គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាប្រកាសថាសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការបង្កើតស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិដោយអះអាងថា ដើម្បីបម្រើប្រយោជន៍ពលរដ្ឋពិសេសជួយអន្តរគមន៍ចំពោះករណីរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនានា។
នេះបើតាមសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ដែលចេញផ្សាយថ្ងៃទី១០កញ្ញា ឆ្នាំ២០១៩។
សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មាន លើកឡើងថា ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាសម្រេចប្រគល់ភារកិច្ចជូនគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាដឹកនាំនិងរៀបចំសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាមទម្រង់ ខ្លឹមសារច្បាប់ជាតិ ច្បាប់អន្តរជាតិព្រមទាំងពន្លឿននីតិវីដើម្បីពិភាក្សាពិគ្រោះយោបល់ ឈានទៅអនុម័តបង្កើតច្បាប់នេះ។
សេចក្ដីប្រកាសបញ្ជាក់ថា ការតាក់តែងសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះ គឺធ្វើឡើងដើម្បីឆ្លើយតបនឹងអនុសាសន៍របាយការណ៍ត្រួតពិនិត្យជាសកលតាមពេលវេលាកំណត់របស់អង្គការសហប្រជាជាតិឱ្យស្របតាមគោលការណ៍ទីក្រុងបារីសដែលត្រូវបានអនុម័តដោយមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិកាលពីថ្ងៃទី២០ខែធ្នូឆ្នាំ១៩៩៣។
អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក កត្តា អ៊ន មានប្រសាសន៍ថា ច្បាប់នេះ ត្រូវរៀបចំឡើងសម្រាប់ បង្កើតស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិឯករាជ្យមួយ សម្រាប់បម្រើប្រយោជន៍ពលរដ្ឋពិសេសជួយអន្តរគមន៍ចំពោះករណីរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនានា។
លោក កត្តា អ៊ន ៖ ជាស្ថាប័នកំពូលមួយដែលមិនចំណុះឱ្យស្ថាប័ននិតិបញ្ញត្តិ សា្ថប័ននិតិប្រតិបត្តិ និងតុលាការស្ថាប័ននេះមានអំណាចផ្តល់មតិយោបល់ផ្តល់អនុសាសន៍ទៅលើស្ថាប័ននិតិបញ្ញត្តិ សា្ថប័ននិតិប្រតិបត្តិ និងតុលាការលើកិច្ចការសិទ្ធិមនុស្ស។ នេះជារឿងមួយយើងគ្រោងធ្វើអញ្ចឹង យើងគ្រោងធ្វើឱ្យមានស្ថាប័នមួយហ្នឹងដែលមានប្រសិទ្ធិភាពក្នុងការងារសិទ្ធិមនុស្សជាពិសេសការងារអង្កេត និងដោះស្រាយបណ្ដឹងផ្សេងៗដែលប្រជាពលរដ្ឋដាក់ជូន។
មហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិកាលថ្ងៃទី ២០ ខែធ្នូឆ្នាំ ១៩៩៣ បានអនុម័តលើសេចក្តីសម្រេចចិត្តលេខ ៤៨/១៣៤ ស្តីពី“ ស្ថាប័នជាតិសម្រាប់ការជំរុញនិងការពារសិទ្ធិមនុស្ស” ធ្វើឡើងដោយបង្ហាញ គោលការណ៍ស្ដីពីឋានៈនៃស្ថាប័នជាតិដែលធ្វើការងារផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស។ ប្រទេសលើសកលលោកឱ្យឈ្មោះឯកសារនោះថាគោលការណ៍ក្រុងប៉ារីស។ សេចក្ដីសម្រេចនេះ បានលើកទឹកចិត្តឱ្យរដ្ឋទាំងអស់នៅលើពិភពលោកបង្កើតស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិឯករាជ្យ ដើម្បីការពារសិទ្ធិមនុស្ស។
គោលការណ៍ទីក្រុងប៉ារីសបង្កើត ត្រូវបានទទួលស្គាល់ជាអន្តរជាតិដើម្បីវាយតម្លៃភាពជឿជាក់ឯករាជ្យភាពនិងប្រសិទ្ធភាពរបស់ស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិ ។ គោលការណ៍ចែងថា ដើម្បីឱ្យមានប្រសិទ្ធិភាព ស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិ គួរតែមានសមត្ថកិច្ច ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សទាំងអស់ក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន ។
គោលការណ៍នោះក៏បានចែងដែរថា ដំណើរការជ្រើសរើសនិងការតែងតាំង អ្នកដឹកនាំឬបុគ្គលិកស្ថាប័ននេះ ត្រូវធ្វើឡើងដោយមានភាពឯករាជ្យភាពមិនមានការជ្រៀតជ្រែកពីខាងក្រៅ។លើសពីនេះ ហិរញ្ញវត្ថុ ព្រមទាំងសមត្ថកិច្ចនិងវិសាលភាពបំពេញការងារ ក៏ទាមទារឱ្យមានការធានាពីរដ្ឋដែរ។
សេចក្ដីពា្រងច្បាប់បង្កើតស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិដែលសង្គមស៊ីវិលដាក់ជូនរាជរដ្ឋាភិបាលពិនិត្យមានចែងលើផ្នែកសំខាន់ៗចំនួនបីផ្នែក រួមមានតួនាទីនិងភារកិច្ចរបស់ស្ថាប័ន អំណាចឯករាជ្យរបស់ស្ថាប័ន និង សមាសភាពនៃថ្នាក់ដឹកនាំស្ថាប័ន។
បើតាមលោក កត្តា អ៊ន បញ្ជាក់នោះ ស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិនឹងមិនអនុញ្ញាតឱ្យថ្នាក់ដឹកនាំស្ថាប័ននោះមានពាក់ព័ន្ធនិងសកម្មភាពបម្រើឱ្យគណបក្សនយោបាយឬអង្គការណាមួយផ្សេងឡើយ ស្ថាប័ននោះនឹងបានទទួលថវិការគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ដំណើរការដែលថវិកាមួយភាគធំគឺយកចេញពីថវិកាជាតិតែម្តង។
លោក កត្តា អ៊ន ៖« ស្ថាប័នថ្មីនេះមិនចំណុះឱ្យសភាព្រឹទ្ធសភាឬរាជរដ្ឋាភិបាលឬ NGOណាមួយ នោះទេ វាជាស្ថាប័នជាតិឯករាជ្យដូចជាគជប និងក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ។ល។»
លោក កត្តា អ៊ន បញ្ជាក់ថា ក្រុមការងាររៀបចំសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះ នឹងបើកវេទិកាសារណៈឱ្យបានច្រើនដងមុននឹងដាក់ច្បាប់ចូលទៅកាន់គណៈរដ្ឋមន្ត្រី ដើម្បីប្រមូលមតិយោបល់នានាដើម្បីកែលំអរសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ឱ្យកាន់តែល្អស្របតាមស្តង់ដារជាតិនិងអន្តរជាតិ។
ទាក់ទងនឹងរឿងនេះសកម្មជនដីធ្លីតំបន់បឹងកក់ កញ្ញា សុង ស្រីលាភ ថ្លែងស្វាគមន៍ចំពោះគម្រោងនេះ ប៉ុន្តែកញ្ញានៅចាំមើលថាតើការអនុវត្តការងារជាក់ស្តែងអាចបម្រើប្រយោជន៍ជូនពលរដ្ឋអ្នករងគ្រោះឬក៏អត់។កញ្ញារំឭកថា កន្លងមកស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាលមិនបានជួយគាត់នៅពេលដែលរងការរំលោភសិទ្ធិឡើយ។
សុង ស្រីលាភ៖« និយាយពីកន្លងមក ខ្ញុំជាពលរដ្ឋសហគមន៍ត្រូវគេចាប់ចងដោយសារតស៊ូមតិបញ្ហាដីធ្លី ខ្ញុំមិនមែនទទួលបានការអន្តរាគមន៍ជួយពីស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលទេ មានតែការប្រមាថមើលងាយថែមទៀតដូចជាថា ពួកខ្ញុំជាស្រីមាយា ស្ត្រីមានកលល្បិច ឬអ្នកស៊ីឈ្នួលបាតុកម្មជាដើម។ ខ្ញុំគិតថា ការប្រកាសរបស់ពួកគាត់គ្រាន់តែធ្វើឱ្យយើងរីករាយនៅពេលដែលយើងលឺ សំខាន់គាត់ធ្វើបានឬអត់?»
ចំពោះនាយករងអង្គការលីកាដូ លោក អំ សំអាត វិញលោកកត់សម្គាល់ថា ការបង្កើតស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិនៅពេលនេះ ជាកាលវេលាមិនទាន់សមទំនងនៅឡើយ។លោកអះអាងថា តាមគោលការណ៍ទីក្រុងប៉ារីស ស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិត្រូវឯករាជ្យដោយមានសភាពចូលរួមពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ប៉ុន្តែស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាមិនល្អព្រោះតែសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិសិទ្ធិនយោបាយ កំពុងរងការគាបសង្កត់ពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាល។
លោក អំ សំអាត៖« បង្កើតស្ថាប័នជាតិសិទ្ធមនុស្សមកឈរលើជំហរឯករាជ្យឬបង្កើតឱ្យតែបានខ្ញុំនៅតែមិនមានជំនឿប្រាកដប្រជាថាស្ថាប័នហ្នឹងមានជំហរឯករាជ្យទេ។អ្វីដែលមើលឃើញហាក់បង្ហាញឆន្ទៈថា រដ្ឋាភិបាលគាត់ចង់ធ្វើចង់បង្កើតស្ថាប័នគតិយុត្តិអីអស់ហ្នឹងអាចធ្វើបានហើយ តែសំខាន់គាត់អនុវត្តយ៉ាងណា គាត់ការពារសិទ្ធិមនុស្សមែនឬអត់?»
សព្វថ្ងៃស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិនេះត្រូវបានបង្កើតឡើប្រទេស៥ក្នុងតំបន់អាស៊ានរួមមាន ថៃ សិង្ហបុរី ម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូនេស៊ី និងហ្វីលីពីន។ខណៈដែលស្ថាប័ននេះ ក៏ សកម្មខ្លាំងដែរនៅប្រទេសជប៉ុននិងកូរ៉េ។
នៅកម្ពុជាមានស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សមួយឈ្មោះថា គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ដឹកនាំដោយលោក កែវ រ៉េមី សមាជិកមជ្ឈឹមបក្សរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ជានិច្ចកាលលោកកែវរ៉េមី តែងចេញមុខវាយប្រហារបក្សប្រឆាំង ខណៈដែលស្ថាប័នរបស់លោក ចេញមុខការពាររាជរដ្ឋាភិបាលពីការរិះគន់លើផ្នែករំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។ ស្ថាប័ននេះក៏ទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋសភានិងព្រឹទ្ធិសភា។
របាយការណ៍កម្រាស់ ២០ទំព័ររបស់អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត ដាក់ជូនកិច្ចប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ នៅក្រុងហ្ស៊ឺណែវ ប្រទេសស្វីស កត់សម្គាល់ថា លំហរប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា គ្របដណ្ដប់ទៅដោយការគាបសង្កត់សិទ្ធិនយោបាយ។ នេះបើតាម ខណៈដែលសង្គមស៊ិវិលក្នុងស្រុករកឃើញថា សកម្មជនបក្សប្រឆាំងជាង១៤០ត្រូវបានកោះហៅនិង២២នាក់ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ដាក់គុក៕
