ក្រោយចប់សង្គ្រាមស៊ីវិល ដែលនាំមកនូវស្ថិរភាពសង្គម ប្រទេសកម្ពុជាបានពឹងផ្អែកខ្លាំងលើវិស័យកសិកម្ម ទោះជាយ៉ាងណាក្រោយៗមក រហូតដល់បច្ចុប្បន្នវិស័យនេះ បានថយចុះជាបន្តបន្ទាប់ ខណៈកសិករក៏ចាប់ផ្ដើមផ្លាស់ប្ដូរមុខរបររបស់ខ្លួនមកចាប់យកការងារផ្សេងវិញ។
របាយការណ៍សូចនាករម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចឆ្នាំ២០១៨ ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចឱ្យដឹងថាកំណើនសេដ្ឋកិច្ចក្នុងឆ្នាំកន្លងទៅពឹងផ្អែកខ្លាំងលើវិស័យឧស្សាហកម្ម និងសេវាកម្ម ខណៈកសិកម្មមានតិចតួចប៉ុណ្ណោះ។
ក្រសួងលើកឡើងថា៖ « វិស័យកសិកម្មនៅតែបន្តកំណើនទាប ពោលគឺក្នុងអត្រា ១,៧% ដោយសារការថមថយកំណើននៃអនុវិស័យដំណាំ និងអនុវិស័យចិញ្ចឹមសត្វ បើទោះបីជាអនុវិស័យនេសាទអាចរក្សាបានកំណើនខ្ពស់ជាងឆ្នាំ ២០១៧ បន្តិចបន្តួចក្តី » ។
តើមានមូលហេតុអ្វីដែលធ្វើឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរបោះបង់ចោលការងារស្រែចម្ការជាបន្តបន្ទាប់?
កាលពីថ្ងៃទី ១៩ តុលា ឆ្នាំ២០១៨ កន្លងទៅ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្មលោក វេង សាខុន បានលើកឡើងថាកម្លាំងពលកម្មនៅក្នុងវិស័យកសិកម្មនៅកម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងគំហុកពី៨០% នៅឆ្នាំ១៩៩៣ មកត្រឹម ៦០% នៅឆ្នាំ២០០៥ និងបានបន្តធ្លាក់មកជិត៤០% នៅឆ្នាំ២០១៧ កន្លងមកនេះ។
ការធ្លាក់ចុះនៃកម្លាំងពលកម្មនេះ ក៏ប៉ះពាល់ដល់កំណើនផលិតផលសរុបក្នុងវិស័យនេះផងដែរ បើយើងពិនិត្យមើលការកត់ទុករបស់ធនាគារពិភពលោក បានឱ្យដឹងថាផលិតផលសរុបក្នុងវិស័យកសិកម្មនៅកម្ពុជាចាប់ផ្ដើមធ្លាក់ចុះពីជាង៤៧ភាគរយនៃផលិតផលសរុបក្នុងឆ្នាំ១៩៩៧ មកនៅត្រឹម២២ភាគប៉ុណ្ណោះនៅឆ្នាំ២០១៨។
ប្រធានផ្នែកគ្រប់គ្រងធនធានផ្នែកផលិតផល នៅក្រុមហ៊ុន សហករណ៍សិរីរាង្គខ្មែរ លោក នាង ថៃ មានប្រសាសន៍ថាតាមនិន្នាការបច្ចុប្បន្ន កសិករខ្នាតតូចជាច្រើនបានបោះបង់ការងារកសិកម្មរបស់ខ្លួន ទៅធ្វើការងារនៅទីក្រុង ឬចំណាកស្រុកវិញ ដោយថាបណ្ដាលមកពីបញ្ហាទីផ្សារ កង្វះបច្ចេកទេសកសិកម្ម និងធារាសាស្ត្រជាដើម។
លោកថា៖ « ខ្ញុំមើលទៅភាគច្រើនគាត់បោះបង់មកហើយធ្វើជាកម្មករទៅវិញ ទៅជាចំណាកស្រុកទី១ ទី២គាត់ទៅធ្វើការឱ្យក្រុមហ៊ុន(កសិកម្ម)ធំៗវិញ។ ជាក់ស្ដែងនៅខាងខ្ញុំគឺធ្វើការប្រមូលពីកសិករដែរ តែដោយសារគាត់អត់អាចធ្វើការផ្គត់ផ្គង់បាន។ តាមពិតទិសដៅនៃការធ្វើរបស់យើងគោលដៅគឺជាកន្លែងប្រមូលផ្ដុំបន្លែក្នុងសហគមន៍របស់គាត់ តែដោយសារវាទាក់ទងនឹងចំណេះដឹងរបស់គាត់ លុយគាត់មិនសូវមាន ធនធានគាត់មិនសូវមាន ហើយវាតូចទៀតអញ្ចឹងគាត់ក៏សម្រេចចិត្តបោះបង់ការងារស្រែចម្ការរបស់គាត់ ហើយគាត់បែរជាមកធ្វើជាកម្មករស៊ីឈ្នួលជាថ្ងៃជាខែអីវិញ » ។
កសិករម្នាក់នៅឃុំសំរោង ស្រុកព្រៃឈរ ខេត្តកំពង់ចាម លោក ភិន សុផល បានឱ្យVOD ដឹងថាដោយសារជួបប្រទះការលំបាកក្នុងការងារស្រែចម្ការបែបនេះទើបលោកណែនាំឱ្យកូនៗគាត់ធ្វើការងារផ្សេងក្រៅពីការងារស្រែចម្ការវិញ។
លោកថា៖ « កំពុងតែចង់ឱ្យកូនមានការងារនៅភ្នំពេញដែរ ព្រោះអីការងារកសិកម្មឥឡូវមិនអាចយកជាការបានដូចជំនាន់មុនទេ។ ព្រោះអីតម្លៃជីថ្លៃ ថ្នាំថ្លៃ ស្រូវពូជអីក៏ថ្លៃសព្វគ្រប់ » ។
បើតាមលោក ភិន សុផល ការងារស្រែចម្ការរបស់លោកគឺធ្វើតែសម្រាប់ហូបខ្លួនឯងប៉ុណ្ណោះ ខណៈចំណូលបន្ថែមគឺបានពីការងារសំណង់ ឬការដើរធ្វើម្ហូបតាមរោងបុណ្យ និងការប៉ុណ្ណោះ។
ប្រធានសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជាលោក ថេង សាវឿន មានប្រសាសន៍ថាបញ្ហាដែលធ្វើឱ្យកសិករបោះបង់ការងារកសិកម្មរបស់ខ្លួនបណ្ដាលមកពី តម្លៃកសិផលដែលផលិតបានមានតម្លៃទាបជាងថ្លៃផលិត ខ្វះបច្ចេកទេស បញ្ហាទុន ទីផ្សារ និងកង្វះប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រជាដើម។ លោកបន្ថែមថាបច្ចុប្បន្នគឺមានតែមនុស្សចាស់ទេដែលនៅធ្វើស្រែចម្ការ ខណៈមនុស្សក្មេងជាច្រើនចាប់ផ្ដើមធ្វើចំណាកស្រុកដើម្បីរកការងារធ្វើនោះ។
លោកថា៖ « កូនរបស់គាត់ មនុស្សពេញវ័យក្នុងវ័យ១៨ឆ្នាំទៅធ្វើចំណាកស្រុកមកធ្វើការនៅវិស័យឧស្សាហកម្មធ្វើជាកម្មករកាត់ដេរ ឬធ្វើនៅវិស័យកំសាន្តអីអញ្ចឹងទៅណា ឬក៏ចំណាកស្រុកទៅប្រទេសជិតខាង។ មានតែមនុស្សចាស់ទេដែលគាត់ធ្វើកសិកម្មដើម្បីទ្រទ្រង់ជីវភាពគ្រួសាររបស់គាត់ដោយសារតែគាត់នៅចាំផ្ទះលំនៅដ្ឋានផង គាត់មិនដឹងធ្វើមុខរបរអីគាត់មានតែធ្វើកសិកម្មដើម្បីចិញ្ចឹមគ្រួសារជាជាងគាត់នៅទំនេរ » ។
លោក ថេង សាវឿន បន្ថែមថាដោយសារពលរដ្ឋជាច្រើនងាកទៅលើការងារផ្សេងដោយបោះបង់ចោលការងារកសិកម្មនោះ វាធ្វើឱ្យកម្ពុជាខ្វះកម្លាំងកសិកម្ម ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យកម្ពុជាក្លាយជាអ្នកទិញទិន្នផលកសិកម្មពីប្រទេសជិតខាងវិញ។
ប្រធានសមាគមកសិកម្មឈ្លាសវ៉ៃលោកបណ្ឌិត សាន ប៊ុននីកា មានប្រសាសន៍ថាប្រជាកសិករមិនចង់បោះបង់ការងារស្រែចម្ការរបស់ពួកគាត់ទេ តែដោយសារបញ្ហាទីផ្សារ បច្ចេកទេសកសិកម្ម និងបញ្ហាទឹកដែលនៅរំពឹងលើមេឃភាគច្រើនបានធ្វើឱ្យផលចំណេញរបស់ពួកគាត់ចេញពីពីវិស័យកសិកម្មបានតិច ទើបធ្វើឱ្យកសិករងាកទៅរកការងារផ្សេងវិញដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាជីវភាពរបស់ខ្លូន។
លោកថា៖ « ទីផ្សារវាវេទនា ឧទាហរណ៍ថាស្រូវសែនក្រអូប រដ្ឋាភិបាលប្រកាសថាធ្វើសែនក្រអូប ហើយដល់ទៅចេញមកហើយលក់ពូជឱ្យកសិករវាថ្លៃតែដល់ពេលធ្វើបានហើយបែរជាទម្លាក់តម្លៃស្រូវគាត់។ ដល់អញ្ចឹងយើងបន្ទោសអ្នកណា? កសិករគាត់អស់ទឹកចិត្តនឹងធ្វើ ព្រោះសម័យមុនគឺយើងធ្វើស្រែដើម្បីចិញ្ចឹមខ្លួនត្រឹមតែហូបប៉ុនហ្នឹងទេ។ សម័យនេះគឺរំពឹងលើទីផ្សារដល់ទីផ្សាររបស់យើងវាអត់មានលំនឹង គាត់ធ្វើយ៉ាងមិចមានតែធ្វើតាមយថាហេតុយថាផល បានក៏បានទៅមិនបានក៏មិនបានទៅ។ ដល់អញ្ចឹងទៅខាងសមាគម ខាងមន្ត្រីកសិកម្ម ខាងរោងចក្រ ម៉ាស៊ីនកិនស្រូវ គេសស្រាក់សស្រាំជាមួយគ្នាណាស់ តែអ្នកដែលរងទុក្ខវេទនាជាងគេគឺកសិករយើងហ្នឹងតែម្ដង » ។
បើតាមលោក ប៊ុននីកា ក្រៅពីបញ្ហាដែលកើតមានក្នុងស្រុកនេះ ការជ្រៀតជ្រែកទីផ្សាររបស់ប្រទេសជិតខាងក៏ជាបញ្ហាធំនៃទីផ្សារកសិកម្មរបស់កម្ពុជាផងដែរ។
អ្នកជំនាញជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលធ្វើការទប់ស្កាត់ការជ្រៀតជ្រែកទីផ្សាររបស់ឈ្មួញប្រទេសជិតខាង ធានាដល់ទីផ្សារដល់កសិករ ខណៈពង្រឹងការងារកសិកម្មរបស់ខ្លួនដោយបង្ហាត់នូវបច្ចេកទេសដល់កសិករ ពង្រីកប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រឱ្យបានដល់គ្រប់គ្រាន់ទូទាំងប្រទេស ទប់ស្កាត់អំពើរពុករលួយ ដែលរដ្ឋត្រូវមានទំនួលខុសត្រូវខ្លាំងលើបញ្ហានេះ។
ការវិភាគរបស់ Trading Economics ចំណូលពីវិស័យកសិកម្មនៅកម្ពុជាគិតជាមធ្យមក្នុងមួយឆ្នាំកម្ពុជាប្រមូលបានជាង៧២១១ពាន់លានរៀល ដែលស្មើនឹងប្រមាណ១៨០០លានដុល្លារប៉ុណ្ណោះ។
ក្នុងនាមជាអ្នកជំនាញកសិកម្មមួយរូបលោក សាន ប៊ុននីកា មានប្រសាសន៍ថាប្រសិនជាកម្ពុជាអាចលើកស្ទួយវិស័យកសិកម្ម ជាពិសេសទីផ្សារខ្លួនឱ្យរឹងមាំនោះប្រទេសកម្ពុជាមិនចាំបាច់រស់រំពឹងលើបរទេសនោះទេ បានន័យថាកម្ពុជាអាចមានលទ្ធភាពចិញ្ចឹមខ្លួនរស់ ខណៈចំណូលពីការលក់ទិន្និផលកសិកម្មក៏អាចយកទៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសជាតិឱ្យកាន់តែរីកចំរើនថែមទៀតផងដែរ។
លោកសាន ប៊ុននីកា៖ « បើវិស័យកសិកម្មយើងរីកចំរើនកុំថាឡើយត្រឹមស្រូវមានទាំងបន្លែ មានទាំងអីគឺស្រុកខ្មែរយើងមិនចាំបាច់ខ្ចីគេទេ! អត់ខ្ចីតែម្តងរឿងលុយហ្នឹងគឺយើងអាចចិញ្ចឹមខ្លួនរស់ ហើយរដ្ឋាភិបាលអាចមានលទ្ធភាពប្រមូលពន្ធដារសមស្របត្រឹមត្រូវដែរ។ សាកគិតមើថាស្វាយតែមួយទេ ស្វាយកែវរមៀតមួយគីឡូប្រាំរយអីហ្នឹងកសិករយើងសប្បាយចិត្តហើយ។ ស្វាយកែវរមៀតខាងវៀតណាម គេទិញយកហើយមួយគីឡូ៣រយ៤រយអី ព្រោះអាអន់គេគៀបយកទឹក អាមធ្យមគេយកធ្វើដំណាប់ ហើយអាល្អគេយកទីលក់នៅជប៉ុន កូរ៉េគេមានអ្នកទទួលទិញរបស់គេហើយ ហើយស្វាយយើងសោះ » ៕
