អង្គការអន្តរជាតិមួយ បានរកឃើញថា លំហូរហិរញ្ញវត្ថុខុសច្បាប់ (IFF) ចូលមកកម្ពុជាអាចកើនឡើងដល់ ៤៥ ពាន់លានដុល្លារ ក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំ ពីឆ្នាំ២០០៣ ដល់ឆ្នាំ ២០១៤។
របាយការណ៍របស់អង្គការសុចរិតភាពហិរញ្ញវត្ថុពិភពលោកដែលមានមូលដ្ឋាននៅអាមេរិកចេញផ្សាយថ្មីៗនេះ បង្ហាញថា លំហូរហិរញ្ញវត្ថុខុសច្បាប់ ភាគច្រើន ដោយសារតែការរាយការណ៍មិនត្រឹមត្រូវនៃការជួញដូរទំនិញ ដែលធ្វើឲ្យកម្ពុជាបាត់បង់ពន្ធប្រហែល ៣០០ លានក្នុងមួយឆ្នាំ ដោយមិនរាប់បញ្ចូលពន្ធនាំចូលលើប្រភេទទំនិញជាក់លាក់។
របាយការណ៍នេះមានចំណងជើងថា «លំហូរហិរញ្ញវត្ថុខុសច្បាប់ ពីបណ្ដាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ឆ្នាំ២០០៣ ដល់ឆ្នាំ២០១៤»បានវាស់វែងការផ្ទេរប្រាក់មិនចុះបញ្ជីចេញចូលពីប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ១៤៩។ ក្នុងនោះតម្លៃទឹកប្រាក់នាំចូលទំនិញរបស់ប្រទេស កម្ពុជា កាលពីឆ្នាំ ២០១៤ ដែលមិនបានកត់ត្រាក្នុងវិក្កយបត្រទំនិញអាចមានរហូតដល់ ៣,៦ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។
អ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ លោក ប៉ាក យ៉ង ពន្យល់ថា លំហូរហិរញ្ញវត្ថុខុសច្បាប់មិនមែនមាន័យថា លុយនោះបានមកពីការរកស៊ីខុសច្បាប់ទាំងអស់នោះទេ ពោលលុយនោះ អ្នកផ្ទេរគឺធ្វើឡើងក្រៅប្រព័ន្ធធនាគារ។ប៉ុន្តែលោកថាការផ្ទេរលុយក្រៅប្រព័ន្ធធនាគារគឺធ្វើឲ្យបាត់ចំណូលពន្ធរបស់រដ្ឋ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា «ការទូទាត់សាច់ប្រាក់ក្រៅធនាគារ វាអាចធ្វើឲ្យការប្រកាសពន្ធមិនត្រឹមត្រូវ។ឧទាហរណ៍ នៅស្រុកខ្មែរហ្នឹងមានបញ្ជីគណនេយ្យពីរ។មួយសម្រាប់បង់ពន្ធជូនរដ្ឋ។ បើយើងប្រកាសចំណូលទាបចឹងទៅ។ ភាគច្រើនឃើញគេរកស៊ីរបៀបចឹង។ ដោយសារការទូទាត់ជាប្រាក់សុទ្ធបានជាក្នុងរបាយការណ៍ហ្នឹងគេដាក់ថា លទ្ធភាពដែលយើងអត់បង់ពន្ធមានច្រើន…»។
បើតាមលោក ប៉ាក យ៉ង ការផ្ទេរសាច់ប្រាក់ក្រៅប្រព័ន្ធធនាគារគឺជាទម្លាប់ទៅហើយរបស់ប្រជាជនខ្មែរនិងអ្នករកស៊ីមួយចំនួន ដោយសារវិស័យធនាគារទើបតែចាប់ផ្តើមដំណើការនៅប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។លោកបន្តថាការបង់ពន្ធជាសាច់ប្រាក់ផ្ទាល់ទៅឲ្យមន្រ្តីពន្ធដារអាចកើតមានអំពើពុករលួយតែលោកថាបច្ចុប្បន្នរដ្ឋាភិបាលបានប្តូររបៀបបង់ពន្ធដោយធ្វើឡើងតាមធនាគារ។ លោកថា «រដ្ឋាភិបាលគួរតែបង្កើតគោលនយោបាយមិនប្រើសាច់ប្រាក់សុទ្ធតាមជំនួញធំៗ ដែលប្រើលុយលើសពី១០០$…៥០០០$ គួរតែកុំប្រើសាច់ប្រាក់ គួរតាមធនាគារ។ បើមានគោលនយោបាយហ្នឹងហើយ …ឲ្យអ្នករកស៊ីប្រើសេវាទូទាត់ហិរញ្ញវត្ថុតាមធនាគារដោយលើកលែងពន្ធឬបន្ថយពន្ធ»។
ទោះជាយ៉ាងណា ការផ្ទេរសាច់ប្រាក់ក្រៅប្រព័ន្ធធនាគារគឺជាហានិភ័យមួយទៀតដែលអាចជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការលាងលុយកខ្វក់។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម លោកស្រី សឹង សុផារី មានប្រសាសន៍ថា បញ្ហាលាងលុយកខ្វក់ ឬលំហូរហិរញ្ញវត្ថុខុសច្បាប់នេះតែងកើតមានក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ និងថាកម្ពុជាក៏ជួបបញ្ហានេះដែរ។
លោកស្រីឲ្យដឹងថា ពាណិជ្ជករដើមទុនតិចជាច្រើនព្រមទាំងសហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យម បានធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងកាត់ព្រំដែនជាសាច់ប្រាក់ ខណៈកម្មករចំណាកស្រុកជាច្រើននៅតែផ្ញើប្រាក់មកផ្ទះក្រៅផ្លូវការ។
តំណាងរាស្ដ្រគណបក្សសង្រ្គោះ លោក សុន ឆ័យ យល់ថា ការបាត់ចំណូលជាតិ និងលំហូរហិរញ្ញវត្ថុខុសច្បាប់នេះ គឺបណ្ដាលមកពីរដ្ឋាភិបាលពុំមានប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុលើការនាំចេញនាំចូលទំនិញឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ការកេងបន្លំរបស់មន្ដ្រីខិលខូច ការធ្វេសប្រហែស និងអំពើពុករលួយក្នុងជួរមន្ដ្រីរដ្ឋាភិបាល។លោកបន្ដថា អំពើពុករលួយនៅតែបន្ដកើតមានតាមតំបន់ជាប់ព្រំដែន ដោយសារមន្ដ្រីទាំងនោះចេះតែឃុបឃិតគ្នា និងលួចបន្លំជាមួយពាណិជ្ជករ ដោយមិនបានចុះបញ្ជីទំនិញឲ្យបានត្រឹមត្រូវ។
លោក សុន ឆ័យ បន្ថែមថា ទាំងការនាំចេញឈើ និងដីខ្សាច់ខុសច្បាប់គឺជាភ័ស្ដុតាងនៃលំហូរចេញហិរញ្ញវត្ថុទ្រង់ទ្រាយធំនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោកបានបន្ថែមថា មូលនីធិចិន ខុសច្បាប់ជាច្រើនត្រូវបានលាងតាមរយៈវិស័យសំណង់ដែលកំពុងកើនឡើងនៅប្រទេសកម្ពុជា ឬតាមរយៈកាស៊ីណូ។
លោក មាស នី អ្នកស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍសង្គម កត់សំគាល់ថា លំហូរសាច់ប្រាក់ក្រៅប្រព័ន្ធធនាគារនេះអាចជាប់សង្ស័យនឹងការលាងលុយកខ្វក់ដែលកម្ពុជាមិនទាន់មានការត្រួតពិនិត្យឲ្យបានតឹងរឹងនៅឡើយ។
លោកលើកឡើងថា «ចិនកាលពីបួនប្រាំឆ្នាំមុន ពេលដែលចិនទទួលវិនិយោគទុនលើសពីសេចក្តីត្រូវការ ពេលនោះចិនគេផ្អាកទទួលយកការវិនិយោគដោយសារតែត្រូវការពេលវេលាពិនិត្យមើលស្ថានភាពពិតប្រាកដរបស់ក្រុមហ៊ុននីមួយៗព្រោះការពារខ្លាចយកលុយកខ្វក់មកលាងនៅស្រុកគេ។ ប៉ុន្តែខ្មែរយើងវាមានចន្លោះប្រហោងច្រើនដែលផ្តល់ឱកាសឲ្យឈ្មួញទុច្ចរិតធំៗ យកលុយមកលាងនៅស្រុកយើង។ យើងអត់មានប្រព័ន្ធអីគ្រប់គ្រង…»។
លោក មាស នី ព្រមានថា កម្ពុជាអាចជាទីតាំងមួយដែលក្រុមអ្នករកស៊ីខុសច្បាប់ប្រើប្រាស់ជាកន្លែងលាងលុយកខ្វក់។ លោកយល់ថា «ជាកន្លែងជនទុច្ចរិតរកស៊ី។ ហើយបើនិយាយសេដ្ឋកិច្ចដូចឃើញស្រាប់ហើយរបាយការណ៍ថ្មីៗដែលថាបាត់រាប់ពាន់លានដុល្លារ…វាជារឿងពិតដែលយើងអត់បានប្រយោជន៍អីសោះ ប៉ុន្តែទឹកដីរបស់យើងត្រូវបានគេយកមកប្រើ ហើយក៏មានការសង្ស័យខ្លះដែរទៅលើរឿងការលាងលុយកខ្វក់ហ្នឹងវាតែងពាក់ព័ន្ធមន្រ្តីមានអំណាចមួយចំនួនទៀត…»។
អ្នកសេដ្ឋកិច្ចលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវមានគោលនយោបាយលើកទឹកចិត្តដល់អ្នករកស៊ីឬអ្នកបង់ពន្ធ ឲ្យធ្វើការផ្ទេរសាច់ប្រាក់តាមរយៈធនាគារ ដើម្បីកាត់បន្ថយអំពើពុករលួយ និងការលាងលុយកខ្វក់៕
