អ្នកវិភាគនិងអ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតលើកឡើងថា គណបក្សមិនកាន់អំណាច កំពុងរងសម្ពាធនយោបាយមុនការបោះឆ្នោតមកដល់ ក្រោមអំណាចច្បាប់ស្តីពីបក្សនយោបាយដ៏ចម្រូវចម្រាស់ ដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ស្នើឲ្យធ្វើវិសោធនកម្មជាលើកទី២។
ក្រោយពីច្បាប់គណបក្សនយោបាយចូលជាធរមាន គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានប្រកាសដករូបលោក សម រង្ស៊ី និងរូបលោក កឹម សុខា ចាប់ដៃគ្នាចេញពីស្លាកគណបក្ស។ ប្រធានគណបក្សសំបុកឃ្មុំសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ លោក ម៉ម សូណង់ដូ ដែលជាប់បណ្តឹងនៅតុលាការ ប្រកាសលាលែងតំណែង។
ប្រធានគណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ត្រូវសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន ដោយចោទរឿងគ្រឿងញៀន។ចំណែកប្រធានគណបក្សអំណាចខ្មែរ លោក សួន សេរីរដ្ឋា ក៏ត្រូវបាប់ខ្លួនដោយចោទថា ប្រមាថមើលងាយកងទ័ព។
ករណីនេះអ្នកឯកទេសនយោបាយនិងអភិបាលកិច្ច លោកបណ្ឌិត ចាន់ វិបុល លើកឡើងថា ច្បាប់គណបក្សនយោបាយថ្មី និងការចាប់ខ្លួនប្រធានគណបក្សជាបន្តបន្ទាប់នេះ លោកវិភាគអាចជាកត្តារារាំងដល់គណបក្សតូចៗមួយចំនួនឲ្យពិបាកដើរដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោត២០១៨ បើគ្មានការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់។
លោកថា៖ «ខ្ញុំយល់ថាវាអាចជាច្រកមួយចង្អៀតមែនទែនហើយ ប៉ុន្តែប្រសិនបើគណបក្សតូចៗនោះលោករឹងមាំដោយខ្លួនឯងបាន លោកប្រយ័ត្នប្រយែងទាំងពីផ្លូវច្បាប់ ទាំងពីការប្រើប្រាស់សារ ទាំងពីការចូលរួមចំណែក របស់គាត់គ្រប់គ្រងស្ថានភាពបុគ្គលិកគាត់ខាងក្នុងបាន ខ្ញុំគិតថាអាចនៅមានឱកាសបន្តបេសកម្មបានរហូតឆ្នាំ២០១៨ទៀត។ ដោយសារយើងមើលស្ថានភាពនយោបាយកន្លងមកនេះមានសម្ពាធច្រើន ដែលសម្ពាធទាំងអស់នោះអាចមានផលប៉ះពាល់ផលអវិជ្ជមានដែរដល់គណបក្សតូចៗ»។
លោក ចាន់ វិបុល វិភាគទៀតថា ចំណាត់ការនេះអាចជាចំនុចចាប់ផ្តើមមួយ ឈានទៅចាត់វិធានការបក្សប្រឆាំងធំជាងគេដែរ បើបក្សនោះធ្វេសប្រហែស ខណៈបក្សកាន់អំណាចបារម្ភពីសំឡេងឆ្នោតឈ្នះដាច់នៅឆ្នាំ២០១៨ដូចអណត្តិមុនៗ។
លោកថា៖ «ទី១យើងឃើញថា ការកើនឡើងនៃតុល្យភាពអំណាចរវាងគណបក្សទាំងពីរ យើងឃើញថាការគំរាកំហែងទៅកាន់គណបក្សធំៗក៏កើតមាន អញ្ចឹងពេលខ្លះមិនអាចដាក់សម្ពាធនៅកាន់គណបក្សធំៗបាន ត្រូវធ្វើទៅលើគណបក្សតូចៗដែលមានការឆកល្វែង ដើម្បីយកឱកាសនិងជាកត្តាគំរាមបន្ថែមទៀត។ អញ្ចឹងការភ័យខ្លាចលទ្ធផលការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨ ហើយទី៣ទៀតគឺឯករាជ្យរបស់ប្រព័ន្ធតុលាការ អញ្ចឹងចំនុចទាំង៣នេះមានហេតុផលគ្រប់គ្រាន់ យើងត្រូវមានការប្រយ័ត្នប្រយែង ដើម្បីបន្តធានាបន្តបេសកកម្មរបស់គណបក្សតូចៗនោះ»។
មន្ត្រីច្បាប់និងអង្កេត នៅអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត ខុមហ្វ្រែល លោក យឿង សុធារ៉ា លើកឡើងថា សារគំរាម របស់អ្នកនយោបាយ ប្រើវិធានការបង្ក្រាមក្រុមអ្នកតវ៉ា គំរាមក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល នៃបន្ទប់ស្ថានការណ៍ឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត ការចាប់ខ្លួនលោក ញឹក ប៊ុនឆៃ និងលោក សួន សេរីរដ្ឋា លោកថាជាការព្រួយបារម្ភដល់ការប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតដោយស្មើភាពនៅឆ្នាំក្រោយនេះ។
លោកថា៖ «យើងឃើញថាបរិយាកាសមុនការបោះឆ្នោតនេះ ហាក់ចាប់ផ្តើមល្អក់កករ ជាមួយរូបភាពកន្លងមកនេះ ជាពិសេសការធ្វើវិសោធនកម្មគណបក្សនយោបាយនេះ»។
លោក យឿង សុធារ៉ា ឲ្យដឹងដែរថា បើទោះបីជាពេលនេះមិនដឹងថា នឹងមានបន្ទប់ស្ថានការណ៍ទៀត ឬក៏យ៉ាងក្តី តែលោកថា ខុមហ្វែ្រលនៅតែមានផែនការ ដាក់ពង្រាយអ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោត តាមលទ្ធភាពដែលអាចធ្វើទៅបាន ដោយថា ដើម្បីចូលរួមកាត់បន្ថយជម្លោះនយោបាយក្រោយការបោះឆ្នោត។
អ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយ លោកបណ្ឌិត មាស នី វិភាគថា អ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាលអាចនឹងត្រូវចាប់ខ្លួនច្រើនជាងនេះ រហូតដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោត ខណៈដែលបក្សកាន់អំណាចមិនទាន់ប្រាកដថាខ្លួននឹងឈ្នះនៅឆ្នាំ២០១៨ ដូចអាណត្តិមុនៗនោះ។
ប៉ុន្តែលោក មាស នី លើកឡើងទៀតថា សារគំរាម វិធានការបង្ក្រាប និងការប្រើប្រាស់ច្បាប់ដ៏ចម្រូងចម្រាស ទៅចាត់ការអ្នកងាយរងគ្រោះ ទាំងភ្លេចគិតពង្រឹងយុត្តិធម៌សង្គមផងនោះ លោកវិភាគថា ពេលខ្លះអាចជាឱកាសល្អ របស់គណបក្សមិនកាន់អំណាចទៅវិញទេ។
លោកថា៖ «គណបក្សកាន់អំណាចក៏អញ្ចឹងដែរ បើសិនជាការធ្វើហ្នឹងមិនបានគិតគូឲ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ នៅក្នុងវិធានការនីមួយៗដែលចេញមក ជួនកាលវាអាចជាវិធានការមួយដែលត្រូវបានគេមើលឃើញថាធ្វើអត្តឃាតខ្លួនឯង ជាជាងវិធានការមួយដែលទទួលបាននូវការគាំទ្របន្ថែមទៀត ដោយសារវិធានការហ្នឹងវាធ្វើឲ្យខូចកិត្តិយសរបស់គណបក្ស ច្រើនជាងការជួយគាំទ្រថែមទៀត»។
ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកវិភាគអះអាងផ្សេងគ្នា ពីចំនួនគណបក្សតូចៗដែលថានឹងចូលរួមប្រជែងនៅឆ្នំា២០១៨ ដោយអ្នកខ្លះថា ចំនួនគណបក្សនឹងថយចុះ ដោយសារពួកគេបារម្ភថា ការប្រកួតប្រជែងអាចនឹងគ្មានតម្លាភាព និងខ្លះទៀតត្រូវបានរំលាយចោលមុនការបោះឆ្នោត។
តែអ្នកវិភាគខ្លះថា ចំនួនគណបក្សនឹងកើនឡើងលើសពីការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ឆ្នាំ២០១៧ ដែលមាន១២គណបក្ស ដោយថា គណបក្សដែលចង់ឲ្យមានការផ្លាសល់ប្តូរជាវិជ្ជមាន ពួកគេនឹងនៅតែចូលរួមដោយមិនខ្លាច ការគំរាម ឬយុទ្ធសាស្ត្របំភិតបំភ័យនោះទេ៕
