ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា មិនថាក្នុងចំនួនតិច ឬច្រើនប៉ុណ្ណានោះទេ ពួកគេបានទទួលយកវប្បធម៌បរទេស ដែលបានហូរចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ចាប់តាំងពីដើមឆ្នាំរហូតដល់ចុងឆ្នាំ ពិធីបុណ្យប្រពៃណីបរទេស ត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរប្រតិបត្តិតាមជាបន្តបន្ទាប់។ នៅរៀងរាល់ចុងឆ្នាំ ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ជាពិសេសក្រុមក្មេងៗ និងយុវវ័យ ត្រេកអរទៅការប្រារព្ធពិធីបុណ្យបែបអឺរ៉ុប នោះគឺពិធីបុណ្យណូអែល ឬគ្រីស្មាស់ មុននឹងពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំសកលត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ក៏ដូចជាប្រជាជននៅលើពិភពលោកផងដែរ ប្រារព្ធធ្វើឡើងយ៉ាងអធឹកអធម ជាពិសេសនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។
ផុតពីពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំសកលមិនដល់មួយខែផង បុណ្យចូលឆ្នាំតាមបែបប្រពៃណីចិន ក៏បានចូលមកដល់ទៀត ហើយពលរដ្ឋខ្មែរ ក៏បានរីករាយត្រេកអរជាមួយពិធីបុណ្យនេះផងដែរ។
បន្ទាប់ពីបុណ្យចូលឆ្នាំចិនរំលងទៅមិនទាន់បានពីរសប្ដាហ៍ស្រួលបួលផង ក្រុមយុវវ័យកម្ពុជា ឬក៏អាចថាមានក្រុមមនុស្សវ័យចំណាស់មួយចំនួនផងដែរ នឹងកម្សាន្តសប្បាយជាមួយពិធីបុណ្យបែបអឺរ៉ុបមួយទៀត នោះគឺបុណ្យនៃក្ដីស្រឡាញ់ ឬក្រុមយុវវ័យហៅថា បុណ្យសង្សារ។
បើយើងសង្កេតមើលឲ្យមែនទែនទៅ ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាពិតជាមមាញឹកនឹងការឈប់សម្រាក ព្រមទាំងការប្រារព្ធពិធីបុណ្យនានា បូករួមទាំងពិធីបុណ្យប្រពៃណីជាតិធំៗ ដូចជាពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ដែលបាំងរយៈពេលត្រឹមតែជាង ២ខែទៀតប៉ុណ្ណោះ និងមួយទៀតគឺពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្យ។
ខណៈដែលពលរដ្ឋកម្ពុជាបានប្រារព្ធពិធីបុណ្យប្រពៃណីបរទេសញឹកញាប់បែបនេះ វាជំរុញឲ្យមានការចោទសួរថា តើវប្បធម៌បរទេសជះឥទ្ធិពលជាវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមានដូចម្ដេចខ្លះ ទៅលើសង្គមកម្ពុជា។
បើយើងពិនិត្យមើលឥទ្ធិពលនៃវប្បធម៌ចិនមកលើសង្គមកម្ពុជា អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា បានចង្អុលទៅរកដំណើរវវត្តន៍នៃសង្គមមនុស្សចាប់តាំងពីអតីតកាលរាប់ពាន់មុន នៅពេលដែលទំនាក់ទំនងនយោបាយ និងពាណិជ្ជកម្មបានដុះដាលឡើងរវាងប្រទេសមួយ និងប្រទេសមួយទៀត មិនថា នៅជិតឬនៅឆ្ងាយនោះឡើយ។
សាស្ត្រាចារ្យប្រវត្តិសាស្ត្រនៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ លោក វង់ សុធារ៉ា បានតាមដានទៅលើដានប្រវត្តិសាស្ត្រនៃទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិន ចាប់តាំងពីមុនសម័យអង្គរ ដោយលោកអះអាងថា ទំនាក់ទំនងមួយនេះ បានចាប់ផ្ដើមឡើងយ៉ាងហោចណាស់នៅឆ្នាំ២៣០នៃគ្រឹស្តសករាជ ពោលគឺនៅសម័យនគរភ្នំ។ សាស្ត្រាចារ្យប្រវត្តិសាស្ត្ររូបនេះ ឲ្យដឹងថា ផ្អែកភស្តុតាងប្រវត្តិសាស្ត្រដូចជាចម្លាក់ អក្សរចារឹក និងកំណត់ត្រានានារបស់ជនជាតិចិនកាលពីបុរាណ វាស្ដែងឲ្យឃើញថា ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា និងចិន បានបន្តរីកធំឡើងរហូតដល់រាប់រយឆ្នាំក្រោយមកទៀត។
បើនិយាយពីឥទ្ធិពលវប្បធម៌ចិនមកលើសង្គមខ្មែរ លោក វង់ សុធារ៉ា ជឿជាក់ថា វាកើតឡើងតាមរយៈទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មរបស់ក្រុមឈ្មួញចិន ដែលបានចុះសំពៅធំៗមករកស៊ីនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ក្នុងនោះមានទាំងប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។ ក្រៅពីដំណើរមកដល់នៃក្រុមឈ្មួញចិន លោក វង់ សុធារ៉ា អះអាងថា ពលរដ្ឋចំណាកស្រុកចិន បានធ្វើដំណើរមកដល់ប្រទេសកម្ពុជារាប់រយឆ្នាំក្រោយមកទៀត ដោយសារការផ្លាស់ប្ដូររបបគ្រប់គ្រងនៅក្នុងប្រទេសចិនជាបន្តបន្ទាប់ រហូតដល់សង្ក្រាមស៊ីវិលចិនរវាងក្រុមកុម្មុនីស្ត ដែលគ្រប់គ្រងចិនដីគោកនាពេលបច្ចុប្បន្ន និងក្រុមចាញ់សង្គ្រាមរត់នៅកសាងរដ្ឋាភិបាលនៅលើកោះតៃវ៉ាន់នាពេលសព្វថ្ងៃនេះ។ ក្រុមជនជាតិចិនទាំងនោះ បានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាមួយស្ត្រីខ្មែរ និងនៅតែប្រតិបត្តិតាមទំនៀមទម្លាប់របស់ពួកគេរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។
ខណៈដែលវប្បធម៌បរទេស មិនថាវប្បធម៌ចិន និងអឺរ៉ុបគ្របដណ្ដប់លើសង្គមខ្មែរ ជាពិសេសទំនៀមទម្លាប់នោះ ត្រូវបានស្ដែងឲ្យឃើញនៅអំឡុងពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំចិន និងពិធីបុណ្យផ្សេងៗទៀត សាស្ត្រាចារ្យប្រវត្តិសាស្ត្ររូបនេះ វាចាត់ទុកជាការគំរាមមួយទៅលើអត្តសញ្ញាណនៃវប្បធម៌ខ្មែរយើង។
លោក វង់ សុធារ៉ា៖ “ត្រង់កន្លែងហ្នឹង គឺជារឿងគួរឲ្យព្រួយបារម្ភ ប៉ុន្តែ វប្បធម៌ក្នុងលោកនេះ គ្មានវប្បធម៌ណាឋិតថេរ គង់វង់ដោយមិនប្រែប្រួលនោះឡើយ។ ជាតិជាវប្បធម៌តែងតែប្រែប្រួលគ្រប់ពេលវេលា”។
សម្រាប់សាស្ត្រាចារ្យប្រវត្តិសាស្ត្រមួយរូបទៀត គឺលោក សំបូរ ម៉ាណ្ណារ៉ា មិនចាត់ទុកវប្បធម៌ចិន ឬអឺរ៉ុបជាការគំរាមគំហែងដល់អត្តសញ្ញាណនៃវប្បធម៌ខ្មែរនោះឡើយ ប្រសិនបើយុវជនខ្មែរត្រូវបានបណ្ដុះបណ្ដាលឲ្យមានមូលដ្ឋានគ្រឹះរឹងមាំស្ដីពីវប្បធម៌ជាតិរបស់ខ្លួន។ ផ្ទុយទៅវិញ សាស្ត្រាចារ្យរូបនេះ មើលឃើញពីសុខដុមនីយកម្មនៃវប្បធម៌ចិននៅក្នុងសង្គមខ្មែរ ខណៈដែលប្រទេសកម្ពុជាធានាដល់សិទ្ធិសេរីភាពនៃជំនឿ និងទំនៀមទម្លាប់របស់បុគ្គល។ លោកអះអាងថា វាប្រៀបបានទៅនឹងការចូលរួមអបអរទៅវិញទៅមករវាងក្រុមជនជាតិមួយ និងក្រុមជនជាតិមួយទៀត នៅទូទាំងពិភពលោក។
លោក សំបូរ ម៉ាណ្ណារ៉ា៖ “កាលណាយើងនិយាយពីបញ្ហាប៉ះពាល់ វាសំដៅទៅរកការបាត់បង់ បាត់បង់ប្រពៃណីវប្បធម៌របស់ខ្លួនឯង។ អីចឹងតាមពិតទៅ ខ្ញុំថា អត់មានប៉ះពាល់អីទេ នៅពេលដែលយើងទាំងអស់គ្នានាំគ្នាប្រឹងប្រែង ដើម្បីផ្ដល់ឲ្យប្អូនៗបានយល់ដឹង គ្រប់សាលារៀនបង្ហាញប្រាប់ស្អីទៅចិន ស្អីទៅយួន ស្អីទៅអាមេរិកាំង បារាំងអស់ទៅ រួចឲ្យដឹងខ្មែរ។ ដល់យើងដឹងខ្មែរច្បាស់ទៅ យើងស្គាល់ហើយ”។
ដោយផ្អែកទៅតាមគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សដែលត្រូវបានចែងជាសកលនោះ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវបញ្ហាសង្គម លោកបណ្ឌិត មាស នី អះអាងថា វាមិនទាស់ខុសអ្វីនោះឡើយនៅពេលប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរខ្សែស្រឡាយចិន ឬហៅថា កាត់ចិន ប្រតិបត្តិតាមប្រពៃណីចិននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ប៉ុន្តែ អ្នកស្រាវជ្រាវរូបនេះ បានក្រើនរំលឹកអំពីបញ្ហាសង្គម និងសុវត្ថិភាព ដែលកើតចេញពីភាពសប្បាយរីករាយនៅអំឡុងពិធីបុណ្យនានា មិនថាពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំចិន ឬចូលឆ្នាំសកលនោះឡើយ។
លោកបណ្ឌិត មាស នី៖ “ចំពោះផលអវិជ្ជមាន គឺការផឹកស៊ីជ្រុលហួសហេតុពេកទៅធ្វើឲ្យជ្រុលមានបញ្ហាសង្គមផ្សេងៗ ឈ្លោះទាស់ទែងគ្នា ហើយរាល់ថ្ងៃនេះ គឺគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ដែលតែងតែកើនឡើងមួយជាបីមួយជាបួននៅក្នុងឱកាសមានបុណ្យធំៗអីចឹងម្ដងៗ។ មួយវិញទៀត មិនសូវគិតពីទ្រព្យធនរបស់ខ្លួនឯងប៉ុន្មានទេ ច្រើនតែចង់លោភទៅតាមគេ”។
ដោយឡែកសម្រាប់អ្នកតាមដានបញ្ហាសង្គមមួយទៀត គឺលោក សន ជ័យ បានមើលឃើញពីដំណើរសេដ្ឋកិច្ចមានដំណើរការទៅយ៉ាងសកម្មនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា នៅអំឡុងពិធីបុណ្យធំៗ មិនថាពិធីបុណ្យប្រពៃណីជាតិខ្មែរ ឬក៏បុណ្យបរទេសនោះឡើយ។
លោកអះអាងថា សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចខាងផ្នែកផលិតកម្ម សេវាកម្មទេសចរណ៍ និងសេវាកម្មដឹកជញ្ជូន សុទ្ធតែទទួលបានផលពីឱកាសពិធីបុណ្យធំៗបែបនេះ ខណៈដែលតម្លៃនៃសេវាកម្មនានា បានកើនឡើងលើសពីថ្ងៃធម្មតា។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកសង្កេតឃើញពីភាពអសកម្មនៃស្ថាប័នសាធារណៈរបស់រដ្ឋ ដូចជាសាលារៀន និងស្ថាប័នផ្ដល់សេវាសាធារណៈដទៃទៀត បានប្រែក្លាយទៅជាស្ងាត់ជ្រលំទៅវិញអំឡុងពេលនោះ បើទោះបីជាពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំចិន មិនមែនជាថ្ងៃឈប់សម្រាករបស់ជាតិក៏ដោយ៕
