គិតមកដល់ថ្ងៃទី២៧ខែកញ្ញា រយៈពេល២៤ថ្ងៃ បានកន្លងផុតទៅហើយ ដែលមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា ត្រូវបានចាប់ខ្លួនទាំងកណ្ដាលអធ្រាត្រ ហើយត្រូវបានបញ្ជូនទៅដាក់ឃុំនៅពន្ធនាគារត្រពាំងផ្លុង ស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីខេត្តត្បូងឃ្មុំ ជាប់ព្រំប្រទល់នឹងប្រទេសវៀតណាម។
មេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីរដ្ឋាភិបាលបក្សកាន់អំណាចថា «ក្បត់ជាតិ»។ ចោទថា «ក្បត់ជាតិ» ដោយបក្សកាន់អំណាច សំអាងលើវីដេអូមួយ បង្ហាញពីលោក កឹម សុខា ថ្លែងទៅកាន់ប្រជាជនខ្មែររស់នៅក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី កាលពីឆ្នាំ២០១៣កន្លងមក។
ក្នុងវីដេអូនោះ លោក កឹម សុខា បានថ្លែងថា លោកទទួលបានការគាំទ្រពីអាមេរិក ដើម្បីនាំមកនូវការផ្លាស់ប្ដូរតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ប៉ុន្តែ រដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានចាត់ទុកសម្ដីមេបក្សប្រឆាំងរូបនេះថា «បានឃុបឃិតគ្នាជាមួយអាមេរិក ក្នុងបំណងផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់» ទៅវិញ។
ក្នុងឋានៈជាសមាជិកសភាមានអភ័យឯកសិទ្ធិមួយរូប ការចាប់ខ្លួនមេបក្សប្រឆាំងរូបនេះ ត្រូវបានបណ្ដាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យថ្កោលទោសទៅលើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ព្រមទាំងទាមទារឲ្យដោះលែងមកវិញដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌទៀតផង។ ទោះជាយ៉ាងណា មានតែប្រទេសចិនកុម្មុយនីស្តមួយប៉ុណ្ណោះ ដែលបានថ្លែងការពារចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដោយចាត់ទុកជាការ «ការពារសន្តិសុខ និងស្ថេរភាពជាតិ»។
បើទោះបីជារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអះអាងថា ការចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា គឺជាការអនុវត្តច្បាប់ប្រឆាំងនឹងបុគ្គលដែលបក្សកាន់អំណាចថា បានប្រព្រឹត្តបទល្មើសជាក់ស្ដែងក៏ដោយ ក៏បណ្ដាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យលោកខាងលិច និងក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិនានា ចាត់ទុកការចាប់ខ្លួនមេបក្សប្រឆាំងរូបនេះថា ត្រូវបានធ្វើឡើងក្រោមហេតុផលនយោបាយ។
ប្រសិនបើការចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា ត្រូវបានធ្វើឡើងក្រោមហេតុផលនយោបាយមែននោះ ដូច្នេះ វានាំឲ្យមានការចោទសួរថា តើលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កំពុងធ្វើនយោបាយប្រាសចាកពីយុទ្ធសាស្ត្រផ្ដល់ឲ្យដោយក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវមកពីប្រទេសអ៊ីស្រាអែលមែនទេ?
មុននឹងវែកញែកថា តើលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កំពុងធ្វើដំណើរនយោបាយប្រាសចាកពីយុទ្ធសាស្ត្រឬយ៉ាងណានោះ ជាដំបូងនេះ គេគួរតែរំលឹកបកក្រោយត្រឡប់ទៅខែមិថុនាកន្លងមកនេះ ជុំវិញការស្ទង់មតិមួយ ដែលអតីតមេបក្សប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី អះអាងថា ការស្ទង់មតិនោះ ត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយសម្ងាត់ពីសំណាក់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
ផ្អែកតាមសំណុំឯកសារដែលវីអូឌីទទួលបាន កាលពីខែមិថុនាកន្លងមកនោះ បង្ហាញថា ការស្ទង់មតិនោះ ត្រូវបានរចនា និងចងក្រងឡើងដោយក្រុមហ៊ុន SHAVIV STRATEGY & CAMPAIGNS។ ផ្អែកតាមបណ្ដាញសង្គម LinkedIn បង្ហាញថា SHAVIV STRATEGY & CAMPAIGNS គឺជាក្រុមហ៊ុនផ្ដល់ប្រឹក្សាយោបល់ខាងផ្នែកនយោបាយលំដាប់ពិភពលោក ដោយមានជំនាញខាងរៀបចំយុទ្ធសាស្ត្រសម្រាប់យុទ្ធនាការបោះឆ្នោតឲ្យទទួលបានជោគជ័យ។
ការពិតទៅ ការស្ទង់មតិនោះ ត្រូវបានធ្វើឡើងពីរលើកក្នុងឆ្នាំ២០១៦ ពោលគឺនៅក្នុងខែឧសភាម្ដង និងនៅចន្លោះខែកញ្ញា ដល់ខែតុលាម្ដងទៀត តាមរយៈការសម្ភាសលើមនុស្សដែលត្រូវចាត់ទុកជាសំណាកជិត ៥ ៤០០នាក់ នៅទូទាំងប្រទេស។
នៅក្នុងការស្ទង់មតិនោះ សំណួរជាច្រើនត្រូវបានគេរៀបចំឡើងសម្រាប់សួរទៅប្រជាជនជាសំណាកទាំងនោះ ហើយនៅក្នុងនោះក៏មានសំណួរទាក់ទងនឹងបញ្ហានយោបាយ ឬការប្រកួតប្រជែងគ្នារវាងគណបក្សធំៗពីរ គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
សំណួរសំខាន់មួយនោះ ត្រូវបានសួរទៅកាន់សំណាក់ថា តើតើពួកគេជឿថា ដំណើរការក្ដីផ្លូវច្បាប់ប្រឆាំងនឹងលោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា មានយុត្តិធម៌ឬទេ?
មិនថាដំណើរការក្ដីតាមផ្លូវច្បាប់ប្រឆាំងនឹងលោក សម រង្ស៊ី ឬក៏លោក កឹម សុខា ទេ អ្នកឆ្លើយតបដល់ទៅ ៦៤ភាគរយ សុទ្ធតែជឿថា មិនយុត្តិធម៌នោះឡើយ ខណៈដែលអ្នកដែលឆ្លើយថាមានយុត្តិធម៌នោះ មានត្រឹមតែ ១៥ និង ១៦ភាគរយប៉ុណ្ណោះ។
ជាងនេះទៅទៀត ការស្ទង់មតិនោះ ក៏បានចង្អុលបង្ហាញឲ្យឃើញផងដែរថា មិនថាបក្សកាន់អំណាចព្យាយាមគាប់សង្កត់បែបណាទៅលើបក្សប្រឆាំង និងមេដឹកនាំរបស់បក្សនេះនោះទេ អ្នកឆ្លើយតបភាគច្រើន ប្រាប់ថា ពួកគេនៅតែបោះឆ្នោតឲ្យបក្សប្រឆាំងដដែល។
ក្នុងនាមជាអ្នកស្រាវជ្រាវបញ្ហាសង្គមមួយរូប លោកបណ្ឌិត មាស នី បានឲ្យតម្លៃខ្ពស់ទៅលើលទ្ធផលនៃការស្រាវជ្រាវ និងការស្ទង់មតិ ដោយលោកថា វាជាមូលដ្ឋានសម្រាប់ការរៀបចំគោលនយោបាយ ដ៏ត្រឹមត្រូវរបស់ស្ថាប័នណាមួយ ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាសង្គមពិតប្រាកដ។
លោកបណ្ឌិត មាស នី មានប្រសាសន៍ថា៖ «ជាការពិត ឲ្យតែគោលនយោបាយណាធ្វើទៅ មានការស្រាវជ្រាវច្បាស់ ហើយមានមូលដ្ឋានសម្រាប់យើងផ្អែកទៅរក អាហ្នឹងវាជារឿងមួយល្អដែលជួយឲ្យគោលនយោបាយរបស់ស្ថាប័នមួយអាចធ្វើឡើង ហើយឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការពិត។ អញ្ចឹងបានជាវាទាមទារថា ការស្រាវជ្រាវនោះ ត្រូវបានធ្វើឡើងដោយឯករាជ្យ ឬក៏ធ្វើឡើងដោយស្ថាប័ន ឬមនុស្សណាម្នាក់ដែលមានលម្អៀង។ កាលណាមានលម្អៀង វាធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់គុណភាព ហើយនិងផលប្រយោជន៍របស់គោលនយោបាយ។ ប៉ុន្តែ ការធ្វើនយោបាយ ការរៀបចំគោលនយោបាយដោយផ្អែកលើកត្តាដែលមានការស្រាវជ្រាវច្បាស់លាស់ វាជាសំខាន់ណាស់សម្រាប់សង្គមជាតិនីមួយៗ»។
បើងាកទៅផ្អែកតាមលទ្ធផលនៃការស្ទង់មតិកាលពីឆ្នាំមុន លោកបណ្ឌិត មាស នី មើលឃើញថា គណបក្សកាន់អំណាចមានចំណុចខ្លាំង និងចំណុចខ្សោយរបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែ លោកថា គណបក្សមួយនេះ ដែលសម្បូរទៅដោយធនធានមនុស្ស និងធនធានថវិកានោះ មិនបានប្រឹងប្រែងកែល្អចំណុចខ្សោយរបស់ខ្លួនទេ។
តាមការយល់ឃើញរបស់អ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គមរូបនេះ គណបក្សកាន់អំណាច ហាក់ព្រួយបារម្ភខ្លាំង ចំពោះកំណើនប្រជាប្រិយភាពដ៏រហ័សរបស់បក្សប្រឆាំង ដែលធ្វើឲ្យបក្សនេះ បានប្រើជើងម្ខាងសម្រាប់ទប់ទល់ នឹងគណបក្សប្រឆាំង ខណៈដែលជើងម្ខាងទៀត បែរជាមិនខិតខំកែលម្អចំណុចខ្សោយរបស់ខ្លួន។
លោកបណ្ឌិត មាស នី មានប្រសាសន៍បន្តថា៖ «នៅក្នុងហ្នឹង គណបក្សកាន់អំណាចគឺមានអ្វីៗទាំងអស់នៅដៃ ដល់អញ្ចឹងទៅ វាជាចំណុចខ្លាំងមួយ។ អ្វីដែលខ្ញុំមើលឃើញ គឺថា កន្លងមកនេះ គណបក្សកាន់អំណាចមិនបានយកចំណុចខ្លាំងរបស់ខ្លួនទៅប្រើទេ ជាពិសេស កំណែទម្រង់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។ ដល់អញ្ចឹងទៅ គាត់ចំណាយពេលច្រើនពេកសម្រាប់ប៉ែងជើង ដែលខ្មែរយើងហៅថា រត់ផងធាក់ផងជាមួយគណបក្សប្រឆាំង ដោយសារតែមានការព្រួយបារម្ភខ្លាំងពេក ដោយឃើញគណបក្សប្រឆាំងហ្នឹងឡើងប្រកៀក ដូចជាប្រកៀកទៅនឹងខ្លួន។ ដល់អញ្ចឹងទៅ អាការដែលប្រកៀកពេកហ្នឹងឯង វាបាននាំទៅឲ្យគណបក្សកាន់អំណាចមានការព្រួយបារម្ភ ដល់ព្រួយបារម្ភ ប្រសិនបើគណបក្សកាន់អំណាចហ្នឹង ក្នុងពេលមានធនធានគ្រប់គ្រាន់ មានអំណាចគ្រប់គ្រាន់ ហើយកំពុងតែមានតួនាទីផង ហើយពង្រឹងការកំណែទម្រង់ឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព ខ្ញុំមានជំនឿថា ទោះបីជាដប់ម្ភៃឆ្នាំទៀតក៏គណបក្សសង្គ្រោះជាតិមិនអាចមានជ័យជម្នះលើគណបក្សប្រជាជនបានដែរ ក៏ប៉ុន្តែ ចំណុចដែលជាការចន្លោះប្រហោងនោះ គឺដោយសារតែគណបក្សកាន់អំណាចហ្នឹង មិនបានប្រើចំណុចខ្លាំងដែលខ្លួនមានហ្នឹងសម្រាប់យកទៅកែប្រែប្រជាប្រិយភាពទេ ប៉ុន្តែ ចំណាយពេលច្រើនពេកធ្វើការដាក់គំនាបជាមួយគណបក្សប្រឆាំង ដល់អញ្ចឹងទៅ វាធ្វើឲ្យខាតពេលវេលា នៅពេលជើងម្ខាងជាន់គណបក្សប្រឆាំង ខណៈដែលជើងម្ខាងទៀតមិនធ្វើការកំណែទម្រង់»។
បន្ទាប់អ្នកវិភាគលើកឡើងដូច្នេះ យើងងាកទៅមើលលទ្ធផលនៃការស្ទង់មតិខាងលើវិញ។ ក្រៅពីវាស់ស្ទង់អំពីសន្ទុះប្រជាប្រិយភាពគណបក្សនយោបាយ និងមេដឹកនាំបក្សនយោបាយនីមួយៗហើយ ការស្ទង់មតិនោះ ក៏បានវាស់វែងចំណុចខ្លាំង និងចំណុចខ្សោយរបស់គណបក្សធំៗទាំងពីរផងដែរ ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាធំៗ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លទ្ធផលនៃការស្ទង់មតិ បានបង្ហាញថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មានចំណុចខ្លាំងលើការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាតិ ដូចជា ផ្លូវថ្នល់ ស្ពាន ជាដើម និងវិស័យអប់រំ។ ទន្ទឹងនោះ លោកបែរជាត្រូវបានពលរដ្ឋវាយតម្លៃថា មានចំណុចខ្សោយលើការដោះស្រាយបញ្ហាឧក្រិដ្ឋកម្ម និងគ្រឿងញៀន បញ្ហាអំពើពុករលួយ បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងបញ្ហាបរិស្ថានជាដើម។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ នៅពេលនិយាយអំពីគណបក្ស លទ្ធផលនៃការស្ទង់មតិរកឃើញថា គណបក្សកាន់អំណាច ត្រូវបានពលរដ្ឋជឿជាក់ខ្លាំងក្នុងការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាតិ កសាងផ្លូវថ្នល់ និងស្ពាន ព្រមទាំងវិស័យអប់រំផងដែរ។ ទោះជាយ៉ាងណា គណបក្សនេះ បែរជាពលរដ្ឋមិនជឿជាក់លើការដោះស្រាយបញ្ហាការងារសម្រាប់ប្រជាជន និងបញ្ហាតម្លៃផលិតផលកសិកម្មនោះឡើយ។
ដូច្នេះ គណបក្សកាន់អំណាចគួរតែខិតខំប្រឹងប្រែងកែលម្អចំណុចខ្សោយរបស់ខ្លួន ជាជាងប្រើប្រាស់ពេលវេលាគាប់សង្កត់ ឬធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើបក្សប្រឆាំង ដែលអាចត្រូវបានមើលឃើញថា ជាការដើរប្រាសចាកពីយុទ្ធសាស្ត្រដែលផ្ដល់ដោយក្រុមហ៊ុនប្រឹក្សាយោបល់មកពីប្រទេសអ៊ីស្រាអែល៕
