វើឲ្យយុវជនខ្មែរជំនាន់ក្រោយលែងស្គាល់ឧបករណ៍និងឈ្មោះវង់ភ្លេងបុរាណរបស់ខ្លួនឯងក៏អាចថាបាន។ លោកថា ឧបករណ៍ភ្លេងប្រពៃណីបុរាណទាំងនេះ សុទ្ធតែជារបស់ខ្មែរតាំងពីបុរណកាលមក ដូចជា គងភ្លោះ ទ្រសោ ឃឹម រនាតធុង គងតូច រនាតដែក គងធំ រនាតឯក សម្ភោរ ខ្សែដៀវ ពិណ្យ រមនា ស្គរធុងជាដើម។
លោកថា៖ «ធម្មតា តាហៅភ្លេងសៀមមួយមាត់វាប៉ះទង្គិចទៅនឹងផ្នត់គំនិតពួកគាត់ ព្រោះគាត់ធម្មតា គាត់គឺជាសាច់ឈាមខ្មែរ ចឹងគាត់រក្សានៅអ្វីដែលជាអត្តសញ្ញាណរបស់ខ្មែរ ចឹងបើសិនជាហៅភ្លេងសៀមទៅសួរថា ភ្លេងហ្នឹងគឺជារបស់មែន [ខ្មែរ] ចឹងបានគាត់ចង់បជ្រាបឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ[ខ្មែរ]ដឹងថា នេះជា វង់ភ្លេងខ្មែរពិតៗ មិនមែនជារបស់សៀមទេ»។
កំពុងបង្ហាញឈ្មោះផលិតផលបុរាណដល់ជនបរទេស ដែលចូលទស្សនាស្នាដៃរបស់ខ្លួនលោក ឃឹះ បញ្ញារឹទ្ធិ ជានិស្សិតផ្នែកបុរាណវិទ្យាឆ្នាំទី៣ មានប្រសាសន៍ប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានវីអូឌីថា ក្រុមរបស់លោកចែកជាពីរផ្នែកគឺទី១ និយាយពីបុរាណវិទ្យាបែបនរៈវិទ្យា ដែលផ្នែកនេះ សិក្សាពីសម្ភារៈ និងសរីរាង្គរបស់មនុស្សសម័យបុរាណ ដែលបានបន្សល់ទុករហូតមកដល់សព្វថ្ងៃដូចជាសំពត់សូត្រ ហូល ផាមួង ចរល្បាប ក្អម ឆ្នាំង ឆ្អឹងសត្វ ជាដើម។ល។និង។ល។ ចំណែផ្នែកទី២ លោកថានិយាយពីសម័យបុរេ ដែលសិក្សាពីយុគសម័យទាំង៣មានដូចជា យុគថ្មបំបែកយុគថ្មរំលីង យុគអលោហៈ ហើយការតាំងពិព័រណ៍របស់ក្រុមលោក គឺចង់បង្ហាញយុវជននិងពលរដ្ឋបានដឹងពីរបៀបរស់នៅខ្មែរសម័យនោះ ការកប់សពអ្នកដែលស្លាប់ផងដែរ។ លោកបន្តថា ក្នុងរយៈពេលបីថ្ងៃក៏មានអ្នកចូលទស្សនាច្រើន ដែលចំនួននេះបានកើនឡើងទ្វេដងជាងឆ្នាំមុនៗ។
លោកថា៖ «ចាត់ចេកនេះ គឺដែលជាលម្អមួយនៅតាមរងនៅតាមអីដែរ វាសិនតែសាបរលាបទៅហើយ ប៉ុន្តែយើងព្យាយាមលើកយកវាមកវិញ ដើម្បីឲ្យក្មេងជំនាន់ក្រោយបានឃើញ។ នៅខាងក្រៅមួយទៀតគឺទាក់ទងនឹងបុរាណវិទ្យាបែប បុរេប្រវត្តិសាស្ត្រនៅក្នុងនឹងយើងដាក់តាំងអំពីឧបករណ៍ប្រើប្រាស់នៅយុគទាំងបី ដូចយុគថ្មបំបែកជាយុគដំបូងគេ បន្ទាប់មកយុគថ្មរំលីង ហើយយុគមួយទៀតយុគអលោហៈ ដែលមានបីយុគបីធំសំខាន់។ ពិសេស [ជាងនេះទៅទៀត] គឺយើងតាំងបង្ហាញរចនាសម្ព័ន្ធនៃផ្នូរកប់សពពីសម័យបុរាណមក ប៉ុន្តែនៅក្នុងហ្នឹងគឺជារូបសិប្បនិមិត្តទេ ប៉ុន្តែយើងព្យាយាមធ្វើយ៉ាងឲ្យវាមានរចនាសម្ព័ន្ធ ដូចគ្នាជាមួយនឹងផ្នូរសពនៅសម័យបុរេប្រវត្តិ»។
លោកបន្តថា រយៈពេលតាំងពិព័រណ៍ចំនួនបីថ្ងៃមកនេះ លោកសង្កេតឃើញមានអ្នកចូលរួមច្រើនកុះកុរ ប៉ុន្តែក៏មានយុវជនខ្លះចូលមើលហើយ មិនសូវចាប់អារម្មណ៍ ដោយលោកថា ពួកគេហាក់គិតថា ការដាក់បង្ហាញឧបករណ៍ទាំងនេះ គ្មានអ្វីសំខាន់សម្រាប់ពួកគេទៅវិញ។
លោកអំពាវនាវឲ្យក្រុមយុវជន ប្រជាពលរដ្ឋ ចូលរួមឲ្យបានច្រើន នៅពេលមានការដាក់តាំងពិព័រណ៍ឧបករណ៍ ឬវត្ថុបុរាណនិងរបស់បបរដែលចាស់ជំនាន់ដើមប្រើប្រាស់ ដោយសាររបស់ទាំងអស់វាបានបញ្ជាក់ពីអត្តសញ្ញាណខ្មែរកាលពីសម័យនោះ។
លោកថា៖ «ក៏មានមួយចំនួនគាត់បានត្រឹមមើល ហើយគាត់ទៅដូចថាអត់ចាប់អារម្មណ៍ឃើញគាត់មើលគាត់ទៅវិញដូចរបៀបថាអត់ចាប់អារម្មណ៍ គាត់មើលមកថាបុរាណវិទ្យាដូចអត់មានអីផង កើតមកឃើញតែក្បាលឆ្អឹងអីចឹងទៅ ចឹងក៏គាត់ហួសទៅមើលដៃផ្សេងៗដែលគេមើលទៅវាចាប់អារម្មណ៍ជាង។ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ អ្វីដែលគាត់ចូលមក បានមើលក្នុងហ្នឹងគឺមានគ្រប់គ្នាខ្ញុំ អ្នកនៅចាំតាមកន្លែងគាត់បានអធិប្បាយមួយចំនួនត្រួសៗ យ៉ាងហោចណាស់បានជាយោបល់ ជាគំនិត ឬក៏ចំណេញដឹងទៅមួយផ្នែកគាត់បានចូលទស្សនាហ្នឹងដែរ»។
និស្សិតផ្នែកចម្លាក់ទំនើប មហាវិទ្យាល័យសិល្បៈសូន្យរូប នៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈម្នាក់ទៀត លោក ឈិន ពិសិដ្ឋ បានរៀបរាប់ថា ការតាំងពិព័រណ៍នៅសាលារចនានេះ វាអាចជួយផ្សព្វផ្សាយពីវប្បធម៌អរិយធម៌ខ្មែរឲ្យប្រទេសផ្សេងៗបានដឹង។
លោកបន្តថា ក្នុងរយៈពេលបីថ្ងៃក្រុមរបស់លោកបានដាក់តាំងចម្លាក់សូន្យរូបដែលជាស្នាដៃរបស់ក្រុមនិស្សិតជាអ្នកធ្វើ ហើយរូប នោះក៏មានការចាប់អារម្មណ៍ពីប្រជាពលរដ្ឋ និងយុវជនពេលពួកគេបានចូលមើលចម្លាក់ទាំងអស់នេះផងដែរ។
លោកថា៖ «យើងចង់បង្ហាញនៅស្នាដៃរបស់និស្សិត ឬក៏របស់កូនខ្មែរយើងពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ទៀត អ្នកខ្លះគាត់ស្គាល់តែផ្នែកសូត្ររូប សូន្យគាត់ថាមានតែគូស មានតែឆ្លាក់អីចឹង ប៉ុន្តែយើងចង់បង្ហាញថា សូន្យរូបមានអីខ្លះនៅក្នុងហ្នឹង។ ចឹងការបង្ហាញ ក្នុងរយៈពេលបីថ្ងៃហ្នឹង គឺយើងមានការតាំងបង្ហាញចឹង អ្នកខ្លះបានស្អាល់អ្នកខ្លះអត់បានយល់ដឹង បច្ចេកទេ ឬក៏វិស័យសូន្យរូបបម្រើទៅក្នុងវិស័យអីខ្លះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ អំពាវនាមឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខែ្មរឬនិស្សិតទាំងវិទ្យាល័យ ឬក៏មហាវិទ្យាល័យធ្វើការស្វែងយល់ និងដើម្បីផ្សព្វផ្សាយ វប្បធម៌របស់ខ្មែរ ដើម្បីឲ្យពិភពលោកទាំងអស់បានដឹងថា សិល្បៈខ្មែរវាមានស្អីៗនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា»។
មានមតិស្រដៀងគ្នាទៅនឹងលោក ឈិន ពិសិដ្ឋ ប្រធាននិស្សិតនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ កញ្ញា សូ សុវណ្ណនីតា ប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានវីអូឌីថា ការរៀបចំកម្មវិធីនេះឡើង គឺដើម្បីបង្ហាញស្នាដៃរបស់ក្រុមនិសិ្សត និងទេពកោសល្យតាមមហាវិទ្យាល័យនីមួយៗ ដែលមានចំនួន៥មហាវិទ្យាល័យ នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ កញ្ញាបន្តថា ការរៀបចំកម្មវិធីនេះធ្វើឡើងស្របពេលគម្រប់ខួប១០០ ឆ្នាំនៃការបង្កើតសាលារចនា។
កញ្ញាថា៖ «មហាវិទ្យាល័យស្ថាបរិយ្យកម្ម មហាវិទ្យាល័យសូនរូប មហាវិទ្យាល័យតូរ្យតន្ត្រី មហាវិទ្យាល័យនីតិសាស្ត្រ និងឆ្នាំសិក្សាមូលដ្ឋាន។ មូលហេតុទី២ យើងចង់និយាយអំពី សាមគ្គីភាពគ្នារវាងនិស្សិតនិងនិស្សិតដែលពួកគាត់បានសហការគ្នាយ៉ាងល្អដើម្បីរៀបចំពិព័រណ៍នេះឡើង។ អ្វីដែលជាចំណុចសំខាន់មួយទៀតគឺ យើងបញ្ជាក់ឲ្យឃើញថា ដោយសារតែសាលារបស់យើងមានគម្រប់ខួប ១០០ ឆ្នាំហើយ ចឹងយើងចង់ភ្ជាប់ពិព័រណ៍នឹងចូលការគម្រប់ខួបនេះតែម្ដង»។
ថ្វីបើមានគំរោងផ្លាស់ប្តូរទីតាំងសាលារចនាក៏ដោយ កញ្ញា សូ សុវណ្ណនីតា បន្តថា សាលានឹងនៅតែបន្តរៀបចំកម្មវិធីនេះ នៅឆ្នាំក្រោយៗទៀត ដើម្បីរកអ្វីដែលថ្មី និងដែលបានកប់បាត់ជ្រៅ ដោយយុវជន មិនបានឃើញ យកមកតាំងបង្ហាញឲ្យនៅឆ្នាំក្រោយនេះទៀត។
កញ្ញាថា៖ «ដោយសារសាលាយើងគឺសាលាវប្បធម៌ ដូច្នេះហើយរាល់ការតាំងស្នាដៃរបស់និស្សិតគឺទាក់ទងទៅនឹងទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីវប្បធម៌ សិល្បៈដែលយើងមាន តាំងពីសម័យបុរេប្រវត្តិរហូតមកដល់លូវ។ ចឹងមានគ្រប់ទាំងអស់ គ្រប់ជំនាន់ទាំងអស់ មិនមែនតែសម័យបុរាណទេ គឺមានតាំងពីលូវដែលរកឃើញថ្មីៗ តើមានអ្វីខ្លះដែលយើងអាចរកឃើញកំណែថ្មីៗផ្សេងៗទៀត»។
ខណៈពេលនិស្សិតប្រារព្ធពិធីតាំងពិពណ៌ស្នាដៃសិល្បៈ និងគម្រប់ខួប១០០ឆ្នាំ នៃការបង្កើតសាលារចនា ពត៌មាននៃការផ្លាស់ប្តូរសាលារចនា ត្រូវបានអ្នកនាំពាក្យក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ លោក ថៃ នរៈសត្យា បញ្ជាក់ថាជាការពិត ដោយថាទីតាំងថ្មីនៃ សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ ឬហៅថា សាលារចនានោះនិងផ្លាស់ប្ដូរទៅសង្កាត់ជ្រោយចង្វារវិញ ដោយថាការផ្លាស់ប្ដូរទីតាំងនេះ ដើម្បីពង្រីកសារៈមន្ទីរជាតិឲ្យធំជាងមុន។
ទាក់ទងការផ្លាស់ប្ដូរទីតាំងនេះ មានការបញ្ចេញមតិផ្ទុយគ្នាដោយអ្នកខ្លះគាំទ្រ និងអ្នកខ្លះទៀតមិនគាំទ្រ ដោយថារដ្ឋាភិបាលគួរធ្វើការជួសជុល ដើម្បីរក្សាអត្តសញ្ញាណវប្បធម៌ជាតិ ជាជាងផ្លាស់ប្តូរទីតាំង។
គួររំលឹកថា សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ ដំបូងមានឈ្មោះជាសាលាភូមិន្ទសិល្បៈ ឬសាលារចនា ដែលត្រូវបានកសាងឡើងក្នុងឆ្នាំ១៩១៨ ហើយបានក្លាយទៅជាសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈនៅឆ្នាំ១៩៦៥។
សាលានេះ មានជំនាញ បុរាណវិទ្យា ស្ថាបត្យកម្ម និងនគរោបនីយវិទ្យា តុបតែងលំអវិចិត្រកម្ម និងចម្កាក់៕
